यसै त लामाे मतपत्र, उसमाथि पाँच दलहरूकाे चुनावी गठबन्धन । यी दुवै कारणले मत बदर संख्या बढ्ने देखिएको छ । निर्वाचन आयोगबाट मतदाता शिक्षा कार्यक्रम सञ्चालन नहुँदा र दलहरूले पनि मतदाता शिक्षा कार्यक्रम प्रभावकारी नबनाउँदा मत बदरको संख्या बढ्न सक्ने चिन्ता प्रकट भएको हो । हुन त एमालेले पनि विभिन्न ठाउँमा गठबन्धन बनाएकै छ । यसले समेत बदर मत संख्या अझै थपिन सक्छ ।
राजनीतिक दलहरू गठबन्धन गरेर निर्वाचनमा गए पनि आयोगले ६ महानगर र भक्तपुरबाहेकका मतपत्रमा उम्मेदवार नभएका दलका चुनाव चिह्न पनि राखेर छपाइ गरिसकेको छ । मतपत्रमा राष्ट्रिय मान्यताप्राप्त ६ दल र अन्य ७३ दलसहित स्वतन्त्रका चिह्न समेत राखेर मतपत्र छपाइ गरिसकेको छ । अघिल्लो स्थानीय तहको चुनावमा समग्रमा ३.१८ प्रतिशत मत बदर भएको थियो । ३० वैशाखको चुनावमा पनि मत बदरको संख्या बढ्न सक्ने प्रमुख निर्वाचन आयुक्त दिनेश थपलियाको चिन्ता छ ।
'सबै स्थानीय तहमा उम्मेदवार नै नभएका दलको चुनाव चिह्न नराख्न विद्युतीय मतदानमा जानुपर्ने हुन्छ । मतपत्र छापेर ढुवानी पनि गर्नुपर्ने भएकाले सबै क्षेत्रमा मतपत्र व्यवस्थित गर्न सम्भव भएन । दलहरूले मतदाता शिक्षा प्रभावकारी नबनाए बदर मत बढ्ने स्थिति छ,' उनले भने ।
निर्वाचन आयोगले जिल्ला-जिल्लामा भएको गठबन्धन आयोगले नचिन्ने भएकाले दलहरूले नै मतदातालाई प्रस्ट पार्नुपर्ने बताउँछ । 'आयोगले को-कोबीच गठबन्धन भयो भन्ने चिन्दैन । जुन चिह्नमा मत परेको छ, त्यसको गणना गर्ने हो । उम्मेदवार नभएको चिह्नमा मतदान भए त्यसलाई गठबन्धनको मानेर गणना गर्ने कुरा भएन, स्वत: बदर हुन्छ,' आयोगका प्रवक्ता शालिग्राम शर्मा पौडेलले भने ।
मत बदरको संख्या बढ्ने देखेर साझा चुनाव चिह्नमा लड्ने प्रस्ताव पनि सत्ता गठबन्धनमा छलफल भएको थियो । तर, त्यसमा कानुनी जटिलता देखिएपछि उनीहरू पछि हटेका हुन् । कांग्रेस सह-महामन्त्री बद्री पाण्डे गठबन्धन भएका स्थानमा दलहरूले नै मतदातालाई प्रस्ट बुझाउनुपर्ने बताउँछन् ।
'गठबन्धन भएका ठाउँमा मतदातालाई बुझाउनुपर्ने दायित्व हाम्रै हुन्छ । मत बदर नहुनेगरी मतदातालाई उम्मेदवारहरूले आफ्नो चिह्नबारे जानकारी गराउनुपर्छ,' उनले भने । माओवादी केन्द्रका नेता लीलामणि पोखरेलले फरक-फरक चिह्नमा मत हाल्नुपर्दा बदर संख्या बढ्न सक्ने भएकाले मतदातालाई प्रशिक्षित गर्नुपर्ने बताउँछन् ।
'आ-आफ्ना एजेण्डाको प्रचारप्रसार मात्रै होइन । दलहरूले मतदातालाई मत खसाल्न पनि प्रशिक्षित गर्नुपर्छ । मत बदर उम्मेदवार र मतदाता दुवैका लागि फाइदाजनक हुनेछैन,' उनले भने ।
एमाले उपमहासचिव विष्णु रिमाल गठबन्धन भएका ठाउँमा आफ्नो पार्टीले मतदातालाई प्रभावकारी शिक्षा दिइरहेको बताउँछन् । 'सबै मतदाता राजनीतिक पृष्ठभूमिका हुँदैनन् । मतदानमा उनीहरूलाई अलमल नहोस् भन्ने हिसाबले हामीले मतदाता शिक्षामा पनि जोड दिएका छौँ,' रिमालले भने ।
५६ लहरसम्मको मतपत्र, कसको चुनाव चिह्न कहाँ ?
स्थानीय तहको निर्वाचनमा ५६ लहरसम्मको मतपत्र आयोगले छापेको छ । सबैभन्दा कम १६ लहरको मतपत्र रहेको आयोगले जनाएको छ । आयोगले ७७ प्रकारको मतपत्र छापेको छ । आयोगका अनुसार सबैभन्दा ठूलो मतपत्र काठमाडौंको हुनेछ भने सबैभन्दा सानो मनाङ र मुस्ताङको हुनेछ ।
आयोगको विवरण अनुसार सबैभन्दा बढी ४० दल काठमाडौंमा हुनेछन् । दोस्रो मोरङमा ३३ दलका उम्मेदवार रहनेछन् । यता सुनसरीमा र रुपन्देहीमा ३२, ललितपुरमा ३१, झापामा ३० र भक्तपुरमा २८ दलका उमेदवार रहने आयोगले जनाएको छ । सबैभन्दा थोरै दल मनाङ र मुस्ताङमा छन् ।
आयोगको विवरण अनुसार, यी जिल्लामा पाँच दलबीच प्रतिस्पर्धा हुनेछ । मतपत्रमा एमालेको चुनाव चिह्न एक नम्बरमा छ । अघिल्लो निर्वाचनमा समानुपातिक तर्फ धेरै मत ल्याएका आधारमा सूर्य पहिलो नम्बरमा राखिएको आयोगले जनाएको छ । त्यस्तै कांग्रेसको चुनाव चिह्न दोस्रो, तेस्रोमा माओवादी केन्द्र, चौथोमा जनता समाजवादी पार्टी (जसपा) पाँचौँमा लोकतान्त्रिक समाजवादी (लोसपा) र छैटौँमा नेकपा एकीकृत समाजवादीको चिह्न रहनेछ ।
लोसपा र एकीकृत समाजवादीको चिह्न भने दल दर्ताको निवेदन दिएको मितिका आधारमा छुट्याइएको आयोगले जनाएको छ । यी दलको क्रमसंख्यापछि अन्य र स्वतन्त्र चिह्न राखिएको छ ।
०७४ को स्थानीय चुनावमा ५ लाख बढी मत बदर
२०७४ को स्थानीय तहको निर्वाचनमा ५ लाख ८८ हजार ४ सय १ मत बदर भएको थियो । निर्वाचन आयोगको विवरण अनुसार प्रदेश १ मा १ लाख १७ हजार १ सय ९७ मत बदर भएको थियो । यस्तै, मधेस प्रदेशमा बदर मतको संख्या ७३ हजार ९ सय १७ थियो ।
बागमती प्रदेशमा ३ लाख ५७ हजार २२ मत खेर गएको थियो भने गण्डकीमा २१ हजार ७ सय ५५ मत सदर हुन सकेन । यस्तै, लुम्बिनीमा बदर मतको संख्या ६८ हजार ५५ थियो भने कर्णालीमा १९ हजार ५९ मत बदर भएको आयोगको तथ्यांक छ । यता सुदूरपश्चिम प्रदेशमा ३१ हजार ३ सय ९६ मत बदर भएको आयोगको विवरण छ ।
प्रकाशित मिति: बुधबार, वैशाख १४, २०७९ १६:३७
