सुदूरपश्चिमको कथा नबोकेको 'चिसो मान्छे'

A+ A A-

जब फिल्म ‘चिसो मान्छे’को पोस्टर रिलिज भयो, दर्शकहरूमा यसको प्रतीक्षा व्यग्र थियो ।

बाजुुरेली महिला पात्रको पहिरनमा देखिएकी अभिनेत्री स्वस्तिमा खड्काको तस्वीरले अनपेक्षित प्रशंसा पायो । टिजर रिलिज हुँदासम्म दर्शकहरूले आसलाग्दो नेपाली फिल्मका रूपमा लिएका थिए ‘चिसो मान्छे’लाई ।

सुदूरपश्चिमेली लवज र स्थानीय भाषामा गरिएका संवाद सुन्दा लागेको थियो, ‘चिसो मान्छेले बाजुराको विकट गाउँको मान्छेका कथा भन्नेछ ।’

‘पशुुपतिप्रसाद’ र ‘आमा’ फिल्मको व्यावसायिक सफलतासँगै राम्रो समीक्षा बटुलेका दीपेन्द्र के खनालबाट ‘चिसो मान्छे’ पनि उत्तिकै अपेक्षाकृत थियो ।

तर, फिल्म हेरेर हलबाट बाहिरिँदै गर्दा आँखामा सन्तुष्टिभन्दा पनि प्रश्न बढी उब्जिएका थिए । पोस्टर र टिजरबाट ‘वाहवाही’ पाएका कलाकार र फिल्ममेकरले फिल्मबाट त्यो गुमाउँछन् कि भन्ने डर छ ।

विश्वभर फैलिएको कोरोना संक्रमणले बिथोलेको नेपाली जनजीवन अझै पनि लयमा आउन सकेको छैन । कोभिडमा आफ्नो मान्छे गुमाउने परिवारको घाउ अझै आलो छ । कोभिडकालमा वैदेशिक रोजगारीका लागि कतार पुगेका छोरा त्रिभुुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा लासको रूपमा बाकसमा फर्कन्छन् । लासलाई बाजुरासम्म लैजान आएका श्रीमती, बाबु र गाडीचालकको यात्रासंघर्षको कथा हो ‘चिसो मान्छे’ ।

फिल्ममा लासको गन्तव्य त निश्चित छ । तर, कथाको गन्तव्य भने स्पष्ट छैन । पात्रहरूको यात्रा पूर्ण देखिन्न । कथाको लेखन, निर्देशन र सिनेमाटोग्राफी तीनवटै पाटोको स्टेयरिङ समातेका दीपेन्द्र तीनवटै पाटोमा चुकेका देखिन्छन् । फिल्ममा कथावस्तुु छरिएका छन् । कथामा लास एउटा प्रसंग मात्र हो ।

लाससँग जोडिएका संवेदनालाई बाबुको आँखाबाट जतिपटक हेर्न खोजे पनि त्यो अपूर्ण हुन्छ । फिल्ममा हृदयाघात भएर छोराको मृत्यु भएको’ भनिएको छ । तर, फिल्मका दृश्यहरूमा न छोरासँगको सम्बन्ध छ, न मृत्यु हुनुको ।

बाबु पात्र छोरालाई सम्झेर बहकिएको मात्र देखिन्छ, त्यो दृश्य कुनै पनि तवरले कारुणिक लाग्दैन ।

फिल्ममा कोभिडकालमा जनजीवनमा पारेका प्रभावका दृश्य सिनोमाटोग्राफरले खिच्न मात्र सफल भए । त्यो दृश्यमार्फत दर्शकको मनमा भने प्रभाव पार्न सकेनन् । किनकि, बाटोमा लहरै हिँडिरहेका सर्वसाधारणको दृश्य बनावटीझैँ देखिन्थे । कोभिडले हायलकायल भएका मान्छे बाटोमा गुडिरहेको गाडी देख्दा पनि नदेखेझैँ गरी अनुशासित भएर लाइनमा हिँडेका त पक्कै थिएनन् ।

फिल्मका सुन्दर कुराचाहिँ दुुई पात्रको अव्यक्त प्रेम हो ।

ससुरासँग श्रीमान्‌को लास लिन पुष्पा काठमाडौं आएकी छ । श्रीमान्‌सँगका कुनै सम्झनलायकका स्मृति ऊसँग छैनन् । श्रीमान् बित्नुको पीडा उसको आँखामा एक रति पनि झल्कन्न । बरु ऊ स्वतन्त्र हुन चाहन्छे । भाग्ने प्रयत्न पनि गर्छे । तर, उसका ती प्रयास पटक-पटक असफल हुन्छन् ।

बाजुुरा जाँदै गर्दा चालकसँगको प्रेम भने रोमाञ्चक शैलीले प्रस्तुत गरिएको छ । उनीहरूले आँखाको भाषा पढ्छन् । दुवैको मनोविज्ञानमा हुर्किरहेको अव्यक्त प्रेमको सौन्दर्यलाई निर्देशकले मिहिन ढंगमा प्रस्तुत गरेका छन् ।

पुष्पालाई पाउँ खान मन हुन्छ । चालकले पाउँ किनेर गाडीमा राखिदिनु, खाना खाँदा मासु पुष्पापट्टि सारिदिनु, पुष्पाका लागि झगडा गर्न जाँदा कुटाइ खानु, गाडीमा पुष्पाले काँधनिर टाउको राखेर निदाउँदा उसलाई ब्युँझाउन नखोज्नुु । यी दृश्य निकै सुन्दर र रुमानी देखिन्छन् । तर, प्रेमको अवतरण भने फिल्ममा देखिन्न । त्यसले दर्शकमा एक किसिमको खिन्नता प्रकट हुुन्छ ।

फिल्ममा लासको गन्तव्य त निश्चित छ । तर, कथाको गन्तव्य भने स्पष्ट छैन । पात्रहरूको यात्रा पूर्ण देखिन्न । कथाको लेखन, निर्देशन र सिनेमाटोग्राफी तीनवटै पाटोको स्टेयरिङ समातेका दीपेन्द्र तीनवटै पाटोमा चुकेका देखिन्छन् ।

फिल्ममा केही प्रसंग रोचक र बिम्बात्मक छन् । फिल्म घुमिरहेको चक्काको पांग्राको दृश्यबाट सुरु हुन्छ । यो सट आकर्षक ढंगले लिइएको छ । यसले जीवनको उत्तारचढावमय यात्रालाई इंगित गर्छ ।

गाडीमा वैदेशिक रोजगारीका लागि कतार गएको छोराको लास छ । तर, गाडीको पृष्ठभूमिमा लेखिएको छ, ‘यो जिन्दगी यसरी नै चल्छ, मिहिनेत गरे आफ्नै देशमा सुन फल्छ ।’

यो दृश्य हृदयस्पर्शी छ ।

फिल्ममा स्वस्तिमा खड्का (पुष्पा) र अर्पण थापा (चालक)को अभिनयले पात्रलाई न्याय गरेको छ । तर, असान्दर्भिक रूपमा संस्कृतको मन्त्र र कविता भन्दाचाहिँ स्वाभाविक लाग्दैन । स्वस्तिमाको पनि संवादमा बाजुराको ठेट स्थानीयता झल्किएको पाइन्न ।

फिल्ममा ससुराको भूमिका निभाउने देशभक्त खनालको प्रस्तुति भने निकै बनावटी देखिन्छ । उनको अभिनय कच्चा लाग्छ । संवाद फिल्मको कुनै दृश्यमा पनि न्यायोचित र स्वाभाविक देखिन्नन् । गरुङ्गो र दार्शनिक छ, तर त्यो न प्रासंगिक छ, न सुहाउँदिलो ।जस्तो कि गाडीको टायर पङ्चर हुँदा ससुरा पात्रले बोलेको डाइलग अर्थपूर्ण सुनिन्न । त्यो बहकिएझैँ लाग्छ ।

फिल्मका कतिपय दृश्य पट्यारलाग्दा छन् । आवश्यकभन्दा बढी ड्रोन सटको प्रयोग गरिएको देखिन्छ । त्यसले फिल्मलाई अनावश्यक रूपमा लम्ब्याएको भान हुन्छ ।

फिल्मको अन्त्यमा निर्देशकले के देखाउन खोजेको पनि प्रस्ट छैन । विद्रोह देखाउन खोजेको हो कि समाजका सबै मान्छे चिसो भइसके भनेर सन्देश दिन खोजेको हो । कथाको कथानक बाटो बिराएर घरी प्रेमको राजमार्ग हिँड्न खोजेजस्तो लाग्छ । घरी सामाजिक धरातलमा विद्रोहको बुलन्द आवाज दिने खोजेजस्तो लाग्छ ।

फिल्ममा पात्रहरूको यात्रा बाजुरासम्म हुनु वा कुनै पूर्वतिर हुनुले खासै फरक पाइन्न । बाजुराको लवज, पहिरन मिसाउन खोज्दैमा बाजुराको अर्ग्यानिक गन्ध फिल्ममा देखिन्न । त्यहाँको जनजीवन र संस्कृतिका कुनै पाटा खुलेजस्तो लाग्दैनन् ।

तैपनि फिल्ममा निर्देशकको प्रयास र मिहिनेत भने तारिफयोग्य छ । सूत्रबद्ध फिल्म बनाउने र परम्परागत स्क्रिप्टमा अल्झिरहेका फिल्म निर्देशकभन्दा फरक धारका फिल्म निर्माण गर्नु चुनौतीपूर्ण कुरा हो ।

यो जोखिम दीपेन्द्रका फिल्मले उठाइरहेका हुन्छन् । फिल्म किन हेर्न जाने भन्ने दर्शकका आफ्नै आकलन हुन सक्छन् । तर, दुुई पात्रको अव्यक्त प्रेमको प्रस्तुतिलाई ख्याल गर्ने हो भने दर्शकलाई हलमा टिकाइरहने खुराक यिनै दृश्य र संवाद हुन सक्छन् ।

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, असार ३, २०७९ १८:०८