राष्ट्रिय सभागृहमा चुनावी उत्सव : उम्मेदवारको तामझाम नै बढी

A+ A A-

दिउँसो १२ बज्नै लागेको थियो ।

काठमाडौंं महानगरपालिकाको मुख्य निर्वाचन अधिकृतको कार्यालय राष्ट्रिय सभागृहमा घामसँगै चुनावी माहौल पनि चर्किंदै थियो ।

आसन्न चुनावका लागि मनोनयन दर्ता गराउनेको भिडमा चुनावी झण्डा र नाराहरू फरफराइ रहेका थिए । कोही बाजागाजासहित उत्रिएका थिए । कोही नारासहित । कोही बाइकमा र्‍याली गर्दै थिए । बाइक र्‍याली दौड, राष्ट्रिय झण्डा, पार्टीको झण्डा, ढोल, नायःखी, कार्यकर्ता, माहौल तताउन तैनाथ देखिन्थे ।

यत्तिकैमा राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी (राप्रपा)का मदनदास श्रेष्ठ मेयरको उम्मेदवारीमा मनोनयन दर्ता गराउन सभागृह आइपुगे ।

उनी सभागृह आइपुगेको कुरा सबैभन्दा पहिले क्यामेराले देख्यो । त्यसपछि पत्रकारले । अनि, त्यसपछि निर्वाचन अधिकृतहरूले । किनभने क्यामेराहरू उम्मेदवारहरू वरिपरि यसरी झुम्मिरहेका थिए, मानौँ उनीहरू उम्मेदवार होइनन्, विजयी हुन् । मानौँ, उनीहरूलाई लोकतन्त्रको मैदानमा परीक्षा नै दिनु छैन, स्वतः उतीर्ण भइसकेका छन् । तर, विडम्बना श्रेष्ठलाई क्यामेराले पाँच मिनेटभन्दा बढी घेरिरह्यो ।

महानगरपालिकाका आम जनताहरूले एकमतसहित आफूलाई विजयी बनाउनेमा आफू विश्वस्त भएको श्रेष्ठले दाबी गरे ।

श्रेष्ठले यसो बताउँदै गर्दा सभागृहको गेटमा भने विगत १०/१५ मिनेटदेखि ठेलागाडा चालक चन्द्रबहादुर कार्की गेट खुल्ने पर्खाइमा थिए । नगरपालिकाको लत्तासामान पुर्‍याउन आइपुगेका उनी ‘जनतालाई सुविस्ता दिन्छु’ भन्ने नेताहरूकै कारण भिड जम्मा भएपछि गेट र ठेलागाडा ट्वालट्वाल्ती हेरिरहेका छन् ।

विगत १९ वर्षदेखि ठेलागाडा चलाउँदै आएका कार्कीलाई के साँच्चै चुनाव लागेको छैन त ? ‘चुनाव लागेको छ लाग्न त’, मुख अमिलो बताउँदै उनले भने, ‘तर, हामी गरिवलाई हेर्ने होइनन् । जो आए पनि उही हो । भारी बोक्ने दल्लिएको दल्लिऐ । केही हेरचाह हुँदैन हाम्रो’, एक सासमै उनले उत्तर दिए ।

चन्द्रबहादुरले यसो भन्दै गर्दा सभागृहको गेटमा टाँसिएको ‘प्रधानमन्त्री रोजगार कार्यक्रम’ले गिजोलिरहेझैँ देखिन्थ्यो ।

यत्तिकैमा गेट खुल्यो र दृश्यबाट चन्द्रबहादुर अलप भए ।

काठमाडौंका विभिन्न वडाका उम्मेदवारहरू तामझामसहित मनोनयन दर्ता गर्न आउँदै थिए । भृकुटीमण्डप सडक क्षेत्र भिडले भरिसकेको थियो । गेटमा तैनाथ म्यादी प्रहरी र नेपाल प्रहरीलाई समेत भिड व्यवस्थापन गर्न सकस हुन थालेको थियो । भित्र राप्रपाले मनोनयन दर्ता गराउन जाँदा बाहिर नेकपा एमालेले भने तामझाम र बाजागाजासहित उम्मेदवारलाई मनोनयन दर्ता गराउन माहौल बनाउँदै थियो ।

यसअघिको चुनावमा विभिन्न पार्टीको मनोनयन दर्ता गर्न आउँदासमेत उद्दण्ड अनि हुलदंगा देखिँदै आएकोमा यसपटक भने फरक दृश्य देखियो । त्यो हो- सौहार्दता । कारण, आज मनोनयन गर्दा कुनै पनि पार्टीले अरुको विरोध गरेनन् । सबैले आ–आफ्नो पार्टी र उम्मेदवारको स्वच्छ नाराजुलुस गरे । अर्थात् लोकतन्त्रको सौम्य अभ्यास गरे ।

यो लोकतान्त्रिक र सौहार्दताको आधाउधी श्रेय भने सम्भवतः निर्वाचन आयोगलाई जान्छ । किनभने यसपटक मनोनयन दर्ता गर्दा दुई दल भेट नहुने गरी समय नै सीमांकन गरी आयोगले छुट्याइदिएको थियो ।

तर, त्यो सौहार्दता मिडिया स्वयम्‌ले देखाउन सकेन, जब १ बजेतिर नेकपा एमालेबाट मेयर पदका लागि उम्मेदवारी दिन केशव स्थापित सभागृह आइपुगे । ‘मी टू’ आरोपित स्थापित आइपुग्दा पुनः क्यामेराको घेराबन्दी सुरु भयो ।

‘हामी मिडियाकर्मीलाई नै मिडिया लिट्रेसी छैन, अरुलाई के भन्नू’, भिडले भाउन्न भएपछि एक पत्रकारले मुखै फोरेर भने । उनी एक्लै भुनभुनाउँदै थिए, ‘के गर्‍या होला, जिती नै सकेको त होइन नि हौ !’ प्रहरीलाई पनि गेटमा भरिएको भिड व्यवस्थापन गर्न निकै समय लाग्यो ।

तर, स्थापितलाई मनोनयन केन्द्रसम्मै क्यामेराले पछ्याइरह्यो । यत्तिकैमा बीचबाटोबाट नेकपा एमालेबाट उपमेयरकी उम्मेदवार सुनिता डंगोलसँग स्थापितलाई राखेर फोटोसेसन गरियो । ‘सुनिता डंगोल जिन्दावाद !’ स्वरहरू घन्किन थाले ।

‘हात पनि हल्लाइदिनुस् न हजुर’, कुनै क्यामेरा पछाडिको मान्छेले भन्यो । विजयी भावमा देखिएका सुनिता र केशवलाई कलम र क्यामेरा बोकेका मान्छेले प्रश्न तेर्स्याउँदै गर्दा समयमै मनोनयन दर्ता गर्न ढिला भइरहेको थियो ।

नेकपा एमालेको प्रचारबाजी परिसरभित्र मात्रै नभएर बाहिर सडकमा पनि रापिलो नै देखिन्थ्यो ।

भित्र सुनिता डंगोलले युवाहरूको समय अब सुरु भयो भनेर भनिरहँदा बाहिर सडकमा भने नेकपा एमालेकै प्रचारप्रसारमा आचारसंहिताविपरीत बाजागाजा बजाउन बालबालिकाको प्रयोग भएको दृश्य देख्न सकिन्थ्यो ।

१०/१२ जना बालकहरू धुमधामले नायःखी बजाउँदै थिए । जसलाई नेतृत्व गरिरहेका थिए वाद्यवादक श्याम शाहीले । आज दिनभरिमा नायःखी बजाएर कति पारिश्रमिक पाउँछन्, श्याम स्वयम्‌लाई नै थाहा छैन । आफू किन एमालेको प्रचारप्रसारमा हिँडिरहेको छु भन्ने थाहा नपाउने श्याम एक्ला पात्र भने होइनन् । ७० वर्षीय नानी महर्जनलाई पनि थाहा छैन, उनी कसका लागि सूर्य अंकित झण्डा बोकेर सभागृह बाहिर सडकमा बसिरहेकी छन् । चःमतीमा बस्ने महर्जनलाई मेयर/उपमेयरमा को उठ्दैछन्, केही थाहा छैन । ‘म अध्यक्ष र उपाध्यक्षलाई भोट दिन्छु, त्यत्ति थाहा छ’, उनले हाँस्दै भनिन् ।

भिडले भरिएको सभागृह सडक परिसरमा चुनावी अर्थशास्त्र यदि कसैले बुझेका छन् भने त्यो चटपटे, पानीपुरी, आइसक्रिम, काँक्रो, फलफूल, पानी व्यापारीहरूले नै हो । होइन भने सुदूर विकट जुम्लाबाट ६१ वर्षीय नरबहादुर शाही अल्लाेको ज्वारीकोट बेच्न आजै राष्ट्रिय सभागृह आइपुग्दैन थिए । होइन भने सिन्धुलीका ७१ वर्षीय लालबहादुर विक पानीको बोतल बेच्न चुनाव पर्खंदैन थिए ।

यत्तिकैमा २ बजेपछि तामझाम र बाजागाजासहित नेपाली कांग्रेसका विभिन्न वडाका उम्मेदवारहरू मनोनयन गर्न आइपुगे । तर, विडम्बना, ढोल बाजा बजाउन कांग्रेसले पनि बालबालिकाको प्रयोग गरेको देखियो । निर्वाचन आयोगले पक्कै पनि यसलाई गम्भीरताका साथ लिनेछ ।

आयोग गम्भीर होला नहोला । तर, चुनावलाई वडा नं २५ का बालकृष्ण श्रेष्ठले यति गम्भीरताका साथ लिएका रहेछन् कि मुखमा अक्सिजन पाइप लगाएरै भए पनि उनी चुनावमा उम्मेदवारी दिन सभागृह हिँडेर आइपुगेका थिए । फोटो खिच्न नमानेका श्रेष्ठले नेकपा एकीकृतबाट उठ्न लागेको बताए । र, कन्फर्म नभएसम्म नलेखिदिन आग्रह पनि गरे । उनको यो लगाव कुनै व्यक्तिगत हो या राजनीतिक स्वार्थ ? प्रश्नलाई उनले कुनै जवाफ दिने कष्ट गरेनन् ।

यत्तिकैमा नेपाली कांग्रेसबाट काठमाडौं महानगरपालिकाका मेयरका लागि उम्मेदवारी दर्ता गराउन सिर्जना सिंह आइपुगिन् । कांग्रेसले यसपटक गठबन्धन गरी उपमेयरमा भने नेकपा समाजवादीका रामेश्वर श्रेष्ठलाई सघाउँदैछ । तर, सिंह एक्लै सभागृह छिरिन् ।

‘गठबन्धन भएपछि त सँगै आउनुपर्छ नि ! नाम मात्रैको गठबन्धन हो । उनीहरू गठबन्धन मात्रै गर्छन्, कामचाहिँ एक्लै गर्छन्’, कसैले भिडबाट भन्यो । सिर्जनालाई साथ दिन पूर्वउपमेयर हरिप्रभा खड्की मात्रै नभएर उनका श्रीमान् कांग्रेस नेता प्रकाशमान सिंह र महामन्त्री गगन थापा पनि आइपुगेका थिए । मनोनयनअघि फोटोसेसन गराउँदै गर्दा नेकपा एसका रामेश्वर श्रेष्ठ पनि आइपुगे र फोटो सेसन गराए ।