हकप्रदमा हक लाग्नेभन्दा बढी सेयर किन्न पाइने

A+ A A-

सुचिकृत कम्पनीले जारी गरेको हकप्रद सेयरमा आफ्नो हक लाग्नेभन्दा बढी कित्ताको आवेदन दिन पाइने भएको छ । धितोपत्र बोर्डले आगामी आर्थिक वर्षदेखि यस्तो व्यवस्था गर्न लागेको हो ।

बोर्डले आगामी आर्थिक वर्षका लागि ल्याएको नीति तथा कार्यक्रममा आफ्नो हक लाग्नेभन्दा बढी कित्ताको लागि पनि आवेदन दिन पाइने व्यवस्था गर्न लागिएको जानकारी दिएको छ ।

‘हकप्रद शेयर निष्काशनमा हाल लगानीकर्ताहरुले आफ्नो हकसम्मको मात्र आवेदन दिने व्यवस्था रहेकोमा आगामी दिनमा लगानीकर्ताले आफ्नो हकभन्दा बढी आवेदन दिन सक्ने व्यवस्था गरी शीघ्र कार्यान्वयनमा ल्याउने,’ बोर्डले ल्याएको नीति तथा कार्यक्रममा उल्लेख छ ।

अरु यस्ता छन् व्यवस्थाः

समष्टिगत बजार सुधार तथा विकास

१. मुलुकको अर्थतन्त्रको आकार, औद्योगिक व्यवसायको विकास, वस्तु कारोबारको सम्भावनाका साथै लगानीकर्ताको हक हितलाई ध्यानमा राखी दुई वटा मात्र वस्तु विनिमय बजार सञ्चालन अनुमति दिने नीतिगत व्यवस्था गरिए अनुसार निर्धारित मापदण्ड अनुरुप वस्तु विनिमय बजारलाई अनुमति दिई संचालन गराउने । साथै वस्तु विनिमय बजार संचालनमा आए पश्चात वस्तु कारोबार व्यवसायीको लागि बजारको प्रतिस्पर्धी एवं गुणात्मकरुपमा विकास हुने गरी अनुमति दिने ।

२. संगठित संस्थालाई धितोपत्रको निष्काशन प्रिमियम मूल्यमा जान पाउने कम्पनीको शेयरको धितोपत्रको प्रारम्भिक सार्वजनिक निष्काशनमा उत्कृष्ट अन्तर्राष्ट्रिय अभ्यासलाई दृष्टिगत गरी प्रतिस्पर्धात्मक रुपमा मूल्य निर्धारणका लागि बुक बिल्डिङ्ग प्रणालीलाई प्रयोगात्मक रुपमा कार्यान्वयनमा ल्याउने ।

३. नेप्सेको संस्थागत सुधारको साथ साथै निजी क्षेत्रमा अर्को स्टक एक्सचेन्ज स्थापना गर्न दिने नीतिगत व्यवस्था भए अनुसार यस कार्यलाई अगाडि बढाउने ।

४. वित्तीय लगानीकर्ता÷ग्राहकको संरक्षणसम्बन्धी व्यवस्थालाई सुदृढ गर्दे वित्तीय समावेशी नीति तर्जुमा गर्ने ।

५. हकप्रद शेयर निष्काशनमा हाल लगानीकर्ताहरुले आफ्नो हकसम्मको मात्र आवेदन दिने व्यवस्था रहेकोमा आगामी दिनमा लगानीकर्ताले आफ्नो हकभन्दा बढी आवेदन दिन सक्ने व्यवस्था गरी शीघ्र कार्यान्वयनमा ल्याउने ।

६. बोर्डबाट गत आ.व. देखि शुरुवात गरिएको एक नेपाली एक डिम्याट खातासम्बन्धी नीतिलाई थप प्रभावकारी बनाउन प्रोत्साहन गर्ने ।
७. टी प्लस थ्री र कारोबार समयलाई नेप्से तथा बजार सहभागीको क्षमताको आधारमा घटाउँदै लगी धितोपत्रको दोस्रो बजारलाई सुदृढ बनाउँदै लैजाने ।

८. धितोपत्रको दोस्रो बजारमा सूचना प्रवाहलाई थप व्यवस्थित तथा प्रभावकारी बनाउन थप डिस्कोल्जरको (बल्क कारोबार) व्यवस्था गर्ने ।

९. सूचीकृत वास्तविक क्षेत्रका कम्पनी, जलविद्युत क्षेत्रका कम्पनी तथा सामूहिक लगानी कोषले बोर्डमा पेश गर्ने विवरण प्रवाहका लागि प्रारुप तयार गर्ने ।

१०. केन्द्रीय निक्षेप कम्पनीमा अभौतिकृत रुपमा रहेका निश्चित सीमासम्मको शेयरहरुको बीमा गर्नका लागि सहजीकरण गर्ने ।

११. नेपाल सरकारले कर छुटमार्फत उत्पादनमूलक कम्पनीहरुलाई धितोपत्र बजारमा ल्याउन प्रोत्साहन गरेको परिप्रेक्ष्यमा यस्ता कम्पनीहरुलाई सहुलियत दरमा ऋण प्रवाह गराई थप प्रोत्साहनको व्यवस्था गर्ने ।

१२. पचास करोड वा सो भन्दा माथिका र एक अर्ब वा सो भन्दा बढीको पूँजीमा स्थापित उत्पादनमूलक कम्पनीहरुलाई धितोपत्र बजारमा भित्रयाउन प्रोत्साहन÷सहजीकरण गर्ने ।

१३. सूचीकृत कम्पनीहरुका सस्थापकहरुको लक इन पिरियड सम्बन्धमा हाल रहेको व्यवस्थालाई बजारमा प्रतिकूल असर नपर्ने गरी सुधार गर्ने ।

१४. विशिष्टिकृत लगानी कोषको कानूनी व्यवस्था गरिएकोमा यस्ता कोषहरुको विकास तथा विस्तारका लागि आवश्यक कार्य गर्ने ।
१५. बेस्ट ग्रेडिङ पाएका सूचीकृत संगठित संस्थाहरुलाई मुद्रा बजारमार्फत ऋण प्रवाहमा सहुलियत प्रदान गराउन सहजीकरण गर्ने ।

१६. वस्तु विनिमय बजार संचालनमा आएपश्चात उक्त बजारमा स्थानीय वस्तुसँग सम्बन्धित करारहरुको कारोवारको व्यवस्था गरी बस्तुको भौतिक बजार तथा विनिमय बजारको एकीकृत विकासलाई सहयोग गर्ने ।

१७. बोर्डमा प्राप्त हुने कन्ट्रयाक्ट स्पेसिफिकेसनको अध्ययन गरी कारोबारका लागि दर्ता गर्ने ।

१८. नेप्से र सिडिएससीमा आइटी सफ्टवयर क्षमता अभिवृद्धिमा आवश्यक सहजीकरण गर्ने ।

१९. नेप्से र सिडिएससीबाट गरिने बजार सहभागीहरुको सुपरिवेक्षण कार्यलाई नियमित र प्रभावकारी बनाउन सहजीकरण गर्ने ।

१९. ऋणपत्रको दोस्रो बजारलाई स्वचालित रुपमा शीघ्र संचालन गर्न सहजीकरण गर्ने ।

२०. ओटिसी कारोवारलाई प्रतिस्पर्धी एवं विश्वसनीय बनाउन स्वचालित कारोवार प्रणालीको शीघ्र शुरुवात गराउन सहजीकरण गर्ने ।

२१. धितोपत्र दाश्रो वजारलाई जिल्ला र स्थानको आर्थिक क्षमता र गतिविधिको साथै नेप्सेको क्षमतानुसार क्रमशः विस्तार गर्न सहजीकरण गर्ने ।

२२. एपेक फाइनान्सियल ट्रोनिङ इनिसिएटिभको सदस्यता लिई बाह्रय सहभागिता बढाउने ।

बजार सहभागीहरुको क्षमता अभिवृद्धि तथा कार्यक्षेत्र वृद्धि

२३. बजारलाई प्रविधिमैत्री बनाई लगानीकर्तालाई सुविधा प्रदान गर्ने उद्देश्यले सूचना प्रविधि नीति लागू गरी बोर्ड तथा बजार सहभागीहरुको सूचना प्रविधि क्षमता अभिबृद्धि गर्ने ।

२४. सामूहिक लगानी योजनाको विकास विस्तार र प्रबद्र्धनका लागि सम्झौतित बचत परिचालन गर्ने बीमा कम्पनीहरुको सहायक कम्पनीमार्फत सहभागी हुन सक्ने व्यवस्था गर्ने ।

२५. क्रेडिट रेटिङ्ग व्यवसायलाई प्रतिस्पर्धी एवं विश्वसनीय बनाउन शुल्क पुनरावलोकन तथा संस्थाको रेटिङ्ग जस्ता व्यवस्थासहित आधारभूत सुधार गर्ने ।

२६. मर्चेन्ट बैंकरको कार्य क्षेत्र सुदृढीकरण गदैै कार्य क्षेत्र समेत विस्तार गर्ने व्यवस्था गर्ने ।

२७. धितोपत्र दलाल व्यवसायीहरुको कार्य क्षेत्र विस्तार गर्न उक्त व्यवसायीहरुलाई ब्रोकर डिलरसिप र एडभाइजरी सर्भिसको कार्य गर्न दिने व्यवस्था गर्ने ।

२८. पूँजी बजारको गतिशील विकासमा सहयोग पु¥याउने उद्देश्यले स्थापित नागरिक लगानी कोष लगायत विशेष ऐनद्वारा स्थापित यस्तै प्रकृतिका संस्थाहरुलाई सहायक कम्पनी स्थापना गरी संस्थागत लगानीकर्ताको रुपमा तथा धितोपत्र डिलर कारोबारको शुरुवात गराउन आवश्यक सहजीकरण गर्ने ।

२९. धितोपत्र तथा वस्तु विनिमय बजार र वित्तीय शिक्षा प्रशिक्षण संस्थाको स्थापना पश्चात धितोपत्र व्यवसायी तथा सोको जनशक्तिलाई तालिम दिनुका साथै सर्टिफिकेसन गर्ने व्यवस्थाको शुरुवात गर्ने ।

३०. मार्जिन कारोबार सम्बन्धी कार्यविधि/पूर्वाधार तयार भैसकेको परिप्रेक्ष्यमा मार्जिन कारोबार शीघ्र शुरु गराउने व्यवस्था गर्ने ।

बोर्डको संस्थागत तथा नियमन क्षमता अभिबृद्धि

३१. बोर्ड र आइक्यानको सहकार्यमा सूचीकृत संगठित संस्थाहरुको एनएफआरएस कार्यान्वयन सम्बन्धमा आवश्यक कार्य अगाडि बढाउने ।

३२. बोर्ड, आइक्यान र धितोपत्र बजारको सहकार्यमा सूचीकृत संगठित संस्थाहरुको वित्तीय विवरण पुनरावलोकन गर्ने संयन्त्र विकास गर्ने ।
३३. बोर्डको सूचना प्रविधि नीतिको प्रभावकारी कार्यान्वयनका लागि आवश्यक निर्देशिका तर्जुमा गरी लागू गर्ने ।

३४. वित्तीय साक्षरता अभिवृद्धिका लागि बोर्डमा छुट्टै वित्तीय साक्षरता विभागको स्थापना गर्ने ।

३५. सूचीकृत कम्पनीहरुको संस्थागत सुशासन अवस्थामा सुधार ल्याउन अन्य नियमन निकायहरुसँगको सहकार्यमा संस्थागत सुशासन संहितालाई परिमार्जन गर्ने ।
३६. वस्तु विनिमय बजारको नियमनको जिम्मेवारीसहित बोर्डको बढ्दो जिम्मेवारीलाई दृष्टिगत गरी बजारको नियमन तथा सुपरिवेक्षणलाई प्रभावकारी बनाउन विकसित बजारको संरचना समेतलाई मध्यनजर गर्दै ओएण्डएम सर्भे अनुसार नयाँ संगठन संरचना क्रमशः कार्यान्वयन गर्दै लैजाने ।

३७. बोर्डको अनुमति तथा स्वीकृतिका क्रममा रहेका फाइलहरु तथा अन्य कागजातहरुको स्थितिको सहज पहिचान तथा पहुंचका लागि फाइल ट्रयाकिङ सिस्टम शीघ्र कार्यान्वयनमा ल्याउने ।

३८. काठमाडौं बाहिर समेत पूँजी बजार विकास तथा विस्तार हुदैं गएको परिप्रेक्ष्यमा कुनै एक प्रदेशमा बोर्डको प्रादेशिक कार्यालय शीघ्र स्थापना गरी क्रमशः प्रदेश नं ३ बाहेक सबै प्रदेशमा यस्तो कार्यालय खोल्ने नीति लिने ।

३९. एनएफआरएस अनुसार बोर्डको एकाउन्टिङ म्यानुअल तयार गर्ने तथा बोर्डको सम्पत्तिको मूल्यांकनमा फेयर भ्यालुएसन र दायित्व निर्धारण सम्बन्धमा एक्चुरियल भ्यालुएसनको व्यवस्था गर्ने कार्य अगाडि बढेकोमा आ.व. २०७६।७७ मा कार्यान्वयनमा ल्याउने ।

४०. विकसित देशको पूँजी बजार नियमन निकाय तथा सम्बन्धित अन्तर्राष्ट्रिय संस्थाको सहयोगमा बोर्डको संस्थागत क्षमता अभिवृद्धि कार्य संचालन गर्ने ।

४१. बोर्डका निश्चित तहसम्मका कर्मचारीहरु लागि कर्मचारी सवारी सुविधा योजना ल्याउन अध्ययन गरी कार्यान्वयन गर्ने ।

४२. बोर्डको जनशक्ति पुनर्ताजगी तथा क्षमता अभिवृद्धि सम्बन्धी कार्यक्रम संचालन गर्ने ।

४३. बोर्डको कार्यालयका लागि जग्गा÷भवन लिने कार्य अगाडि बढाउने ।

कानूनी संरचनाको विकास तथा सुदृढीकरण

४४. धितोपत्र दर्ता तथा निष्काशन, सामूहिक लगानी कोष, क्रेडिट रेटिङ्ग, मर्चेन्ट बैंकर तथा धितोपत्र दलाल सम्बन्धी नियमवलीहरुलाई सुधारात्मक उल्लेख्य संशोधन गरी कार्यान्वयन गर्ने ।

४५. धितोपत्र बजारको स्थायित्व तथा दीर्घकालीन विकासका लागि आवश्यक ट्रष्ट ऐनको मस्यौदा गरी नेपाल सरकारसमक्ष प्रस्तुत गर्ने र सरकारमार्फत् विधायन प्रक्रियामा लैजाने ।

४६. अर्गनाइजेसन फर इकोनोमिक कोअपरेसन एण्ड डेभलपमेन्टको सहकार्यमा वित्तीय उपभोक्ता÷लगानीकर्ताको संरक्षण तथा सुशासन अभिवृद्धिका लागि आवश्यक कानूनी व्यवस्था गर्ने ।

४७. धितोपत्र तथा वस्तु विनिमय बजारसम्बन्धी गुनासा समाधानसम्बन्धी व्यवस्थालाई थप प्रभावकारी एवं व्यवस्थित बनाउन कार्यविधि तयार गर्ने ।

४८. मस्यौदा भई अन्तिम चरणमा रहेको भित्री कारोबार नियमावली पारित गराई शीघ्र लागू गर्ने ।

४९. वस्तु विनिमय बजार संचालन तथा वस्तु विनिमय बजार व्यवसायी सम्बन्धी अन्य आवश्यक नियमावली तथा निर्देशिकाहरु तर्जुमा गर्ने ।

५०. वस्तु विनिमय बजार संचालनमा आएपश्चात वेयर हाउसको आवश्यकता र कानूनी व्यवस्था समेतको अध्ययन गर्ने ।

५१. वस्तु विनिमय बजारसम्बन्धी विनियमावलीहरु स्वीकृत गर्ने ।

५२. बजारको समसामयिक स्थिति समेतलाई मध्यनजर गरी बोर्डले बजार सहभागीहरुलाई दिएको निर्देशनहरु समेटी एकीकृत निर्देशिका जारी गर्ने ।

५३. धितोपत्र सम्बन्धी ऐन, नियमावली तथा निर्देशिकाहरुको आवश्यक पुनरावलोकन गरी संशोधन गर्ने ।

बजार सुपरिवेक्षण व्यवस्थामा सुधार

५४. धितोपत्र व्यवसायीको कारोबारको साथै धितोपत्र बजारमा सम्पत्ति शुद्धीकरण निवारणका लागि जोखिममा आधारित सुपरिवेक्षणको कार्यविधि विकास गरी सोअनुरुप सुपरिवेक्षण कार्य गर्ने ।

५५. नेप्से तथा सिडिएससीको प्रणाली संपरीक्षण गर्ने व्यवस्था शुरु भइसकेकोले यसलाई थप स्तरीय बनाउँदै सूचना प्रविधिको बढी प्रयोग हुने अन्य सेवा प्रदायकको प्रणालीको समेत संपरीक्षण गराउने व्यवस्था गर्ने ।

५६. वस्तु विनिमय बजारको सुपरिवेक्षण कार्यलाई दक्ष एवं प्रभावकारी बनाउन वस्तु विनिमय बजार तथा बस्तु कारोवार व्यवसायी सुपरिवेक्षण दिग्दर्शन तर्जुमा गरी लागू गर्ने ।

५७. धितोपत्र व्यवसायीको नियम परिपालना प्रतिवेदनको ढाँचा विकास गरी कार्यान्वयन गर्ने ।

५८. सामूहिक लगानी कोष, क्रेडिट रेटिङ्ग संस्था, धितोपत्र व्यवसायी र सूचीकृत कम्पनीको विस्तृत विवरण ९एचयाष्भि० तयार तथा अद्यावधिक गर्ने ।

५९. धितोपत्र बजारमा कारोबार हुने सूचीकृत कम्पनी, कारोबार रकम, कारोबार हुने धितोपत्र आदि सम्बन्धमा अलर्ट जेनेरेटिङ रियल टाइम सर्भिलेन्स गर्न अटोमेटेड मार्केट सर्भिलेन्स सिस्टम विकासका लागि दक्षिण एशियाली राष्ट्रको नियमन निकायसँग सहकार्य गर्ने ।

अध्ययन /अनुसन्धान तथा वित्तीय साक्षरता अभिवृद्धि

६०. वित्तीय क्षेत्र विकास रणनीतिको आ.व. २०७६।७७ अन्तिम वर्ष भएकाले सोको समीक्षा गरी सोही आधारमा त्रीवर्षीय धितोपत्र तथा वस्तु विनिमय बजारसम्बन्धी रणनीतिक योजना (२०७७/७८–२०८०/८१) को प्रारुप तयार गर्ने ।

६१. वस्तु विनिमय बजारको सञ्चालन तथा नियमनसम्बन्धमा क्षमता अभिवृद्धि गर्न विदेशी विज्ञहरुमार्फत बोर्डको जनशक्ति तथा अन्य पदाधिकारीहरुलाई सहभागी गराई उच्चस्तरीय नीतिगत छलफल तथा अन्र्तक्रिया कार्यक्रम आयोजना गर्ने ।

६२. धितोपत्र बजारमा महिला तथा जेष्ठ नागरिकको सहभागिता बढाउन समावेशी नीति लिने सम्बन्धमा अध्ययन गर्ने ।

६३. विदेशी लगानी तथा प्रविधि हस्तान्तरण ऐन, २०७५ लागू भैसकेको सन्र्दभमा गैर आवासीय नेपाली तथा विदेशी संस्थागत लगानीकर्तालाई धितोपत्रको दोस्रो बजारमा भित्र्याउने सम्बन्धमा आवश्यक अध्ययन गर्ने ।

६४. धितोपत्र बजार तथा वस्तु विनिमय बजारसम्बन्धी सम्पूर्ण विवरण तथा तथ्याङ्कहरुको एकीकृत व्यवस्थापनसम्बन्धी अध्ययन गरी केन्द्रीय धितोपत्र बजार तथा कमोडिटी फ्यूचर्स बजार तथ्याङ्क बैंकको सुदृढ गर्दै जाने ।

६५. धितोपत्र तथा वस्तु विनिमय बजारसम्बन्धी विभिन्न शैक्षिक तालिम संचालन तथा अध्ययन अनुसन्धान गरी नीति निर्माणमा सहयोग गर्न धितोपत्र तथा फ्यूचर्स बजार र वित्तीय शिक्षा प्रशिक्षण संस्था शीघ्र स्थापना गर्ने ।

६६. उपलब्ध तथ्याङ्क तथा जानकारीहरुको आधारमा धितोपत्र बजार विकास तथा सुधारसम्बन्धी नीति तथा कार्यक्रमहरुको प्रभावकारिता सम्बन्धमा अध्ययन गर्ने ।

६७. वित्तीय साक्षरता रणनीति तयार भैरहेको परिप्रेक्ष्यमा वित्तीय साक्षरता अभिवृद्धिका लागि अध्ययन गरी उपयुक्त ढाँचा बनाउने ।

६८. धितोपत्र तथा वस्तु विनिमय बजारसम्बन्धी ज्ञान अभिवृद्धि गर्न कानून व्यवसायी, पत्रकार तथा विभिन्न सरकारी निकायहरुमा उक्त संस्थाहरुसँगको सहकार्यमा प्रतिष्ठान स्तरीय तालिम÷प्रशिक्षण कार्यक्रम आयोजना गर्ने ।

६९. कलेज तथा स्कूलका विद्यार्थीहरुलाई वित्तीय बजार सम्बन्धी जानकारी दिन वित्तीय बजारसम्बन्धी जानकारी पुस्तिका तयार गरी व्यापक रुपमा वितरण गर्ने ।

७०. बोर्डबाट २०७६ वैशाखदेखि मासिकरुपमा लगानीकर्ता प्रत्यक्ष संवाद रेडियो कार्यक्रम शुरुवात गरिएकोमा यस आ.व. देखि प्रत्येक दुई हप्ता अर्थात महिनाको दुई पटक संचालन गर्ने ।

७१. बोर्ड र कम्पनी रजिष्ट्रार कार्यालयको सहकार्यमा बोर्ड तथा कम्पनी रजिष्ट्रार कार्यालय तथा अन्य सम्बन्धित निकायका पदाधिकारीहरु र एक अर्ब वा सो भन्दा बढीको पूँजीमा स्थापित उत्पादनमूलक कम्पनीहरुका प्रमुखहरु तथा विज्ञहरुलाई संलग्न गराई पब्लिक कम्पनी तथा धितोपत्र बजारमार्फत् पूँजी परिचालन सम्बन्धमा छलफल÷अन्र्तक्रिया कार्यक्रम आयोजना गर्ने ।

७२. पछिल्लो समयमा काठमाडौं उपत्यका बाहिरसमेत पूँजी बजार गतिविधिहरु बढ्दै गएकाले यस सम्बन्धी जानकारी तथा सचेतना अभिबृद्धि गरी यसमा व्यापक जनसहभागिता बढाउन प्रदेश नं १ बाट शुरु गरिएको प्रादेशिक पूँजी बजार प्रर्दशनीलाई बजार सहभागीहरुमार्फत अन्य प्रदेशहरुमा संचालन गर्न आवश्यक सहजीकरण गर्ने ।

प्रकाशित मिति: मंगलबार, असार ३१, २०७६ ०५:२३