पाँच असफलतापछि अशोकले ब्रान्ड बनाएको ‘पिउरो’

A+ A A-

काठमाडौं पसेको पाँच महिना भएको थियो । पोखराका अशोक खड्कालाई हुटहुटी जाग्यो- नयाँ केही गर्छु । हुटहुटीबीच सन् २०१३ मा ‘क्विज जक्सन’ जन्माए । यसमा सामान्य ज्ञानका प्रश्न सोधिन्थ्यो, विजेतालाई पुरस्कार दिइन्थ्यो । तर, त्यो लामो समय चल्न सकेन ।

पाँच वर्षको काठमाडौं बसाइमा उनले ‘क्विज जक्सन’सहित पाँच नयाँ सुरुवात गरेका थिए । कुनै सार्वजनिक नहुँदै बन्द भए, कुनै बजारमा बिक्न सकेनन् । ब्याचलर सकेपछि सन् २०१७ मा उनी काठमाडौं छोडेर पोखरा फर्किए । फर्केको पाँच वर्षमा अशोकले आफूलाई पोखराको स्थापित पानी व्यवसायी साबित गरेका छन् । २०७६ साल पुसमा बजार पसेको ‘पिउरो’ पोखराको ब्रान्ड पानी बनेको छ । दुई वर्षमै पोखराको पानी उपभोग बजार हिस्सामध्ये लगभग ४० प्रतिशत पिउरोले ओगटेको प्रबन्ध निर्देशक अशोकको दाबी छ ।

परिवार निर्माण व्यवसाय, ट्याङ्कर पानी बजारीकरणमा आबद्ध थियो । २०६९ सालदेखि पोखरामा खड्का परिवारले ज्ञान बोरिङ चलाएको छ । अशोकले ट्याङ्करमा बजार पुग्ने पानीलाई प्रशोधन र प्याकेजिङ गरेर ‘पिउरो’ बनाएका हुन् । ‘म काठमाडौंमा पनि केही न केही गरिरहेकै थिएँ । पोखरा फर्केपछि के गर्ने भन्ने भयो,’ २८ वर्षीय अशोकले सुनाए, ‘ट्याङ्कर पानी त हाम्रोमा पहिल्यै थियो । प्याकेजिङ पानी पनि बेचौँ भनेर सुरु गर्दा पिउरो आयो ।’

पोखरा फर्केपछि उनलाई रियल इस्टेट व्यवसायमा जम्न रहर जागेको थियो । दुई/चारवटा घर नबेचेका पनि होइनन् । पछि त्यता मन अडिएन । प्याकेजिङ पानी बेच्न अशोकलाई आफैँकहाँँ काम गरेका कामदारले सुझाएका हुन् । ती कामदार पहिला खड्का परिवारकै बोरिङमा थिए । पछि अर्कै पानी उद्योगमा डिलर भएर काम गरिरहेका थिए । भेटमा अशोकलाई उनले प्याकेजिङ पानीको व्यवसाय गर्न सुझाए ।

पानी उद्योग खोल्न भने अशोकले पहिलेजस्तो हतास गरेनन् । अध्ययन गरेरै उद्योग खोल्ने मनसाय बनाए । एक वर्षसम्म पोखराका पानी उद्योगको अवलोकन, किराना व्यवसायी र उपभोक्ताको माग बुझ्न खर्चिए । त्यसपछि २०७६ साल पुसमा उनले प्याकेजिङ पानी उत्पादन सुरु गरेका हुन् । पिउरोको उद्योग पोखरा– १७, घारीपाटनमा दुई रोपनीमा फैलिएको छ । सँगै बोरिङ पनि छ । ज्ञान फुड एण्ड वेभरेज प्रालिअन्तर्गत पिउरो र ज्ञान बोरिङ चलेका छन् ।

अशोकका अनुसार पिउरोको जार पानी प्रयोग गर्ने १० हजार जना नियमित ग्राहक पोखरामा छन् । पोखरेली पानी उपभोग बजारमा पिउरोको बोतल पानीले ४० प्रतिशत र जारले १५ प्रतिशत हिस्सा ओगटेको उनको दाबी छ । काठमाडौं, तनहुँ, पोखरा, पर्वतका गरेर ४० होटल, बार, रेस्टुरेन्टमा पिउरोबाट प्राइभेट लेभल लगाएर पानी पुग्छ । एक लिटरको बोतल र २० लिटरको जारमा पिउरो उपलब्ध भइरहेको छ । पिउरोको मुख्य बजार अहिले कास्की र आसपासका जिल्ला हो । काठमाडौंमा पनि केही होटल–रेस्टुरेन्टमा गत वर्षदेखि पिउरो पुगेको छ ।

पिउरो बजार जान थालेको तीन महिनामै लकडाउन सुरु भयो । अशोकले लकडाउनमै डिजिटल मार्केटिङमा जोड दिए । लकडाउन खुलेपछि पिउरोको माग स्वतः उकालो लाग्न थाल्यो । पोखरामा उत्पादन हुने पानीका बोतल गोलाकार थिए । उनले स्क्वायर बनाए । लेबलिङ पनि स्पष्ट प्रिन्ट हुने बनाए ।

प्याकेजिङ, लेभलिङ अरुभन्दा फरक भएकाले पनि पिउरो उपभोक्ताको रोजाइमा परेको अशोक बताउँछन् । ‘मान्छेलाई फरक र नयाँ के दिने भन्नेमा लागेँ । त्यसपछि प्याकेजिङमा जोड दिएँ । हाम्रो बजारमा आउने पानीको लेभल नीलो हुन्छ, अक्षर बुझिँदैन । लेभलमा पनि अध्ययन गर्‍यौँ,’ अशोकले आफ्ना प्रयत्न सुनाए, ‘मान्छेलाई नयाँ दिऔँ भनेर स्क्वायर बनायौँ । पसलमा पनि यसको प्रभाव पर्‍यो । सोसल मिडियाको मार्केटिङले गर्दा पनि फरक बन्यो ।’

ती असफल आरम्भ

अशोकले काठमाडौंमा गरेका तीन स्टार्टअपमा १३ लाख रुपैयाँ जति लगानी गरेका थिए । बाँकी दुईमा लगानी गर्नुपरेको थिएन । काठमाडौं पस्नेबित्तिकै ३५ हजार रुपैयाँ लगानी गरेर क्विक जक्सन खोले । त्यो नचलेपछि ओटीटी प्लेटफर्म डोको बिट्स, खेल म्यागजिन एन–स्पोर्टस्‌मा पनि हात हाले । त्यो पनि बीचमै छोड्नुपर्‍यो ।

उनले काठमाडौंमा होस्टल पनि चलाए । १० लाख रुपैयाँ हालेर किनेको होस्टल पनि भूकम्पको मारमा पर्‍यो । २०७२ सालमा भूकम्प जानुभन्दा ६ महिनाअघि उनले होस्टल किनेका थिए । ठूलो भवनमा भूकम्पपछि कोही बस्न मानेनन् । भाडा तिर्न नसक्ने भएपछि अशोकले त्यहाँबाट पनि हात झिके ।

डोको बिट्सको पनि एप्स र वेबसाइट बनिरहेको थियो । भूकम्पपछि त्यो प्रोजेक्ट पनि अघि बढ्न सकेन । त्यहाँ साढे २ लाख रुपैयाँ लगानी गरेको अशोकले सुनाए । केक किनबेच गर्न ‘नेप केक’ खोलेर अनलाइन अर्डर लिने काम पनि थाले । त्यो पनि नचल्ने भएपछि थप केही आँटेनन् । पोखरामा अशोकले त्यही नेप केकलाई परिस्कृत गरेर पाण्डा केक्स खोलेका छन् । यी पाँचवटै प्रोजेक्ट सन् २०१३ देखि २०१७ सम्म पाँच वर्षको बीचमा अघि बढाएका थिए ।

बजारले के खोजेको छ, बजारीकरण कसरी गर्ने भन्ने अनुभव ती असफल योजनाबाट सिकेर पिउरोमा लगाए । ‘चञ्चले स्वभावले नयाँ केही गरौँ भन्ने भइरहन्थ्यो । एउटापछि अर्को स्टार्ट–अप गरिरहेँ । पाँचवटै प्रोजेक्टबाट सफलता मिलेन, सिकाइ भयो,’ उनी थप्छन्, ‘त्यहाँ बजारको आवश्यकतादेखि व्यवस्थापनसम्म सिकेका कुरा मैले पिउरोमा ल्याएर लगाएँ ।

पिउरोमा अहिलेसम्म २ करोड रुपैयाँ लगानी भएको अशोकले सुनाए । अशोक परिवारसँग सबैभन्दा बढी कृतज्ञ छन् । नयाँ गर्न खोज्दा दाइ आशिषले साथ दिए । पटकपटक असफल भएर पछि पिउरो उत्पादनको आँट गर्दा परिवारले पत्यायो । परिवारले आर्थिक जोहो गरिदियो, परिवारकै साथले उनी दह्रो भएर उद्योग हाँकिरहेका छन् ।

अशोकले इस्लिङ्टन कलेजबाट सूचना–प्रविधिमा ब्याचलर गरेका हुन् । सूचना प्रविधिसँग व्यवस्थापन पनि जोडिएको हुन्छ । त्यसैले कलेजको सिकाइले पनि ‘पिउरो’ खोल्न ढाडस दिएको अशोक सुनाउँछन् । ‘बीआईटीमा कोडिङ २० प्रतिशत, बाँकी व्यवस्थापन कसरी गर्ने भन्ने सिकाइन्थ्यो । प्रोजेक्ट गर्दा के–के चाहिन्छ ? बजारको चाहना र समस्या के हो ?,’ अशोकले थपे, ‘पिउरोलाई पनि मैले प्रोजेक्ट मानेर, सबै बुझेर काम गरेँ ।’ पिउरोसँगै खड्का परिवारले बोरिङ पानीलाई पनि निरन्तर चलाइराखेको छ । उनको कम्पनीमा दुवैतिर गरेर डिलरसहित ५५ जनाले रोजगारी पाएका छन् ।

०००

अशोक उत्पादनको नाम एकपटक सुनेपछि सम्झिरहने हुनुपर्छ भन्ने पक्षमा थिए । पानीको नाम राख्नेबारे उनले साथीभाइसँग सल्लाह मागे । ‘हाम्रोमा कसैलाई बोलाउँदा नाम बिगारेर बोलाउँछौँ । पियोर (शुद्ध) शब्द खेलाउँदै जाँदा पिउरो बनाइयो । नाम केही युनिक हुनुपर्छ भन्ने थियो । साथीले फुराएको नाम चित्त बुझ्यो,’ नाम पिउरो राख्नुको कारणबारे उनले सुनाए । अशोककै साथी सौरभ वाग्लेले पिउरो नाम जुराइदिएका हुन् ।

नाम फ्रेन्चाइज हो भनेर उनलाई अझै पनि प्रश्न आइरहन्छ । त्यसो भने होइन । तर, ठ्याक्कै यस्तै नाम इटालीको एउटा शहरसँग भने मिल्दो रहेछ । यो ‘डिजिटल मार्केटिङ’ गर्ने बेला अशोकले थाहा पाए । इन्स्टाग्राममा पोखराबाट अशोक र पिउरो शहरका मेयरले पिउरो ह्यासट्याग प्रयोग गरिरहन्थे । यसले अशोक इटालियन शहरसँग जोडिए । ‘त्यहाँ झरनाको नाम पनि पिउरो, समुदायको नाम पनि पिउरो रहेछ । त्यसपछि त्यहाँको मेयर र मबीच संवाद भयो । त्यस्तो विरोध गर्ने खालको कुरा आएन,’ अशोकले सुनाए ।

०००

काठमाडौंमा पाँच स्टार्टअप थाल्दा उनी गुमनाम थिए । गृहशहरमा उनी एउटै उत्पादनबाट स्थापित भए । उनका साथीभाइ जहाँ पुग्छन्, त्यहाँबाट पिउरोको बोतलको तस्वीर उनको सामाजिक सञ्जालमा आइहाल्छ । अशोकले पिउरोलाई चिनाए, पिउरोले अहिले उनी स्वयम्‌लाई चिनाएको छ । ‘जहाँ देखे पनि पिउरोको बोतलसित फोटो आउँछ । घुम्न जाँदादेखि अस्पतालबाट पनि फोटो पठाउनुहुन्छ,’ अशोक थप्छन्, ‘बोतल देखेपछि तिम्रो याद आउँछ भन्छन् । पहिला अशोक भनेर चिन्नेहरूले अहिले पिउरो भनेर चिन्नुहुन्छ ।’

अब अशोकका दुई योजना छन्– पहिलो, काठमाडौंमा पानी उद्योग खोल्ने । दोस्रो, हिमालको पानीलाई प्याकेजिङ गरेर बजारीकरण गर्ने । भारतमा पानी भन्नेबित्तिकै बिस्लेरी, किन्लेको नाम आउँछ । अशोकलाई पनि पिउरो त्यसरी नै स्थापित गर्ने रहर छ । उनी उच्चाकांक्षा सुनाउँछन्, ‘हाम्रो स्लोगन नै ‘पानीको अर्को नाम’ छ । त्यसरी नै पानी भन्नेबित्तिकै पिउरो भन्ने बनाउनु छ ।’

प्रकाशित मिति: मंगलबार, चैत २२, २०७८ ०६:१३