केशव स्थापितका निम्ति विद्यासुन्दर फ्याक्टर कति निर्णायक ?

A+ A A-

अन्तर्राष्ट्रिय श्रमिक दिवसको दिन १ मे अर्थात १८ वैशाखमा एमालेनिकट मजदुर संगठनले कार्यक्रम आयोजना गरेको थियो । त्यस कार्यक्रममा एक जना वक्ता थिए, काठमाडौं महानगरका उम्मेदवार केशव स्थापित । आफ्ना सयौँ आइडिया सुनाउने क्रममा स्थापितले थप भने,—‘मैले केहीकेही मान्छेलाई देख्या छु, ६ महिनासम्म कहाँ भन्या त ‘सगुन’ खान रैछ । सगुन खान भन्या छ, साँझ परेपछि चुस्स लगाएको छ । फोन गरेको स्बीच अफ भन्छ । यस्तो पनि मेयर हुन्छ ?’

स्थापितले नाम उच्चारण नगरे पनि संकेत मेयर विद्यासुन्दर शाक्यप्रति थियो । त्यसको प्रतिक्रिया शाक्यले औपचारिक रूपमा दिएका छैनन् । यद्यपि, स्थापितले मेयरको टिकट पाएकोप्रति शाक्य असन्तुष्ट छन् भन्ने संकेत १२ वैशाखमा उम्मेदवारी दर्ताकै क्रममा प्रकट भइसकेको थियो ।

भलै, निर्वाचन आचारसंहिताका कारण बहालवाला मेयरले चुनाव प्रचारप्रसारमा जान मिल्दैन । तथापि, स्थापितलाई शुभकामनासम्म दिन सक्थे, जसमा हार्दिकता देखिएको छैन ।

१२ वैशाख यता शाक्यको मौनताप्रतिको स्थापितले १८ वैशाखमा आक्रोश पोखेको हुनसक्छन् । त्यसको जवाफ नदिएका शाक्य १८ वैशाखमा थप आक्रोशित भएको र अपमान महसुस गरेको चाहिँ उनीनिकट नेताहरू बताउँछन् । एमाले नेता रामवीर मानन्धर उम्मेदवार स्थापित र मेयर शाक्यबीच हार्दिक सम्बन्ध नभएको स्वीकार्छन् ।

शिलापत्रसँग कुरा गर्दै मानन्धर भन्छन्, ‘मे दिवसका दिन जसरी केशव स्थापितले मेयर शाक्यप्रति संकेत गरेर बोले त्यसले शाक्यले अपमान महसुस गर्नुभएको छ । सार्वजनिक मञ्चमा आफ्नै पार्टीको मेयरको यसरी अपमान गर्न मिल्छ ?’

२०७४ मा पनि स्थापित मेयरको दाबेदार थिए । त्यतिबेला एमाले नेता शंकर पोखरेल, सुजिता शाक्य मात्र होइन, राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीसमेतको ग्रिन सिंग्नलबाट शाक्यले टिकट पाएका थिए । तथापि, स्थापितले शाक्यको घोषणापत्र तयार गर्नेमात्र काम गरेनन्, विजयी भएपछि काँधमा बोकेरसमेत हिँडे । तर, स्थापित अहिले मेयर शाक्यको ५ वर्षे कार्यकालको समीक्षा गर्न रुचाउँदैनन् ।

सञ्चारमाध्यममा शाक्यसँग जोडेर सोधिएका हरेक प्रश्नबाट उनी उम्किन खोजिरहेका हुन्छन् । शाक्य कार्यकालभरी सम्पदाविराेधीका रूपमा आलाेचित रहे । सञ्चारमाध्यममा स्थापितले आफ्नो योजनाबारे बताउने तर विगतमा के भयो त्यसबारे नबोल्ने बताइरहेका छन् । मिडियाले शाक्यकाे कार्यकालमा सम्पदा संरक्षणमा भएका लापर्वाही र प्रतिबद्धता पूरा नगरेकाेबारे प्रश्न उठाउँदा उनले कुनै जवाफ दिइरहेका छैनन् । यसले स्थापित र शाक्यको सम्बन्धमा दूरी रहको प्रष्टै बताउँछ, जसले चुनावमा असर पार्न सक्ने टिप्पणी एमालेमा भइरहेको छ । मानन्धर भन्छन् ‘स्थापितको विजयका लागि मेयर शाक्य फ्याक्टर निकै महत्वपूर्ण हुन्छ ।’

शाक्य फ्याक्टर कति प्रभावी ?

काठमाडौंका रैथाने नेवार समुदायका गुठी र विभिन्न जातीय, सामाजिक र सांस्कृतिक संघसंस्थामा मेयर शाक्यको बलियो प्रभाव छ । ५ वर्षको अन्तरालमा मेयर शाक्यले ती संस्थामाथि प्रशस्त बजेट उपलब्ध गराएका छन्, जसको प्रभाव अहिले देखिएको छ ।

जसका कारण काठमाडौं महानगरपालिको भित्री शहरमा स्थापितभन्दा शाक्य बढ्ता परिचित रहेको एमाले नेताहरू नै बताउँछन् । त्यसैले गुठियारहरू शाक्यको संकेत अनुसार चल्ने पनि देखिन्छ । एमाले नेता मानन्धर भन्छन्, ‘५ वर्षको बीचमा काठमाडौं महानगरका गुठी, विभिन्न सामाजिक, सांस्कृतिक र जातीय संगठन, बाजागाजा र जात्रा नै छैनन्, जसले महानगरबाट बजेट नपाएको होस् ।’ मान्धनको भनाइमा विभिन्न नातिकाजी, नारायणगोपालगायत दर्जनौँ स्रष्टाहरूको संस्थालाई पनि मेयर शाक्यले बजेट दिएका छन् ।

शाक्यले आफू दोस्रो कार्यकालको मेयरको तयारीका लागि ती सामाजिक संगठनहरू प्रभावित पारेको देखिन्छ । जसको बलियो समर्थनले मेयरमा निर्वाचित हुन बलियो भूमिका खेल्थे । त्यसैले महानगरको नेवार समुदायको बाक्लो बस्ती रहेका भित्री भागहरू अर्थात ३२ वडामध्ये १३ वडामा शाक्यले बढ्ता ध्यान दिएका थिए ।

काठमाडौं महानगरपालिकाको १२, १३, १५, १७, १८, १९, २०, २१, २२, २३, २४, २५ र २७ वडा भित्री शहर र नेवार समुदायको बाहुल्य भएका बस्ती हुन् । यी वडा मात्रै ८७ हजार ३ सय ९१ मत रहेको छ । काठमाडौं महानगरमा रहेको ३ लाख २ सय ४२ मतदातामध्ये ठूलो संख्या यी वडामा देखिएको छ । जुन, निर्णायक मतदाता पनि हुन् ।

यीनै वडामा गुठीहरू धेरै रहेका छन् । मानन्धर, ज्यापु र किसानहरूको गुठी सबैभन्दा ठूला गुठीको रूपमा चिनिन्छ । र,यी गुठीले गर्ने सामूहिक निर्णयले मेयरको उम्मेदवारको विजयमा उलटपुलट पारिदिन सक्छन् । एमाले नेता मानन्धरको भनाइमा यी गुठीमा विद्यासुन्दर शाक्यको प्रभाव निकै रहेको छ र शाक्यकाे संकेतले मतदानमा ठूलो अर्थ राख्छ । त्यसबाहेक, शाक्य, बज्राचार्यहरूको गुठी पनि प्रभावशाली रहेका छन् । मानन्धर भन्छन्, ‘त्यसैले मेयरका उम्मेदवार स्थापितका लागि शाक्यको भूमिका महत्वपूर्ण हुन्छ ।’

स्थापितले शाक्यमार्फत गुठीको सहयोग लिने हो भने शाक्यसँग सम्बन्ध विस्तार गर्नुपर्ने अवस्था रहेको एमालेकै नेताहरू बताउँछन् । स्थापित र शाक्यकाे सम्बन्ध चिसाे रहेकाे टिकाटिप्पणीपछि स्थापितले १९ वैशाखमा फेसबुकमा दुवैले हात मिलाएकाे तस्वीर राख्दै लेखेका थिए, 'हामी एक छाैँ, एक हाैँ । दुवै मेयर एकैठाउँ, साथसाथ ।'

शाक्य समूहलाई बिझाएको अर्को घटना पनि अहिले सुनाइरहेका छन् । एक एमाले नेताको भनाइमा २०७४ को चुनावमा शाक्यको सम्पर्क कार्यालय रहेको यल्लो प्यागोडा होटलमा कोही नेता पुग्दैनथे, अहिले भने सिनियर नेताहरूको लर्को लाग्ने गरेको भन्दै परिस्थितिकाे तौल गरिरहेका छन् । ती नेताले भने, ‘हामीले त्यतिबेला कम्ती दुःखले चुनाव लडेको होइन्, अहिले ईश्वर पोखरेल नै लागेका छन्, त्यतिबेला सहयोग नै पाइएन ।’ २०७४ मा एमालेले काठमाडाैं महानगरकाे चुनावी कमाण्डर हालका महासचिव शंकर पाेखरेललाइ बनाएकाे थियाे ।

तर, एमाले उपाध्यक्ष अष्टलक्ष्मी शाक्य भने परिस्थिति एमालेकै पक्षमा रहेको बेला आन्तरिक असन्तुष्टि मिल्दै जाने बताउँछिन् । शाक्यले भनिन्, ‘मेयरको टिकट नपाएको भनेर पहिला केही गुनासो होला तर अहिले कसैको केही गुनासो छैन, अहिले एमालेले जित्नैपर्ने बाध्यता रहेकोले सबै एक भएर लागेका छौँ ।’

प्रकाशित मिति: शनिबार, वैशाख २४, २०७९ १४:२८