यसरकारण शेयर किनबेच गर्न तयार छैनन् लगानीकर्ता

A+ A A-

शेयरबजारमा शेयर किनबेच गर्ने लगानीकर्ताको संख्या ह्वात्तै घटेको छ । लगानीकर्ताको उपस्थिति कमजोर बन्दै जाँदा कारोबार रकमले पनि अर्बको बाटो छोडेर करोडको यात्रा गर्न थालिसकेको छ । नेप्से सूचकले झण्डै एक हजार अंकको आरोलो यात्रा गरिसक्दा कारोबार रकमले पनि सूचकभन्दा छिटो ओरालो यात्रा तय गरेको हो ।

गत भदाैमा ३२ सय अंकमा पुगेको नेप्से आजको दिनमा २२ सय अंकको हाराहारीमा छ । एकै दिन २० अर्बको शेयर किनबेच गर्ने लगानीकर्ता अहिले १ अर्बको किनबेच गर्न पनि डराइरहेका छन् । केही दिनयता नेप्सेको तथ्यांक हेर्ने हो भने कारोबार रकम ८८ करोडमा आइसकेको छ ।

नेप्से बढे पनि कारोबार रकम खस्कनुले शेयरबजारमा किनबेच गर्नुहुन्न भन्ने मनोविज्ञान यतिवेला लगानीकर्तामा देखिएको बताउँछिन् लगानीकर्ता दुर्गा तिवारी । ‘समयमै स्टपलस (घट्न नदिने हेतुले बढेको बजारमा नै बेच्नु) गर्ने बाहेकका लगानीकर्ताले लगानीको ७० प्र्रतिशतसम्म सम्पत्ति गुमाइसकेका छन्, त्यसैले उनीहरू अझै घाटा खाएर नत बेच्न सक्छन् न घटेको बजारमा किन्न नै सक्छन् ।’ लगानीकर्ता ७० प्रतिशतसम्मको गिरावटलाई पूर्ति गर्न पनि बजार बढ्ने दिन पर्खिँदा कारोबार रकममा ठूलो ह्रास आउन पुगेको उनको तर्क छ ।

बजारमा ठूलो अंकको गिरावट आई लागनीकर्ताले घाटा व्यहाेर्नुपर्दा कारोबार रकम खस्किन पुगेको बताइरहँदा शेयरबजारका प्राविधिक विश्लेषक विष्णु बस्याल भने देशको अर्थतन्त्रमा देखिएको समस्याले पनि शेयरबजारलाई घट्न मद्दत गरको धाराणा राख्छन् । ‘एक वर्षमा अर्थतन्त्रमा देखिएका छोटा खालका नकारात्मक उताचढावहरूले पनि शेयरबजारलाई असर गरेको हो । यसले लगानीकर्ताको मनोविज्ञानलाई थप कमोजोर बनाएको छ ।’

उनले भनेजस्तै अर्थतन्त्र संकाटोन्मुख छ । डलरको मूल्य बढ्दा नेपाली रकम दिनप्रतिदिन कमजोर बन्दै गएको छ । आयात अनियन्त्रित हुँदा डलर संचिति घटेर सरकारको ढुकुटि आयात धान्ने क्षमता ६ महिनामा ओर्लिसकेको छ । अर्थात चालु आर्थिक वर्षको साउनमा ११ महिनासम्म धान्ने वैदेशिक संचिति रहेको नेपाल सरकारसँग चैत मसान्तसम्ममा त्यस्तो क्षमता ६ महिनामा झरिसकेको छ ।

आयात निरुत्साहित गर्दै वैदेशिक संचिति बढाउन सरकारले गरेका अनेक उपायहरू विफल हुँदै गइरहेका छन् । यता बैकिङ प्रणालीमा देखिएको तरलता अभावले पनि लगानीकर्ताले कर्जा लिएर लगानी गर्न पाएका छैनन् । जसले नयाँ लगानीकर्ता पैसा भएर पनि लगानी गर्न हिचकिचाइरहेका छन् भने पुराना लगानीकर्ता कर्जा नपाउँदा चाहेजसरी लगानीगर्न सकिरहेका छैनन् । यसले शेयरबजारको खरिदविक्रीको संतुलनलाई समेत खलबल्याएको देखिन्छ ।

यो बाहेक विश्लेषक बस्याल लागनीकर्ताले सरकारको नयाँ कदमलाई पर्खेको हुनसक्ने आशंका व्यक्त गर्छन् । बस्यालका अनुसार बजेट र मौद्रिक नीतिमार्फत संकटोन्मुख अर्थतन्त्रलाई सम्हाल्ने नयाँ नीतिगत व्यवस्था आउन सक्छ । र सोही नीतिलाई आधार मान्दै अबको लगानीकर्ताले सोहीअनुसार रणनीति बनाउँछन् । उनी भन्छन्,‘राष्ट्र बैंक शेयरबजार प्रति उति उदार नभए पनि अर्थमन्त्रीले भने बजारमैत्री नीति ल्याउने भन्नुभएको छ । यसले पनि बजारमा लगानीकर्ता सकारत्मक नीति वा सूचना पर्खेर बसेका हुन सक्छन् ।’

यसरी बजारमैत्री नीति पर्खेर बसेका लगानीकर्तामा चालु आर्थिक वर्षमै नियामक निकायबाट नीतिगत रुपमै थुप्रै प्रहारहरू हुन पुगे । बैंक तथा वित्तीय संस्थालाई शेयरबजारमा अल्पकालीन लगानी गर्न रोक लगाउनु, बोर्डले कम्पनीको कारोबारबारे अनुसन्धानको निचोडमा नपुग्दै ५१ कम्पनी जोखिमपूर्ण भन्दै नाम नै सार्वजनिक गर्नु, शेयर धितोकर्जालाई कसिलो बनाउँदै ४-१२ को क्याप लगाउनु, मार्जिन कर्जाको जोखिम भारलाई १ सय ५० प्रतिशत बनाउनु जस्ता कामहरू भए । जसले लगानीकर्तालाई रुष्ट बनाउँदै समग्रमा शेयरबजार घट्नमा टेवा पुग्यो । यसरी बजारमा अस्थिर रुपमा भएका नीतिगत परिर्वतले पनि शेयरबजारलाई स्थिरतातर्फ डोर्‍याउन नसकेको लगानीकर्ताको बुझाइ छ ।

लगानीकर्ता राजन लम्साल अब आउने मौद्रिक नीतिमा राष्ट्र बैंकले लगानीकर्तामैत्री खालका नीतिगत व्यवस्था गरे मात्रै शेयरबजारले पुनः सकारात्मक दिशा समात्न सक्ने तर्क गर्छन् । बैंकमा देखिएको तरलता अभावले शेयरबजारमा आउनसक्ने ठूलो परिमाणको लगानी आउन नसक्नु, बजार निरन्तर घटिरहँदा घाटा खाएरै बेच्न लगानीकर्ता डराउनु र नियामक निकाय राष्ट्र बैंककै उच्चपदस्थबाट शेयरबजार विरोधी अभिव्यक्ति आउनुले पनि बजार घट्न सघाएको उनको तर्क छ । भन्छन्,‘कर्जा र अन्य स्रोतबाट आउनुपर्ने पैसा आएको छैन । त्यसले बजारमा शेयर प्रवाह कम गरेको छ नै । त्यसमाथि मौद्रिक नीति र बजेटले कसरी सम्बोधन गर्छ त्यसअनुसार लगानीको रणनीति बनाउने भनेर पर्खने लगानीकर्ता धेरै छन् ।’

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, जेठ १३, २०७९ १५:१०