अर्थतन्त्र कमजोर बन्दा शेयर बजार घट्छ ?

A+ A A-

बैंक तथा वित्तीय सस्थाहरूले आफूहरूसंँग तरल सम्पत्ति अभाव रहेको बताउँदै निक्षेप तान्नका लागि बढाएको ब्याजदर घटाएका छैनन् । १ वैशाखबाट घट्ने अनुमानकाबीच बैंकहरूले पुरानै ब्याजदर कायम राख्ने निर्णय गरेका छन् । तरलता अभावको समस्यालाई नै देखाउँदै यतिबेला लगानीकर्तालाई शेयर कर्जा दिन बैंकहरूले रोक नै लगाइरहेका छन् । लगानीकर्ताले लगानी गर्न शेयर कर्जा लिन नपाउनु, अर्थतन्त्रको अवस्था दिन प्रतिदिन कमजोर हुँदै जानु जस्ता समाचारले पछिल्लो समय शेयर बजारलाई प्रत्यक्ष प्रभाव पारेको छ ।

झण्डै २२ अर्बको सम्म कारोबार गरेका लागनीकर्ता अहिले अन्याेलमा रहँदा कारोबार रकम खुम्चिएर १ अर्बमा झरिसकेको छ । नेप्से सूचक ७ महिनामा ८ सयभन्दा बढिले घटिसकेको छ । दिनहुँ बजार राताम्मे बन्दै जाँदा लगानीकर्ता शेयर बेचेर बाहिर निस्कने कि कुर्ने भन्ने दुविधामा देखिन थालेका छन् । यो हप्तालाई नै आधार मान्ने हो भने पनि कारोबार भएका तीन दिनमध्ये दुई दिनमा झण्डै ७४ अंकले नेप्से घट्न पुग्यो । एकदिन ३० अंकले मात्रै बढ्याे ।

सोमबार र मंगलबार बजार घटे पनि २४ सयमा बलियो टेवा पाउने विश्लेषकको अनुमानविपरीत नेप्सेले सो टेवा पनि भत्काउँदै २३ सयको अंकमा पुगेको थियो । तर, बुधबार भने घट्ने क्रममा ब्रेक लाग्दा नेप्से पुन: २४ सयअंकमा नै फर्किएको छ। यो वृद्धि भने दुई हप्तामा एकपटक मात्रै थियो ।

यसरी लगातार नेप्से सूचक ओरालो लाग्दै गर्दा बजारमा किन्ने लगानीकर्ता हाबी हुनसक्ने आकलन शेयर विश्लेषकहरूले गरे पनि नेप्से घटेर २३ सयमा पुगिसक्दा पनि किन्ने लगानीकर्ताको संख्या बढेको देखिँदैन । जसले गर्दा बजारले बियरिस बाटो समातेको हो कि ? भन्ने प्रश्न आम लागनीकर्तामा उब्जन थालेको छ ।

बुधबारको ब्रेकलाई लिएर लगानीकर्ता हरि आचार्य बताउँछन्, ‘बुधबार बजार बढे पनि कारोबार बढेन । यसले त लगानीकर्ता किन्न अझै उत्सुक छैनन् भन्ने प्रष्टै छ नि ।’ हप्तामा काराेबार भएका तीन दिनमध्ये एकदिन मात्रै बजार बढ्नुले लगानीकर्तामा केही आशा पलाए पनि खस्कँदो कारोबार रकमले बजार बढ्ने संकेत नदेखाउँदा समग्रमा खुसी हुनुपर्ने नदेखिएको उनको भनाइ छ ।

शेयर साइकलका आधारमा शेयर बजारको अहिलेको ट्रेण्ड बुलिस अर्थात् बढ्ने मार्ग नै हो । विश्लेषकहरू अझै केही समय बजार बढ्ने आकलन गर्दै आएका छन् । बजारले भने बढ्ने छाँटकाँट देखाउन सकेको छैन । अर्थतन्त्रको ऐना मानिने शेयर बजारले यतिबेला ठ्याक्कै टिठलाग्दो अर्थतन्त्रकै झझल्को दिन थालको विश्लेषण गरिन थालिएको छ।

आर्थिक सूचकमा आइरहेको ह्रास, अर्थतन्त्रलाई नै प्रभाव पार्नेगरी नियामक निकायबाटै चालिएका कदम र गभर्नर निलम्बनलाई लिएर पनि अहिले शेयर बजारमा खासै सकारात्मक स्थिति सिर्जना भएको पाइँदैन । शेयर बजार विश्लेषक विष्णु बस्याल बजारले समग्र अर्थतन्त्रको नकारात्मक समाचारलाई पचाउन नसकेको धाराणा राख्छन् ।

भन्छन्, ‘नियमनकारी निकायहरूले बैंकिङ प्रणालीमा देखिएको तरलता अभावसँगै समग्र अर्थतन्त्रको समस्या तत्काल समाधान नगरे शेयर बजार पनि यसको सिकार हुन सक्ने देखिन्छ । अर्थतन्त्रमा जटिल समस्या देखिसकेको छ । यी समस्याहरूसँग पुँजी बजार सकारात्मक भएर अगाडि बढ्न सक्दैन ।’

त्यसो त केही महिनाअघि गभर्नरको राजीनामा माग्दै सडकमा उर्लिएका लगानीकर्ता गभर्नरको निलम्बन हुँदा पनि उति खुसी देखिएका छैनन् । शेयर बजार बढ्न न चुनाव घोषणाले सहयोग गर्‍याे न त पुँजी बजार विरोधी मानिएका गभर्नरको निलम्बनले नै सहयोग गर्‍याे ।

विश्लेषक अन्जिव तुलाधर शेयर बजारको आफ्नै साइकल हुने र त्यहीअनुसार बजार चल्ने धाराणा राख्छन् । भन्छन्, ‘मार्केट हामीभन्दा धेरै बाठो छ । अहिले देखिएका समस्याले केही हदसम्म असर गर्न सक्ला । तर, लामो समय यसैले असर गर्छ भन्ने हुँदैन । यो आफ्नै गतिमा हुन्छ ।’

बस्याल पनि प्राविधिक रूपमा बजार अहिले नै बियरिस ट्रेन्डमा फर्किनेमा सहमत छैनन् । भन्छन्, ‘प्राविधिक रूपमा हेर्दा बजारको बुलिस पिरियड नसकिएकाले बजार बढ्ने नै देखिन्छ । करेक्सन अवस्थामा नै छौँ । यो एक प्रकारको लामो करेक्सन हो । तर, अन्तत: बजार बढ्ने नै हो ।’ अर्थतन्त्र कमजोर बन्दै जानु, बैंकिङ प्रणालीमा लामो समयसम्म पनि तरलता सहज नहुनु जस्ता कारणले बजार घट्नुमा प्रभाव पारे पनि त्यो दीर्घकालीन नुहने उनको बुझाइ छ।

बस्यालले भने जस्तै यो पटकको करेक्सन भने अन्य समयको तुलानामा लामो देखिएको छ । १९ अगष्ट २०२१ बाट घट्न सुरु गरेको बजारले आजको दिनमा आइपुग्दा ७ महिना बिताइसकेको छ । यो अवधिमा नेप्सेले २३ सय अंक छोइसकेको देखिन्छ भने कारोबार १ अर्बमा खुम्चिसकको छ ।

५० लाखभन्दा बढिको संख्यामा डिम्याट खातावाला र ४६ लाखमाथिको संख्यामा मेरो शेयर लगानीकर्ता भइरहँदा पनि कारोबार दैनिक मुस्किलले एकदेखि दुई अर्ब मात्रै हुनुले पनि लागनीकर्ताको मनोबल खस्किएको अनुमान गर्न सकिन्छ ।

इन्भेष्टर फोरमका पूर्वअध्यक्ष तथा लगानीकर्ता छोटेलाल रौनियार पुँजीबजार क्षेत्रका तीनवटा नियामकिय निकायका प्रमुख विवादित बन्दा लगानीकर्तामा डर फैलिएको धारणा राख्छन् । भन्छन्,‘लगानीकर्ता यतिबेला निकै डराएका छन् । नेप्से र सोबेनका प्रमुखका अनैतिक काम, गर्भनर निलम्बन, पुँजीबजार विरोधी अर्थमन्त्रालय तथा राष्ट्रबैंकका निणर्यहरू यी सबैले गर्दा लगानीकर्तामा विश्वास हराएको छ । पुँजीबजारमा रहेका लगानीकर्ता पनि डराएको अवस्था छ ।’

लगानीकर्ताको मनोविज्ञान कमजोर बनिरहँदा नेप्सेले वृद्धिको बाटो समाउन नसकेको रौनियारको तर्क छ । उनले भनेजस्तै यो अवधिमा नेप्से झण्डै ८ सय अंकले घटिसकेको छ भने कारोबार रकम २२ अर्बबाट १ अर्बमा झरिसकेको छ ।

त्यसो त लगानीकर्ता हरि आचार्य पनि पुँजी बजारमैत्री नीतिगत व्यवस्थाहरू नआउनुले पनि लगानीकर्ताको विश्वास धरमराउन थालको बताउँछन् । भन्छन्, ‘अहिले निर्वाचन आउँदैछ त्यसले पनि लगानीकर्तालाई केही हदसम्म उत्साहित बनाउनुपर्ने तर त्यो उत्साह देखिएको छैन । बरु मूल्यवृद्धि तरलता अभाव, ब्याजदर वृद्धि जस्ता कुराहरूले उल्टो पुँजीबजारबाट बाहिरिन लगानीकर्तालाई प्रेरित गरिरहेको देखिन्छ ।’

अझ लगानीकर्ताको सम्पत्तिका आधारमा मात्रै हेर्ने हो भने पनि छोटो समयमा नै यस्तो सम्पत्ति १० खर्बले घटिसकेको छ । ३२ सय अंकमा नेप्से पुग्दा झण्डै ४४ खर्ब रहेको बजार पुँजीकरण अहिले ३४ खर्बमा ओर्लिएको हो ।

अब के गर्ने ?

लगानीकर्ता छोटेलाल रौनियार सम्यमता अपनाउनु सुझाव दिन्छन् । ‘लामो समय भइसक्यो लगानीकर्ता डराउनु स्वभाविक नै हो तर घाटा खाएर बेच्नु भन्दा पर्खेर नाफा कमाउनु नै उचित हुन्छ', उनले भने 'अहिले होल्ड रणनीति अपनाउनु नै राम्रो हो ।’

विश्लेषक बस्याल पनि डराएर यो समयमा शेयर बेच्नु थप जोखिम हुने बताउँछन् । भन्छन्,‘ करेक्सनकै समयमा छौँ हामी । धरै घटिसकेको छ त्यसैले नेप्से अझै घट्ने सम्भावना थोरै देखिन्छ भने बढ्ने सम्भावना धेरै छ । त्यसैले बरु पैसा छ भने लगानी गर्नुस् । २ वर्षसम्म होल्ड गरे राम्रै नाफा कमाउन सकिन्छ ।’

रौनियारको भने भिन्न मत रहेको छ । ‘बैंकबाट वा अरुबाट पनि ऋण लिएर लगानी गर्दा अहिले जोखिम हुन सक्छ । त्यसैले आफैँसँग भएको बचत भएमा यो किन्ने सही समय हो । शेयर घट्दा किन्नुस् बढ्दा बेच्नुस्’, उनी भन्छन् ।

प्रकाशित मिति: शनिबार, वैशाख ३, २०७९ ०७:२०