६० थरी चिया पकाउँदै आएका न्यौपाने दम्पतीको ‘जुगाड’

A+ A A-

भित्तामा बिग्रिएको रेडियो । बिग्रिएको गाडीबाट बनाइएको घडी । अगाडि बिग्रिएको पुरानो मोडेलको टीभी । अनि बस्नका लागि बनाइएका पुराना टायरका मुढा । विभिन्न रङले पोतिएको अलकत्रको ड्रम । टेबुलको आकार दिएर राखिएको बिग्रिएको लुगा सिउने मेसिन (कल) ।

बच्चाले कुदाउँदाकुदाउँदा गरेर बिग्रिएपछि फ्यालिएको थोत्रो साइकल । यति सुनिरहँदा तपाईंलाई यो त कवाडीखाना पो रहेछ भन्ने भान पर्न सक्छ । तर, यो कुनै कवाडीखाना भने होइन ।

‘कसैसँग बसेर धोका खानुभन्दा यहाँ बसेर चिया खानुहोस्,’ ‘यहाँ बसेर घुस खान मनाही छ,’ ‘पेट खाली नराख्नुुहोस् है, ग्यास्ट्रिक होला,’ ‘जिन्दगी उसैले जिउँछ, जसले जुगाडको कफी पिउँछ,’ ‘सबै कामको सम्मान गरौँ...,’ यस्तैयस्तै वाणीहरूले भरिएका ‘जुगाड’का भित्ता । नुवाकोट घर भएका सूर्य न्यौपाने र ममता न्यौपाने (देवकोटा) जुगाडका सञ्चालक हुन् ।

‘जुगाड’ । जुगाड नपुगेका मानिसहरूलाई नाम सुन्दा खासै अनौठो नलाग्ला । तर, मानिसलाई त्यतिबेला अनौठो लाग्छ, जति बेला ऊ जुगाड पुग्छ । जुगाड न्यौपाने दम्पतीद्वारा सञ्चालित एउटा चिया पसल हो ।

जुगाडमा टेबुलका रूपमा बिग्रिएको साइकल प्रयोग गरिएको छ । साइकललाई नयाँ डिजाइनले सजाएर एउटा टेबुल बनाइएको छ । आधुनिक दुनियाँ आइरहँदा अहिले सामान्य स्थानमा पनि बेल (घण्टी) राखेको पाइन्छ । तर, जुगाडमा भने ग्राहक आइसकेपछि खाजा अर्डर गर्नका लागि साइकलको घण्टी बजाइन्छ ।

जुगाडमा नष्ट हुने वस्तुको पूर्ण प्रयोग गरी सजावट गरिएको छ । यसरी खेर गएका वस्तुलाई पूर्ण प्रयोग गर्दा बाहिरी वातावरण प्रदूषित नहुने ममताको बुझाइ छ ।

जुगाडको विशेष परिकार

जुगाडको विशेष परिकार भनेको चिया हो । जुगाडमा हाल चियाका प्रकार ३० वटाभन्दा माथि रहेको न्यौपाने बताउँछन् । भन्छन्, ‘हामीसँग अहिले हटमा ३० वटाभन्दा माथि र कोल्डमा ३० वटाभन्दा माथि गरी ६० भन्दा बढी प्रकारका चिया बनाइन्छ ।’

सधैँजसो ग्राहकले चाहने भनेको मट्का चिया, मिस्टर चिया रहेको न्यौपानेले बताए । जुगाडका नाम चलेका चिया भनेकै मट्का र मिस्टर चिया हुन् । चिया बनाउनका लागि आवश्यक सामग्रीहरू लोकल मार्केटबाट ल्याउने गरेका छन् न्यौपानेले । उनले कुनै विदेशी ब्रान्ड प्रयोग गरेका छैनन् । नेपाली चिया नै प्रयोग गर्ने गरेको उनले बताए ।

चिया बनाउन न्यौपानेले कुनै ट्रेनिङ भने लिएका होइनन् । आफ्नो अनुभव र बनाएर हेरौँ न त, कस्तो हुँदो रैछ भन्ने उनको उत्सुकताले अहिलेसम्म ६० भन्दा धेरै चियाका परिकार जन्माइसकेका छन् उनले । भन्छन्, ‘कति कुरा त देखेको थिएँ । तर, धेरै चियाका परिकारचाहिँ यसलाई बनाउँदा कस्तो होला भनेर बनाउँदै जाँदा परिकार थपिँदै बन्दै गएका हुन् ।

जुगाडमा चिया मात्र होइन, अन्य प्रकारका खाजा पनि उपलब्ध छन् । ‘मानिसहरूलाई मन परेको खानेकुरा, कसैलाई खान पनि मन हुन्छ र पैसा पनि कम हुन्छ । यो परिस्थितिलाई हेरेर हामीले कम मूल्यमा उपलब्ध हुने खाजाहरू पनि राखेका छौँ,’ न्यौपाने भन्छन्, ‘अहिले हामीले खाजाका २५ भन्दा बढी प्रकारहरू बनाउँदै आएका छौँ ।’

जुगाडका विशेष खाजाका परिकारमा होममेड विङ्स डमस्टिक, चिकेन–मटन खाजा सेट आदि रहेका छन् । ‘यस्ता प्रकारका खाजा प्रायः ठूला–ठूला रेस्टुरेन्टहरूमा मात्र पाइन्छ भन्ने आमबुझाइ छ,’ न्यौपाने भन्छन्, ‘सानो चिया पसलमा पनि यस्ता परिकार उपलब्ध गराउन सकिन्छ भनेर हामीले खाजाका परिकारलाई पनि राखेका हौँ ।’

जुगाडको अर्काे विशेष खाजा भनेको आलु हो । यहाँको आलु फ्राई ग्राहकले निकै मन पराउने परिकारमध्येमा रहेको उनी बताउँछन् । ग्राहकको मागअनुसार उनले कफी पनि राखेका छन् । भन्छन्, ‘कफी पनि भइदिए हुन्थ्यो भनेर ग्राहकहरूले भनेपछि कफी पनि राखेका छौँ । तर, यहाँको विशेष परिकारचाहिँ चिया नै हो ।’

जुगाडमा बन्ने सबै आइटम न्योपाने दम्पती आफैँले बनाउने गरेका छन् । सरसफाइ र ग्राहकबाट अर्डर लिनेजस्ता कामका लागि भने महिला, पुरुष गरेर दुई जनालाई रोजगारी दिएको छ जुगाडले ।

चिया पसल नै किन त ?

चिया पसल खोल्ने वर्षौं पहिलेदेखिको उनको रहर पनि हो । मान्छे खाली बसेर हुँदैन भन्ने लाग्थ्यो उनलाई । के गर्ने भनेर सोच्दै जाँदा उनलाई चिया पसल खोल्न मन लाग्यो । ‘सानो हुँदादेखि नै मैले चिया पसल खोल्ने सोच बनाइसकेको थिएँ,’ न्यौपाने भन्छन्, ‘त्यही सोचलाई व्यवहारमा परिणत गरेको मात्र हुँ ।’

काठमाडौँमा चिया पसल त कति छन् कति । भएर पनि के भयो त भन्ने लाग्थ्यो उनलाई । अरूको भन्दा फरक प्रकारले खोल्न मन लाग्यो न्यौपानेलाई । ममताको जुन दिन सूर्यसँग भेट भयो, त्यसै दिनबाट सूर्यले पसल गर्ने प्लान ममतालाई सुनाइसकेका थिए ।

‘मेरो उहाँसँग भेट हुँदा रेस्टुरेन्टमा जब गर्नुहुन्थ्यो । मैले उहाँलाई चिनेदेखि नै मलाई आफ्नै चिया पसल खोल्न मन छ भन्नुहुन्थ्यो,’ ममता भन्छिन् ‘उहाँको इच्छा यही थियो । पहिलैदेखि थाहा थियो, उहाँको सपनै यही हो भनेर । त्यही भएर मैले साथ दिएकी हुँ ।’

श्रीमान्–श्रीमतीको सल्लाहले जुरेको नाम ‘जुगाड’

जुगाडको नामअनुसारको वातावरण पनि उस्तै छ । सुरुमा नामभन्दा पनि चिया पसल बनाउँदै जाने क्रममा जुगाड नाम जुराएको न्यौपाने दम्पती बताउँछन् । थोरै लगानी गरेर भरसक पुरानै सामग्रीहरूबाट स्थापना गरिएकाले पसलको नाम जुगाड राखिएको हो ।

जुगाड नाम बुढाबुढीको सल्लाहमा जुरेको न्यौपाने खुसीसाथ सुनाउँछन् । भन्छन्, ‘डेकोरेसनका लागि सामानहरू खोज्दै जाँदा पूर्ण रूपमा एउटा चिया पसल त बन्यो । तर, नामचाहिँ के राख्ने भन्दा यो पसलमा प्रयोग भएका सामान सबै हामीले जुगाड गरेका हौँ । नाम पनि जुगाड नै राखौँ भनेर मैले श्रीमतीलाई सुनाएँ । यही नाममा दुवै जनाको सहमति जुटेपछि जुगाड नाम राखियो ।’ जुगाड नाम बुढाबुढीको सल्लाहमा जुरेको न्यौपाने खुसीसाथ सुनाउँछन् ।

एउटै क्षेत्रमा काम गर्दा दुःखसुख बाँडिन्छ

श्रीमान् श्रीमती नै एउटै क्षेत्रमा काम गर्न पाएकोमा न्यौपाने दम्पती घेरै नै खुसी छन् । भन्छन्, ‘हामी दुवै जना पहिला बेग्ला–बेग्लै क्षेत्रमा थियौँ । लाग्थ्यो, एउटै क्षेत्रमा काम गर्न पाए हुन्थ्यो । दुवै जना सँगै भयौँ भने दुःखसुख बाँड्न सकिन्छ । आफू भएपछि उनलाई पनि हौसला मिल्छ । सानो भए पनि आफैँ गरौँ न एउटा केही व्यवसाय भनेर सुरु गरियो ।’

एकै क्षेत्रमा काम गर्दा यो मलाई आउँदैन होला, म सक्दिनँ होला भन्ने नहुँदो रहेछ । काम गर्न आँट आउने ममता बताउँछिन् । जुगाडमा उपलब्ध हरेक प्ररिकार न्यौपाने दम्पती आफैँले बनाउँदै आइरहेका छन् ।

‘यहाँ आउने ग्राहकलाई सुरुमै सोध्ने गरेका छौँ । ग्राहकले भनेअनुसारको परिकार उपलब्ध गराउँछौँ,’ न्यौपाने भन्छन्, ‘त्यही भएर पनि होला, अहिलेसम्म ग्राहकहरूबाट नराम्रो प्रतिक्रिया आएको छैन ।’

नयाँभन्दा पनि पुराना ग्राहक बढी आउने गरेको सूर्यले बताए । भन्छन्, ‘नयाँ आउने ग्राहकले पनि सोचेको भन्दा राम्रो रहेछ भन्नुहुन्छ । खुसी लाग्यो, हजुरको काम देखेर । हामीले त चियाको यति धेरै परिकार कहीँ खाएका थिएनौँ भन्नुहुन्छ ।’

कक्षा ७ पढ्दापढ्दै काठमाडौँ छिरे न्यौपाने । त्यति बेलादेखि नै उनको दिमागमा चिया पसल गर्ने हुटहुटीले डेरा जमाइसकेको थियो । तर, उनीसँग त्यस्तो पसल खोल्ने क्षमता थिएन । एसएलसीपछि न्यौपाने रेस्टुरेन्टमा काम गर्थे । सुरुवाती दिनमा भने उनले वेटरभन्दा तल्लो श्रेणीमा रहेर काम गरेका थिए ।

तल्लो श्रेणीबाट काम सुरु गरेका उनी चार वर्षपछि म्यानेजरको लेबलमा पुगेका थिए । तर, रेस्टुरेन्टमा भने उनी फरक क्षेत्रमा कार्यरत थिए । ‘मैले काम गरेको रेस्टुरेन्टमा यस्तो चियाका परिकारहरू बन्दैनथे । म टप लेबलमा त थिएँ तर मलाई लो लेबलको केही पनि थाहा थिएन ।’

यस्तै काम गर्दागर्दै विवाहपश्चात् लगत्तै उनले श्रीमतीको सपोर्टमा बुद्धनगरमा टियो क्लब सञ्चालन गरे । जुगाडको तुलनामा टियो क्लब धेरै नै सानो थियो । कोभिड महामारीका कारण टियो क्लब निरन्तर सञ्चालन हुन नसकेको सूर्य सुनाउँछन् ।

स्नातक तह पूरा गरेका उनलाई श्रीमतीको सपोर्ट भए पनि परिवारको थिएन । भन्छन्, ‘एक लेबलको पढाइ सकेको थिएँ । चिया पसल खोल्छु भनेर घरमा कुरा राखेको । हुँदैन चिया पसल खोलेर । पढेको छस्, किन चिया पसल खोल्नु । जागिर खानुपर्छ भन्नुभयो ।’

बुद्धनगरस्थित यो चिया पसल हेर्दा कुनै ठूलो भवनमा छैन । साना–साना दुईवटा सटर लिएर पसल खोलेका न्यौपाने दम्पती ग्राहकको माग पूरा गर्न भ्याइ नभ्याइ देखिन्छन् । मट्का चिया बनाउँदै गरेकी ममताले श्रीमान्‌तिर देखाउँदै भनिन्, ‘अलि–अलि खाजाका परिकारचाहिँ घरमै बनाइराखेकाले होला, आउँथ्यो । धैरै परिकार बनाउनचाहिँ मलाई उहाँले नै सिकाउनुभएको हो ।’

जुगाड हेर्दा सामान्य चिया पसल देखिन्छ । यसमा रकमको हिसाबले हेर्ने हो भने खासै धेरै लगानी नलागेको न्यौपाने बताउँछन् । भन्छन्, ‘पैसाको हिसाबले हेर्ने हो भने खासै लागत लागेको छैन । तर, मिहिनेतको हिसाबले हेर्दा धेरै नै लागत छ । मलाई अरूको भन्दा फरक शैलीमा पसल गर्न मन थियो । कसरी फरक बनाउने भनेर सोच्नै मलाई दुई महिना लाग्यो । हामीले गरेको मिहिनेतले हामीलाई सन्तुष्ट बनाएको छ ।’

पुरानो साइकललाई डिजाइन दिएर टेबुल बनाउने आइडिया भने ममताले दिएको सूर्य सुनाउँछन् । ‘ममताले आइडिया त दिइन् तर कसरी बनाउने भन्ने हामी दुवैलाई ज्ञान थिएन,’ सूर्यले जुगाडका सुरुवाती दिन सम्झिँदै भने, ‘हामीले भनेको मिस्त्रीले नबुझेको हो कि मिस्त्रीले भनेको हामीले नबुझेका हौँ । धेरैवटा फर्निचर धाएपछि बल्ल यसलाई डिजाइन दिन सफल भयौँ ।’

झट्ट हेर्दा सानो अनि चिटिक्क परेको छ जुगाड । तर, यति चिटिक्क पार्न न्यौपाने दम्पतीलाई कति मुस्किल भयो होला ? हामी कल्पना गर्न पनि सक्दैनौँ । अलकत्रका ड्रमलाई चिटिक्क पारेर बस्नका लागि सोफाको आकार दिइएको छ भने साइकललाई टेबुलको ।

यस्तै, टायरलाई रङ्ग्याएर मुढा बनाइएको छ । पिङका लागि प्रयोग गरिने लठारोमा विभिन्न प्रकारका बल्ब लगाई झिलीमिली पारिएको जुगाडले बाटोमा हिँड्ने जोकोहीलाई लोभ्याउँछ ।

टिम जुगाडका आगामी योजना

०७८, मंसिरबाट सञ्चालनमा आएको जुगाडमा सुरुवाती दिनमा भन्दा धेरै परिकार थपिँदै गएको सूर्यले सुनाए । भन्छन्, ‘आजभन्दा दुई महिनाअगाडि चिया खाजा मात्र थियो, अहिले कफी पनि प्लस गरेका छौँ । ग्राहको साथ, सपोर्ट र मायाले अवश्य जुगाडलाई अझ बृहत् रूपमा अगाडि बढाउन सकिन्छ भन्ने विश्वास छ ।’

उनलाई युवाहरू रोजगारीका लागि विदेश गएको त्यति ठीक लाग्दैन । उच्चशिक्षाका लागि विदेश जानु सूर्यको बुझाइमा ठीकै हो । तर, अधिकांश युवा रोजगारीकै लागि विदेश जाने गरेको उनलाई ठीक लाग्दैन ।

भन्छन्, ‘सबैलाई नेपालमै रोजगारी छ भनेर भन्नु त गलत हो । तर, आफूले जानेको, सिकेको कामलाई लेबलको हिसाबले तुलना नगरी हेर्ने हो भने रोजगारी नेपालमै पनि छ है भन्ने मलाई लाग्छ । मैले चिया बनाउन जानेको छु, चिया पकाउँछु । यस्तै, कसैलाई ड्राइभिङ आउला गाडी चलाउनुहोस्, सेल्स गर्न आउँछ भने सेल्स गर्नुहोस्, खेती किसानी गर्न आउनेले खेती किसानी गर्नुहोला । जे पनि सम्भव छ तर सपोर्टचाहिँ हुनुपर्छ । सबैको परिवारले सपोर्ट नगर्ला । आफूले अलि बढी मिहिनेत गर्न सकियो भने सम्भव छ । आफूसँग जे छ, त्यसमै रमाउन सकियो भने हुन्छ ।’

लगानी धेरै नगरी सानो लगानीबाट लाज नमानी व्यवसाय सुरु गर्ने हो भने एक दिन सफल अवश्य हुन सकिने न्यौपाने बताउँछन् । पहिला रेस्टुरेन्टमा काम गर्दा र अहिले आफैँ रेस्टुरेन्ट चलाउँदा आकाशपाताल फरक भएको सूर्यको अनुभव छ ।

‘अरूको भनेको अरूकै भैहाल्यो । आफ्नो भनेको आफ्नै भयो । बिग्रिए पनि आफ्नो, सप्रिए पनि आफ्नो । बिग्रियो भने सपार्नका लागि आफैँले काम गर्न पाइयो । कसैको गाली खानु परेन । आफ्नो घरमा बस्नु र अरुको घरमा बस्नु जत्तिकै हो,’ सूर्य आफ्नो अनुभव सुनाउँदै भन्छन् ।

जुगाडमा युवादेखि पाका सबै उमेरसमूहका मानिस आएर रमाउँदै चिया पिउने वातावरण रहेको उनी बताउँछन् । पसल खोलेको ६ महिनाको यो अवधिमा धेरै ग्राहकबाट राम्रो प्रतिक्रिया आएको उनी बताउँछन् ।

मट्का चिया खाइसकेर माटाको कपमा आफ्नो नामका साथै मनमा लागेका कुराहरू पनि लेखेर राख्न सकिन्छ । ‘अहिलेसम्म धेरै जनाले कपमा आफ्नो नाम लेखेर यहाँ राख्नुभएको छ । यसो गर्दा फेरि यहीँ आएर चिया खाँदा त्यो पहिलेको समयको सम्झना हुन्छ,’ सूर्यले भने ।

प्रकाशित मिति: बिहीबार, जेठ १९, २०७९ ०६:०८