वर्ष ०७८ का पाँच उत्कृष्ट नाटक

A+ A A-

एनिमल फार्म

याे वर्ष राम्राे चर्चा, प्रशंसा पाएकाे नाटक हाे, एनिमल फार्म । बेलायती लेखक जर्ज अरवेलकाे सन् १९४५ मा प्रकाशित व्यंग्यात्मक उपन्यासको नेपाली रूपान्तरण याे नाटकलाई आकांक्षा कार्कीले अनुवाद गरेकी हुन् । नाटककाे निर्देशन पनि कार्कीले नै गरेकी हुन् । १६ जना कलाकारसहित २० जनाको टोलीले तयार पारेको हो कथालाई नाटकीकारण प्रशान्त नायरले गरेका हुन् ।

नाटकमा कलाकारहरूले जनावरका पात्र निभाउँछन् र मानिसको प्रवृत्तिको कथा भन्छन् । यो नाटकले सत्ता र राजनीतिक प्रवृत्तिमाथि व्यंग्य गर्छ । नेपाली समाजको परिवेश र सन्दर्भलाई जोडी तयार पारिएको नाटकले समाजको मनोविज्ञानमाथि तिखो प्रहार गरेको छ ।

नाटकमा इंगिहोपो कोइच सुनुवार, आयुश निरौला, ओजस्वी भट्टराई, ऋषिकेश बस्याल, प्रयास वान्तवा राई, रोशनी स्याङ्बो, रिजोन परियार, अभिषेक शर्मा, बिनिता लामा गुरुङ, मारुति सापकोटा, कवि राई, हाँस आशिष काफ्ले, निर्भिक भट्टराई, विशाल क्षेत्री, धिरज थापा मगर, सेबिता अधिकारीलगायतले अभिनय गरेका छन् । सिंजिता पराजुलीले कपडाको डिजाइन गरेकाे नाटकमा शिव कँडेल र मनिश नौभागकाे संगीत छ ।

मीतज्यू

हाल मण्डला थिएटरमा मञ्चन भइरहेको नाटक 'मित ज्यू'ले लिम्बू संस्कृतिको कथा भन्छ । शोमनाथ खनालको लेखन तथा दयाहाङ राईद्वारा निर्देशित यो नाटक गत वैशाखमा कोभिडका कारण भौतिक रूपमा मञ्चन गर्न नसकिने भएपछि युट्युबमार्फत रिलिज गरिएको थियो ।

मण्डला नाटकघरको नयाँ भवन थापागाउँमा बनेसँगै ८ चैतबाट यो नाटक मञ्चन गरिएको थियो । एक हप्ताका लागि मञ्चन गर्ने भनिएको नाटक दर्शकको माग बढेसँगै १९ गतेसम्म लम्बियो ।

नाटकमा दुई मीत बुढेसकालमा आफ्ना जवानीका स्मृतितर्फ फर्कन्छन् । नाटकको विषयवस्तु, पात्रहरूको चरित्र र प्रयोग गरिएको बिम्ब निकै उत्कृष्ट छ ।

नाटकमा बुद्धि तामाङ, विजय बराल, सिर्जना सुब्बा, विकास जोशी, उमेश तामाङ, किरण चाम्लिङ, अंकित खड्का, रञ्जना ओली, अनुप नेउपाने, बारात लिम्बू, विक्रम श्रेष्ठ, प्रमिला खनाल, सविना थापा, पवित्र राई, सुशील तामाङ शक्ति राई वेदना राई, दिवस पयांगु, युवाहाङ राई, संगीता थापालगायतका कलाकारको तारिफयोग्य अभिनय छ ।

अनुपस्थित तीन

शिल्पी थिएटरमा मञ्चन भएको नाटक 'अनुपस्थित तीन' नेपालको सन्दर्भमा प्रयोगवादी नाटक हो । बीसौँ शताब्दीका अस्तित्ववादी फ्रान्सेली लेखक झाँ–पल सार्त्रको नाटक ‘नो इक्जिट’लाई नेपालीमा अवतार पाठकले अनुवाद गरे । सार्त्रले बीसौँ शताब्दीको फ्रान्सेली समाज र त्यहाँको मनोविज्ञानमाथि सन् १९४४ मा यो नाटक लेखेका थिए । नाटकलाई घिमिरे युवराजले निर्देशन गरे ।

नाटकका पात्रहरू मृत्युपछि आफ्ना अपराधका कारण नर्कमा पुग्छन् । तर, उनीहरू पृथ्वीलोकमा आफूहरूलाई के सोचिरहेछन् भन्ने अन्तर्द्वन्द्वमा फसिरहेका छन् । नाटकमा चार पात्र छन्, आजाद (विपीन काकी), इच्छा (उषा रजक), अभिलाषा (पवित्रा खड्का), म्यानेजर (मानहाङ लावती)। तीन पात्र आजाद, इच्छा, अभिलाषाको नर्कमा भेट हुन्छ । अर्थात् उनीहरू पृथ्वीबाट अनुपस्थित छन् ।

नाटकको केन्द्रीय मुद्दा भनेको नै अस्तित्ववाद हो । मानिसहरू आफ्नै अस्तित्वमा फसिरहेका छन् । नाटकको सान्दर्भिकता नेपाली समाजको मनोविज्ञानसँग मेल खान्छ । नारीवादी दृष्टिकोणबाट हेर्दा नाटकले महिलाका पक्षमा वकालत गरेको भेट्न सकिन्छ । नाटकमा अर्को महत्त्वपूर्ण पाटो भनेको लेस्बियनको मनोविज्ञानलाई सशक्‍त ढंगले उठाउन सक्नु हो । कथा, विषयवस्तु, पात्रहरूको प्रस्तुति, ध्वनि, प्रकाशलगायत निर्देशकीय प्रयोग सबै तवरबाट यो नाटक उत्कृष्ट बन्न सफल भयो ।

ढकियाँमे नागरिकता

नाट्यकर्मी सरिता साहको लेखन तथा निर्देशन रहेको नाटक 'ढकियाँमे नागरिकता' नागरिकताविहीन नेपालीहरूको आवाज बुलन्द बनाउने बलियो नाटक हो । गत माघको पहिलो साता मञ्चन गरिएको नाटक शिल्पी थिएटरमा १० गतेसम्म मञ्चन भयो ।

जन्मसिद्ध नागरिकता पाएका बुबाआमाको सन्तान वंशजका आधारमा दिइने नागरिकताबाट वञ्चित भएकाहरूको कथा नाटकमा सशक्त ढंगबाट प्रस्तुत गरिएको छ । नाटकमा नेपाली नागरिकसँग विवाह गरेकी विदेशी महिला श्रीमान्‌को मृत्युपछि नागरिकता नभएकै कारण राज्यको सेवा सुविधाबाट वञ्चित हुन्छिन् ।

यो अर्को वास्तविकता हो । नागरिकताको मुद्दामा मञ्चन भएको नाटकमा कलाकारहरूको अभिनय तारिफयोग्य छ ।

नाटकमा सरितासँगै अनिल कुर्मी, सुजिता साह, राज शर्मा पंगेनी, आदित्य मिश्रा, हाङ ओ राई, रमिता यादव, सञ्जय मुडियारी, सुदीपजंग कार्की, सुदीप पटेल, सुस्मिता पोखरेललगायतको अभिनय छ ।

शिरीषको फूल

कीर्तिपुरस्थित ‘थिएटर मल’मा चैतको पहिलो साता नाटक 'शिरीषको फूल' मञ्चन गरिएको थियो । साढे पाँच दशकअघि लेखिएको पारिजातको उपन्यास ‘शिरीषको फूल'लाई ‘चौथो आयाम’ नाटक समूहले नाट्य रुपान्तरण गरी मञ्चन गरेको थियो ।

उपन्यासको सुयोगवीर र सकम्बरी पात्रलाई नाटकको चरित्रमा सशक्त ढंगले ढालिएको छ । नाटकमा प्रशस्त नयाँ प्रयोगहरू गरिएको देखिन्छ । नाटकमा लेखक पारिजातको चरित्रसमेत देखाइएको छ । नाटकका परिकल्पनाकार केदार श्रेष्ठ र निर्देशक अञ्जान प्रदीपको मिहिनेत कथाको प्रस्तुति, पात्रको चरित्र र मञ्च व्यवस्थापनमा झल्कन्छ ।

नाटकमा समृद्धि नेपाल, सञ्जय विश्वकर्मा, हाङ ओ हाङ राई, सविना गोपाली, मञ्जु महर्जन छन् र जेनी कुँवरको तारिफयोग्य अभिनय छ ।

प्रकाशित मिति: शनिबार, चैत २६, २०७८ १२:५९