प्रचण्ड र माधवकाे गुन तिर्न गठबन्धनमा दृढ देउवा

A+ A A-

कांग्रेसमा संस्थापनइतर पक्षका नेताहरू चुनावी गठबन्धनको विरोध गर्छन् । सभापति शेरबहादुर देउवा गठबन्धनका दललाई नचिढ्याउन निर्देशन जारी गर्छन् । संस्थापनइतर पक्षको सन्देह छ- गठबन्धन गर्दै जाने हो भने मतदाताले रुखमा भोट हाल्न बिर्सिन्छन्। गठबन्धनप्रति प्रतिबद्धता प्रस्तुत गर्दै देउवा बोल्छन्, ‘ओली आतंक नबिर्सिनुस् ।’

पार्टीको केन्द्रीय समिति बैठकमा होस् वा सार्वजनिक मञ्चमा सत्ता गठबन्धनप्रति देउवा निकै दृढ सुनिन्छन् । शुक्रबार केन्द्रीय समिति बैठकमा ओली आतंक नबिर्सिन निर्देशन दिएका देउवाले शनिबार राजधानीमा आयोजित कार्यक्रममा चुनावमा वाम गठबन्धनको संभावना अझै रहेकाले त्यसलाई रोक्नुपर्ने मत राखे । ‘एमाले र माओवादी फुटे हामी जितिहाल्छौँ भन्दा फेरि उनीहरू मिले भने ?', देउवाले भने, 'उनीहरू अझै मिल्ने संभावना घटेको छैन मिल्ने भए मिल्न दिऔँ । मैले त पार्टीको हितका लागि भनेको हो।’

चुनावमा सत्ता गठबन्धनमा देउवा दृढ रहनुको पहिलो कारण उनी आफूलाई प्रधानमन्त्री बनाउन सहयोग गर्ने कम्युनिस्ट शक्तिप्रति कृतज्ञ छन् । यो कुरा उनले शनिबार अभिव्यक्त पनि गरेका छन् । आफूलाई प्रधानमन्त्री बनाउन सहयोग गर्ने दलहरूलाई अहिले ‘गेट आउट’ भन्न नमिल्ने बताए । ‘ओलीजीले संसद विघटन गरेपछि म चुनावकै पक्षमा थिएँ । पछि अदालतले संसद पुन:स्थापना गरेपछि म सबैको सहयोगमा प्रधानमन्त्री बनेँ । मलाई प्रधानमन्त्री बनाउने साथीहरूलाई अहिले ‘गेट आउट’ भन्न मिल्छ ?’, देउवाको प्रश्न थियो ।

देउवा एकीकृत समाजवादीका अध्यक्ष माधवकुमार नेपालप्रति विशेष कृतज्ञ छन् । उनले आन्तरिक छलफलमा भन्ने गरेका छन्, ‘एमालेबाट माधवजीले विद्रोह नगरेको भए प्रधानमन्त्री बन्न संभव थिएन । उहाँको ठूलो सहयोगलाई भुल्नुहुँदैन ।’

२०७८, १० जेठमा देउवालाई प्रधानमन्त्री बनाउन र संसद पुन:स्थापनाको मागसहित १ सय ४६ जना सांसदले सर्वोच्चमा रिट हालेका थिए । त्यसमा तत्कालीन एमालेमा रहेका माधवकुमार नेपाल पक्षका सांसदहरू पनि सहभागी थिए । तीमध्ये १४ जनालाई पार्टीबाट निष्कासन गर्ने निर्णय एमालेले गरेको थियो ।

नेता नेपालसहित उनी पक्षका सांसदलाई दलविहीन हुनबाट जोगाउन देउवाले केन्द्रीय समितिमा वा संसदीय दलमा २० प्रतिशत पुगे दल विभाजन गर्न मिल्ने गरी अध्यादेश ल्याए । त्यसकै आडमा ९ भदौमा नेकपा एकीकृत समाजवादीले दलको मान्यता पाएको थियो ।

राजनीतिक विश्लेषक श्रीकृष्ण अनिरुद्ध गौतम भन्छन्, ‘सिद्धान्तमा कांग्रेस र कम्युनिस्टबीच आकाश जमीनको फरक छ । तर, देउवा आफूलाई प्रधानमन्त्री बनाउन सहयोग गरेको दलप्रति निकै कृतज्ञ छन् । त्यसको गुन तिर्न पनि उनले गठबन्धन जोगाउनैपर्छ भनिरहेका छन्,’ उनले भने ।

दोस्रो कुरा एमाले फेरि शक्तिमा फर्किनेसक्ने त्रास देउवामा प्रस्टै देखिन्छ । त्यसको छनक उनले शुक्रबारको केन्द्रीय समितिमा दिइसकेका छन् । सत्ता गठबन्धन कायम नरहेको अवस्थामा ओली आतंक फेरि फर्किनसक्ने उनको भनाइ थियो ।‘तपाइँहरू गठबन्धन नगर्ने मात्रै भन्नुहुन्छ । ओलीआतंक नबिर्सिनुस् । ओलीविरुद्ध हामी लडेर आएका हौँ । उनको आतंकविरुद्ध अझै सहकार्य जरुरी छ,’ देउवाले भनेका थिए ।

देउवाको यस टिप्पणीप्रति एमाले अध्यक्ष केपी ओलीले शनिबार भनेका छन्, ‘एमालेको पाखुरा देखेर प्रधानमन्त्री देउवा डराएका छन् । निर्वाचन आयोगमा दर्ता भएका सबै दल एमालेविरुद्ध एकजुट भए पनि हामी डराउनेवाला छैनौँ ।’

एमाले अध्यक्ष ओलीले आफू प्रधानमन्त्री रहँदा दुईपटक संसद विघटन गरेका थिए । उनको यस निर्णयविरुद्ध कांग्रेस, माओवादी केन्द्र, जनता समाजवादी पार्टी, जनमोर्चा र हाल एकीकृत समाजवादीमा रहेका नेताहरूले कानुनी र सडक संघर्ष गरेका थिए ।

सत्ता गठबन्धन चुनावसम्मै कायम नभएको अवस्थामा संसद पुरानै संरचनामा फर्किने र आफूहरूले गरेको संघर्षको औचित्यको निरन्तरता नहुनेतर्फ देउवा सचेत देखिएको विश्लेषक पिताम्बर भण्डारी बताउँछन् । ‘एमाले संसदमा शक्तिशाली बनेको खण्डमा फेरि संसद पुरानै ट्र्याकमा फर्किन्छ भन्ने चिन्ता देउवामा देखिएको छ । त्यसैले उनले गठबन्धनमा जोड गरिरहेका छन्,’ भण्डारीले भने ।

तेस्रो कुरा गठबन्धन गरेर देउवाले कांग्रेसलाई शक्तिशाली बनाउन चाहेको उनी निकट नेताहरू बनाउँछन् । ‘उहाँ महाधिवशेनमा तीनै तहको सरकारमा कांग्रेसले बहुमत ल्याउने प्रतिवद्धतासहित विजयी हुनुभएको हो । त्यसलाई पूरा गर्नका निम्ति एक्लै हिँडेर संभव हुँदैन । केन्द्रीय समितिमा पनि यस विषयमा छलफल भइरहेको छ । सबैको राय सुझावअनुसार सभापतिले आफ्नो दलको हित अधिकतम सुरक्षित हुनेगरी निर्णय लिनुहुनेछ,’ पार्टी प्रवक्ता प्रकाशशरण महतले भने ।

२०७४ सालको स्थानीय चुनावमा कांग्रेसले केही महानगरमा माओवादीसँग गठबन्धन गरेको थियो । पछि माओवादीले एमालेसँग गठबन्धन गर्‍यो । वाम गठबन्धन हुँदा संसदीय चुनावमा कांग्रेसलाई ठूलो धक्का पुगेको थियो । अहिले संसदीय चुनावमा नतिजा सुधारको अपेक्षाले पनि उनले गठबन्धनमा बल गरेको विश्लेषक गौतम बताउँछन् । ‘२०७४ सालको संसदीय निर्वाचनमा कांग्रेस ठूलो पार्टी बन्न असफल बन्यो । अहिले गठबन्धन गरेमा नतिजा सुधार गर्न सकिन्छ कि भन्ने आश देउवामा छ । तर, तल्लो समितिका निर्णय बेगर अघि बढ्दा प्रत्युत्पादक हुने जोखिम पनि उत्तिकै देखिन्छ,’ उनले भने ।

गठबन्धनबारे कांग्रेसभित्र केन्द्रीय समिति बैठकमा छलफल जारी छ । आइतबार पनि यसबारे छलफल हुनेछ । केन्द्रीय समितिको निर्णय अनुसार नै सभापति अघि बढ्ने प्रवक्ता महतको भनाइ छ । देउवा गठबन्धनप्रति दृढ रहनु र केन्द्रीय समितिमा बहुमत उनको पक्षमा रहेकाले गठबन्धनबारे अन्यथा निर्णय कांग्रेसले लिने देखिँदैन । गठबन्धन कायम राख्ने आफ्नो निर्णयमा पार्टीमा इतर समूहको चर्को असन्तुष्टिप्रति देउवाले भनेका छन्, ‘हामी पार्टीभित्रै पनि फुटेर होइन जुटेर निर्वाचनमा जानुपर्छ । मैले पार्टीको हितलाई ख्याल गरेरै गठबन्धनको कुरा गरेको हो,’ उनले भनेका छन् ।

प्रकाशित मिति: शनिबार, चैत १२, २०७८ १९:१८