पुस्तक छाप्न खोज्नेलाई बुद्धिसागरको १० टिप्स

A+ A A-

धेरै मित्र पुस्तक प्रकाशनबारे जिज्ञासा राख्नुहुन्छ । र, प्रायः पहिलोपल्ट पुस्तक प्रकाशन गर्ने सोचमा धेरै नै हुनुहुन्छ । प्रायःको कौतूहलता आख्यानका विषयमा छ । मेरा सुझाव यिनै हुन् !

१. किताब छाप्न कति पैसा लाग्छ ?

त्यो त पुस्तकको पृष्ठ हेरेर थाहा हुन्छ । कस्तो कागज, कस्तो गाता र कस्तो प्रेसमा छाप्नुहुन्छ, त्यसले मूल्य फरक पार्छ । तर, अहिले नेपालमा धेरै नै प्रकाशन गृह छन् । त्यसैले कुनै पनि प्रकाशन गृहसँग सम्पर्क गर्नुभयो र तपाईंको सिर्जना प्रकाशन संस्थालाई चित्त बुझ्यो भने पैसा लाग्दैन । झन् पुस्तक बिक्रीमार्फत तपाईंले रोयल्टी पनि पाउनुहुन्छ ।

२. रोयल्टी कति आउँछ ?

रोयल्टी, प्रकाशक र लेखकबीच गोप्य सम्झौता हुने कुरा हो त्यसैले यति उति त भन्न सकिँदैन तर नेपालमा हरेक पुस्तकबाट १० प्रतिशतदेखि २० प्रतिशतसम्म दिने चलन छ ! सुरुवातमा थोरै रोयल्टी पाए पनि तपाईंको कृतिको माग भयो र बजारमा प्रभाव जमायो भने रोयल्टी बढ्दै पनि जान सक्छ ।

३. प्रकाशकसित कसरी सम्पर्क गर्ने ?

–याकमा विभिन्न प्रकाशन संस्थाले प्रकाशन गरेका पुस्तक होलान् । त्यसैमा सम्पर्क ठेगाना हुन्छ । तपार्इं त्यही ठेगाना वा फोन नम्बरमा सम्पर्क गर्न सक्नुहुन्छ । र, प्रायः प्रकाशन संस्थाका आधिकारिक व्यक्ति फेसबुकमा पनि जोडिनु भएको छ, म्यासेजबाट पनि सम्पर्क गर्न सक्नुहुन्छ ।

४. प्रकाशकसित कसरी कुरा गर्ने ?

अनेक भाषा घुमाएर कुरा गर्न थाल्नुभयो भने प्रकाशलाई दिक्क लाग्न सक्छ । त्यसैले आफ्नो पुस्तकको कथासार बनाउनुस्, हजार शब्द जतिको । अनि, आफूलाई सबैभन्दा राम्रो लागेको एक–दुई अध्यायलाई प्रकाशन संस्थाको इमेलमा पठाइदिनुस् । तर, बारम्बार सम्पर्क गरेर झिँजो नलगाउनुहोस् । यदि प्रकाशकलाई तपाईंर्को पुस्तक मन पर्यो भने आफैं सम्पर्क गर्छन् ।

५. पहिलो पुस्तक हो र लेखक खासै चर्चित पनि छैन भने प्रकाशकले पुस्तक छाप्लान् त ?

राम्रो पुस्तकको कमी सधैं हुन्छ त्यसैले छाप्छन् तर आफंैले विमोचनको मितिसम्म सोचेर सम्पर्क नगर्नुस् । पाइपलाइनमा धेरै पुस्तक हुन्छन् । समयको मार्जिन अलि धेरै नै राख्नुस् । यदि तपार्इंको पुस्तक गजबै लाग्यो भने झन् समय लगाउन सक्छन् किनभने पुस्तकको प्रमोसनका लागि उनीहरूले धेरै सोचविचार गर्नुपर्ने हुन्छ ।

६. लेखकको पहिलो पुस्तक पाठकले सजिलै पढ्लान् ?

यदि तपाईंका रचना फुटकर रूपमा पनि प्रकाशित भएका छैनन् भने पुस्तक पाठकहरूबीच फैलिन अलिकति लामो समय लाग्छ त्यसैले फुटकर रूपमा विभिन्न पत्रपत्रिकामा पठाउन सक्नुहुन्छ । सोझै पुस्तकतिर लाग्नुभन्दा पनि पहिला केही रचना फुटकर रूपमा प्रकाशन गर्नु लाभदायक हुन्छ । जसले तपार्इंका पाठक पनि बढाउँछ । र, तपार्इंको पुस्तक प्रकाशन भएपछि पढिदिने पनि उनीहरु नै हुन्छन् ।

७. फेसबुकमा रचना चर्चित हुन्छन् ?

फेसबुकलाई धेरै विश्वास नगर्नुस् । एक त फेसबुकमा साथीहरू धेरै हुन्छन् । तपाईंलाई खुसी बनाउन पनि ‘वाह वाह’ भनिदिन्छन् । र, प्रायः साथीलाई तपाईं मन पर्नुहुन्छ त्यसैले रचना पनि मन पर्न सक्छ ।

तर, पुस्तक त साथीले मात्र पढिदिएर हुँदैन । पत्रपत्रिका अथवा अनलाइनमा रचना प्रकाशन गर्नुभयो भने तपाईंलाई चिन्दै नचिन्नेले पनि पढ्छन् । र, उनीहरूलाई राम्रो र नराम्रो भन्न गाह्रो पनि हुँदैन । केही समय फुटकर रचना प्रकाशित गर्ने । आएका सुझावलाई मनन गरेर लेखन सुधार्ने हो भने तपाईंको रचनाको स्तर वृद्धि हुन्छ, पाठक पनि पाउनुहुनेछ ।

८. पत्रपत्रिकाले छापिदिएनन् भने के गर्ने ?

राम्रो छ भने भनसुन गर्नुपर्दैन । सजिलै छापिन्छ । र, छापिएको रचनाको राम्रै पारिश्रमिक पनि पाउनुहुन्छ । दुई–तीन हजार शब्दको रचनाको सामान्यतया दुई–तीन हजार सजिलै पाउनुहुन्छ ।
तर, रचना पठाइसकेपछि धेरै गनगन गर्नू र कहिले छापिन्छ भनेर सोधिरहनू पनि हुँदैन । त्यसको सट्टा रचना अस्वीकृत भए किन भयो भनेर सोध्न सक्नुहुन्छ । जसले तपाईंको लेखन सुधार गर्न सहयोग पुग्नेछ । एउटाले अस्वीकृत गरेको रचना अर्को पत्रपत्रिकामा दगुराउनुभन्दा नयाँ रचना पठाइदिनु बेस हुन्छ ।

९. के पुस्तक टाइप नै गरेको हुनुपर्छ ?

पर्दैन । नेपालका केही चर्चित लेखक हातले नै लेख्छन् । तर पनि आफूले लेखेको कुरा अरूमार्फत टाइप गराएर तयार गर्नुभयो भने सहज हुन्छ । अझ प्रीति फन्टमा गर्नुभयो भने झन् राम्रो । किनभने यो फन्ट अरु धेरै फन्टमा परिवर्तन गर्दा शब्दहरू बिग्रने समस्या हुँदैन ।

१०. पुस्तक त तयार भयो । तर, अरुको पुस्तकजस्तो भए–नभएबारे डर लागिरहन्छ भने के गर्ने ?

अरुका पुस्तकजस्तो नहुनु नै तपार्इंको आफ्नो शैली हो । तपाईंले पठाएको पुस्तक अक्षरशः छापिन्छ भन्ने पनि हुँदैन । पुस्तक सम्पादन पनि हुन्छ । पुस्तक सम्पादन हुनु भनेको तपार्इंले लेखेभन्दा बेग्लै हुनु होइन । तपार्इंले थाहा नपाएका र तपाईंले गर्न सक्ने धेरै कुरा सुझावका रूपमा पाउनुहुन्छ । सुधार्ने आफैंले हो, चित्त बुझेका कुरामा । सम्पादकका सुझाव चित्त बुझेनन् भने तपाईं परिवर्तन नगर्न पनि सक्नुहुन्छ ।

सामान्यतया सम्पादकले तपाईंलाई परिवर्तन गर्न विश्वस्त पार्छन् । विश्वस्त हुनुभएन भने तपाईंले सम्पादकलाई विश्वस्त पार्नुपर्ने हुन्छ, किन परिवर्तन नगर्ने भनेर । हेर्दा अप्ठ्यारो देखिए पनि सम्पादनको यात्रा रोचक हुन्छ ।
यति भएपछि तपाईंको पुस्तक तयार हुन्छ ।

प्रकाशित मिति: शनिबार, असार २१, २०७६ १७:१८