अटेरी गनेसको सपना: विशिष्ट व्यक्तिलाई पोखरा सार्नेदेखि बुटिक महानगरसम्म (घोषणापत्रसहित)

अटेरी गनेसको सपना: विशिष्ट व्यक्तिलाई पोखरा सार्नेदेखि बुटिक महानगरसम्म (घोषणापत्रसहित)

A+ A A-

कास्कीको पोखरा महानगरपालिकाको मेयरमा उम्मेदवारी दिने घोषणा गरेको ठ्याक्कै दुई महिनामा लेखक गनेस पौडेलले घोषणापत्र शनिबार सार्वजनिक गरे । उनले गत २६ माघमा मेयर उठ्ने घोषणा गरेका थिए ।

राजनीतिक दलले उम्मेदवार सिफारिस नगर्दै लेखक पौडेलले ‘अटेरी अभियान’ भनेर पोखरासहित देशका अन्य पालिकामा अभियान विस्तार गरेर चुनावी प्रचारप्रसार गरिरहेका छन् । उनले शिक्षा, स्वास्थ्य, खानेपानी, पर्यटनलाई विशेष जोड दिएका छन्।

लेखक पौडेल नेतृत्वको अटेरी अभियानले केही यस्ता योजना सुनाएको छ जुन हेर्दा असम्भव देखिन्छन् । त्योमध्ये एक हो, बुटिक पोखरा । पाँच बुँदामा उनले बुटिक पोखरामा के–के हुन्छ व्याख्या गरेका छन् ।

शहर सौन्दर्य योजनाअन्तर्गत ल्याइएको घोषणापत्रमा बुटिक महानगरबारे के लेखिएको छ ?

पोखरा संसारकै सुन्दरमध्येमा पर्ने तर संसारकै यस्तो अभागी शहर हो जुन योजनाविहीन अव्यवस्थित बसोबासको कारणले विस्तारै कुरुप बन्दै गएको छ । पोखराले विश्वव्यापी अवधारणाअनुसारको महानगरीय पूर्वाधार धान्नै सक्दैन । हिमालदेखि एक दिने पैदलयात्राको दूरीमा रहेको, १० वटा प्राकृतिक ताल र जलाशय भएको, दर्जनभन्दा बढी खोलानाला बगेको, पहिरोको उच्चजोखिम भएका डाँडाकाँडा शीरमा थापेर बसेको, बर्षैपिच्छे कतै न कतै भासिइरहने कमजोर भू–बनोट भएको, क्षेत्रफलमा मात्रै देशकै ठूलो तर, अवस्थितिले सानो शहरमा हुने सानो गतिविधिले पनि पर्यावरणीय असन्तुलन निम्त्याउन सक्छ ।

अझै पनि हामी पोखरालाई ‘सुन्दर नगरी’ भन्छौँ, नगर वा महानगर कहाँ भन्छौँ र ?

त्यसैले पोखरालाई ठूला पूर्वाधारले होइन साना, पर्यावरणमैत्री र सिर्जनात्मक पूर्वाधारले सजाएर बुटिक शहरको रूपमा विकास गर्नुपर्ने हुन्छ । पोखरालाई सजाउन बुटिक अवधारणामा काम गर्न सके यसले दिगो पर्यटनको ढोका खोल्न सक्छ ।

पोखरालाई चिटिक्क सजाउन केके काम गर्न सकिन्छ ? भन्ने विषयमा वृहत छलफल गर्नेछौँ । त्यसका लागि कला–साहित्य, धर्म-संस्कृति, पर्यावरण, खेलकुद, कृषि, उद्योग तथा व्यवसाय आदि क्षेत्रका विशिष्ट महानुभावहरू सम्मिलित नगर सल्लाहकार परिषद् बनाउनेछौँ । कुनै पनि भौतिक विकासका पूर्वाधार निर्माण गर्दा यस्तो समितिको परामर्श अनिवार्य लिने व्यवस्था गर्नेछौँ । पोखरा महानगरपालिकाभित्र हुने कुनै पनि विकासलाई शहरी सौन्दर्य-सोपानका रूपमा हेर्ने प्रणालीको विकास गर्नेछौँ ।

पोखराको शहरी सौन्दर्य कायम राख्न र यसलाई बुटिक शहरको रूपमा परिष्कार गर्न हाम्रो प्रशासनले निम्नानुसारका काम गर्नेछः

क. भूतलीय सौन्दर्यः सफा सुरक्षित र खाल्टाखुल्टीरहित सडक, हवाई बगैँचा, साइकल लेन, स्पष्ट जेब्राक्रक, लहबद्ध सडक बत्ती, ट्रफिक लाइट, व्यवस्थित पार्किङ, भूमिगत तार, कलात्मक र एकरुप घर । शहरभरी फुल्ने मौसमअनुसारका आकर्षक फूलका रुख । यिनले पोखराको भूतलीय सौन्दर्य बढाउनेछन् ।

ख. क्षितिजीय सौन्दर्यः जुनसुकै खुला ठाउँबाट हिमाल देखिने सुनिश्चितता, आकाशबाट वा उचाइबाट हेर्दा देखिने मानवबस्ती, चौडा बाटो, हरियालीयुक्त पहाड, धुँवाधुलोरहित सुरम्य आकाश । यसले पोखराको क्षितिजीय सौन्दर्य बढाउनेछ ।

ग. सन्ध्याकालीन सौन्दर्यः घर नजिकै बास बस्न आउने चराहरूको ताँती र चिरबिर । साँझ र रातको समयमा पहाडबाट उपत्यका हेर्दा होस् या उपत्यकाबाट पहाडलाई अवलोकन गर्दा नै किन नहोस्, आँखामा नअटाउने झिलिमिलीको रौनकता । सडकमा गुडिरहेका मोटरहरूको रात्रिकालीन नजारा । लहरबद्ध सडक बत्ती र बगलका पसल, रेस्टुरेन्टको लोभलाग्दो सजावट । सुरक्षित र रमाइलो रात्रि-जीवन । यसले पोखराको सन्ध्याकालीन सौन्दर्यलाई पहिचान दिनेछन् ।

घ. सांस्कृतिक सौन्दर्यः विभिन्न जातजाति र धर्मालम्बीहरूको परम्परा झल्किने घर । समुन्नत संस्कृति गृह । कलात्मक संग्रहालय । वर्षभरि चल्ने विभिन्न चाडबाडको मौलिक उत्सव । लोक संगीत र संस्कृतिको सजीव अभ्यास । प्राचीन गल्ली र पुराना बजार । धार्मिक क्षेत्रहरू, सम्पदाबस्तीहरू । मौसमअनुसारका अन्नबाली झुलेका सुरम्य खेतबारीहरू । यसले पोखराको सांस्कृतिक सौन्दर्यको रेखा कोर्नेछन् ।

ङ. मानवीय सौन्दर्य: सभ्य जीवनशैली, पर्यटकमैत्री बोली । सफासुग्घर आनीबानी । प्रदूषणमुक्त ताल तथा नदी । रैथाने बोटविरुवासहितको सामुदायिक तथा शहरी वन । पार्कमा खेलिरहेका केटाकेटीहरू । चौतारामा बियालो गरिरहेका वृद्धवृद्धा । फूलबारीसहितको बच्चा खेल्ने आँगन र दुईवटा मात्रै भए पनि फलफूलका रुख रोपिएको घरबारी । यसले पोखराको समृद्ध मानवीय सौन्दर्यको विवरण देखाउनेछन् ।

गनेसले गरेको अर्को घोषणा हो, सिर्जनात्मक शहर । यो योजनाअन्तर्गत कला, साहित्य, संगीत, खेलकुद, पत्रकारिता, प्राज्ञिक अनुसन्धानलगायत जुनसुकै क्षेत्रमा विशिष्ट योगदान दिएकालाई पोखरामा बस्न विशेष निमन्त्रणा गरिने छ ।

पोखराको सिर्जनात्मक गतिविधिलाई प्रोत्साहित गर्ने लेखक पौडेल बताउँछन् । उदाहरणका लागि मदन पुरस्कार पाएको कोही लेखक काठमाडौं बस्छन् । ती लेखकलाई पोखरामा स्थायी बसोबास गर्न महानगरले आग्रह गर्छ । ती कलाकार पोखरा बस्न राजी भएमा महानगरले जीवनभर घरजग्गा कर लिने छैन र घर बनाउन सहुलियत, अनुदान दिन्छ ।

देशभर चुनावमा घन्काइने नारा हो, अव्यवस्थित बसोबास (सुकुम्बास) व्यवस्थापन । लेखक पौडेलले पनि अव्यवस्थित बसोबास (सुकुम्बासी) व्यवस्थापनको योजना सुनाएका छन् । तर, उनले कसरी व्यवस्थापन गर्न सकिन्छ भनेर विकल्प पनि घोषणापत्रमा लेखेका छन् । सामुदायिक आवास क्षेत्र निर्माण गरेर अव्यवस्थित बसोबार व्यवस्थापन गर्ने योजना गनेसको छ ।

४.२ सर्वोत्कृट आवास/सिर्जनात्मक शहरः

पोखराको आवासलाई यस्तो सरल, यस्तो सुविधायुक्त, यस्तो आरामदायी र सुरक्षित बनाइयोस्, यस्तो अवसरदायक बनाइयोस् कि देशभरका मात्रै नभएर विदेशी नागरिकहरूसमेत पोखरामा बसाइँ सर्न लालायित होउन् ।

पोखरालाई सिर्जनात्मक व्यक्तिहरूको स्थायी थलोको रूपमा विकसित गर्न पहिले हामीले आफ्नै नगरमा रहेका प्रतिभाहरूलाई प्रस्फुटित हुन पाउने वातावरण दिन सक्नु पर्छ । दोस्रोमा अन्य ठाउँका प्रतिभालाई यहाँ आएर बस्न लालायित पार्न सक्नु पर्छ ।

पोखराको सिर्जनात्मक गतिविधिलाई प्रोत्साहित गर्न हाम्रो प्रशासनले बसाइँ आमन्त्रण कार्यक्रमको घोषणा गर्नेछ । कला, साहित्य, संगीत, खेलकुद, पत्रकारिता, प्राज्ञिक अनुसन्धान, आविष्कारलगायतका कुनै पनि सिर्जनात्मक क्षेत्रमा विशिष्ट पहिचान बनाएका व्यक्तिलाई पोखरामा स्थायी बसोबास गरी बस्न विशेष निमन्त्रणा गर्ने वार्षिक कार्यक्रमको आयोजना गरिनेछ । उनीहरूको स्थायी आगमनले पोखराको सिर्जनात्मक गतिविधिलाई प्रोत्साहित गर्नेछ । यस्तो आमन्त्रणलाई राजनीतिक पूर्वाग्रहबाट मुक्त पार्ने गरी कार्यविधिहरू बनाइनेछ । यसरी स्थायी बसोबास गर्ने सर्जकसँग महानगरपालिकाले जीवनभर कुनै घरजग्गा कर लिने छैन भने घर निर्माणमा समेत विशेष सहुलियत र अनुदान दिनेछ ।

पोखरामा पहिल्यैदेखि स्थायी बसोबास गरिरहेका सिर्जनात्मक व्यक्तिलाई पनि यो कार्यक्रममा समावेश गरी महानगरीय सुविधा प्रदान गरिनेछ । महानगरअन्तर्गत गठित पोखरा प्रज्ञा परिष्ठानलाई राजनीतिक भर्तीकेन्द्र हुनबाट जोगाउन विशेष कार्यविधि बनाइनेछ । राजनीतिक दलको सदस्यताको आधारमा होइन, सिर्जनात्मक योगदानका आधारमा यस्ता प्रतिष्ठानका प्राज्ञहरूको चयन हुने कुराको सुनिश्चितता लिइनेछ ।

४.३ अव्यवस्थित बसोबास (सुकुम्बास) रहित महानगरः

अव्यवस्थित बसोबास पोखरालाई कुरुप बनाउने एउटा प्रमुख कारक हो । ‘भूमिहीन’ शब्दको प्रयोगले भू-स्वामित्वलाई अपरिहार्य बनाएर भू-स्वामित्व नभएका नागरिकलाई अपमान गर्नेबाहेक केही काम गर्दैन । जमिन नहुनु भनेको गरिब हुनु होइन । घर नहुनु भनेको नागरिक नहुनु होइन । भाडाको घरमा बसेर पनि काम गर्न सकिन्छ, व्यवसाय गर्न सकिन्छ, उन्नत जिन्दगी बाँच्न सकिन्छ भन्ने विचारको जागरण आवश्यक भइसकेको छ । यस्तो सोचको विकास गर्न नसकेमा हरेक वर्ष देशमा नयाँ-नयाँ भूमिहीनहरू थपिइरहने छन् ।

यो पनि : पोखराका अटेरी उम्मेदवारको घोषणा : घरबाटै महानगरका सेवा, राजनीतिमुक्त विद्यालय

संसारका उन्नत देशमा पनि मान्छेसँग आफ्नै जग्गा र घर हुँदैन । तथापि उनीहरू उन्नत जिन्दगी बाँचिरहेका हुन्छन् । ‘सुकुम्बासी’ जस्तो अपमानजनक शब्द प्रयोग गराइएर कमसल आवास तथा इलाकामा कमसल जिन्दगी बाँच्न बाध्य पारिएका कथाको अब अन्त्य हुनुपर्छ । यसका लागि हाम्रो प्रशासनले निम्नानुसारका कामहरू गर्नेछः

१. राजनीतिक दलको आडमा जबरजस्ती सार्वजनिक सम्पत्ति कब्जा गरी बसेका जोकोही व्यक्ति वा संस्थालाई हटाइनेछ । पोखरालाई अव्यवस्थित तथा अनधिकृतबस्ती मुक्त क्षेत्र बनाइनेछ ।

२. तर यसरी हटाउँदा महानगरले सुकुम्बासी हुन बाध्य पारिएका गरिब नागरिकप्रतिको कर्तव्य यसरी पूरा गर्नेछ ।

क. सुकुम्बासी हुन वाध्य पारिएका नागरिकलाई हटाउँदा न्यूनतम ६ महिना बराबरको घरबहाल पुग्ने रकम क्षतिपूर्तिबापत दिइने छ ।

ख. पोखरा महानगरका ग्रामिण वडामा ‘सामुदायिक आवास क्षेत्र’ निर्माण गरिनेछ । न्यूनतम शुल्कमा घरबहाल पाइने गरी आधारभूत सुविधाले सम्पन्न यस्ता आवासगृह बनाइनेछन् । यस्ता आवासगृहको सञ्चालन र अनुगमन सम्बन्धित क्षेत्रको वडा कार्यालयले गर्नेछ ।

यस्तो छ गनेस नेतृत्वको अटेरी अभियानको घोषणापत्र

प्रकाशित मिति: आइतबार, चैत २७, २०७८ १०:४४