‘प्रिमियम’ होटलकाे जग बसाल्ने सर्राफयुग ढल्याे

A+ A A-

४५ वर्षअगाडि काठमाडौंमा याक एण्ड यती होटल खाेलेर राधेश्याम सर्राफले नेपालमा ‘प्रिमियम’ होटलको सुरुवात गरे । तिनै सर्राफको मंगलबार बिहान ९२ वर्षको उमेरमा निधन भयो ।

सन् १९७७ मा काठमाडौंमा होटल याक एण्ड यती सुरु गरेका सर्राफ समूहकाे तारागाउँ रिजेन्सी हाेटल (हायात) मा पनि लगानी छ ।

होटल व्यवसायमा अग्रणी मानिने सर्राफले भारतमा समेत १७ वटा होटलमा लगानी गरेका छन् । यसबाहेक उनले विभिन्न हाइड्रोमा पनि करोडौँ लगानी गरेका छन् ।

१७ वर्षको उमेरदेखि व्यापार व्यवसायमा लागेका सर्राफका लागि काम नै धर्म थियो । जीवनको अन्तिम अवस्थासम्म पनि उनी काममै सक्रिय भए । त्यसैले त उनलाई नजिकबाट चिन्नेहरू भन्छन, ‘राधेश्याम कहिल्यै रिटायर भएनन् ।'

करिब डेढ महिनाअगाडि स्वास्थ्यमा समस्या आएर भारत जाने बेलासम्म पनि उनी काममै व्यस्त रहेको पर्यटन व्यवसायी विकास राणा बताउँछन् ।

नेपालमा उनको व्यावसायिक यात्रा सन् १९६३ देखि सुरु भएको थियो । याक एण्ड यती सञ्चालन गर्नुअगाडिसम्म उनी काठमाडौंलाई केन्द्र बनाएर जापान, तिब्बत, चीन, कोरियालगायत देशमा सामान आयात/निर्यातको काम गर्थे ।

सन् १९७७ मा दरबारमार्गमा याक एण्ड यती होटल सञ्चालनमा ल्याएपछि भने उनी होटल व्यवसायमै ज्यादा सक्रिय भए । उनले भारतमा समेत होटल व्यवसाय फैलाए भने नेपालमा अन्तर्राष्ट्रिय चेन हाेटल खाेले । सन् १९९७ मा चेन हाेटल हायात खाेलेका थिए । यो हाेटल अहिले पनि नेपालकै ठूलो मध्येमा पर्ने पाँचतारे हो ।

व्यवसायमा सफल सर्राफको जीवनमा केही उतारचढाव पनि आए । उनी र उनको परिवारले शंकास्पद धन लुकाउन सजिलो मानिने मुलुक ब्रिटिस भर्जिन आइल्यान्डमा कम्पनी खोलेर कारोबार गरेको आरोप लाग्यो ।

उनले गैरकानुनी ढंगले हायात होटलमा रहेको सरकारको शेयर हत्याएको, नेपाली स्रोतमाथि गैरकानुनी दोहन गरेको, होटलका नाममा सरकारी जग्गालाई अनियमित रूपमा कम्पनीका नाममा दर्ता गरेको आरोपसमेत खेपे ।

यी तमाम उतारचढावका बावजुद पनि उनी आफ्ना कर्मचारीका भने प्रिय थिए । राणा सुनाउँछन, ‘उहाँ शालीन र मृदुभाषी हुनुहुन्थ्यो । साथी भाइहरूसँग मिल्ने स्वभावको हुनुुहुन्थ्यो । उहाँले आफ्ना स्टाफसँग पनि नमीठो बोलेको रेकर्ड छैन ।’

होटल याक एन्ड यती

प्रतिकूल अवस्थामा पनि हार नमानी काम गर्न सक्ने सर्राफले जीवनका कठिन अवस्थामा पनि याक एण्ड यती होटल छाड्ने कुरा भने गरेनन् । उनलाई नेपाली होटल व्यवसायमा स्थापित गर्ने याक एण्ड यती नै त थियो । ‘मैले याक एण्ड यती होटलबाटै होटल व्यवसायमा हात हालेको हुँ । जस्तै कठिन परिस्थिति आए पनि बाचुञ्जेल यो होटल छोड्दिनँ भन्नुहुन्थ्यो,’ सर्राफका नजिकका मित्र राणा सुनाउँछन् ।

सर्राफ भारतीय नागरिक भए पनि नेपालप्रति उनको खास माया थियो । धार्मिक स्वभावका सर्राफले आफ्नो मृत्युपछि पशुपति आर्यघाटमा चन्दनको दाउराले जलाउनू भनेर परिवारजनलाई पहिल्यै भनिसकेका थिए । साेही इच्छामुताविक नै परिवारजनले भारतको नयाँ दिल्लीस्थित मेदान्त अस्पतालबाट उनको शव काठमाडौं ल्याएर पशुपति आर्यघाटमा सद्गद गरियाे ।

जीवनको उत्तरार्द्धमा पुग्दै गर्दा अध्यात्मतिर सर्राफको लगाव झन् बढेको थियो । राणा भन्छन, ‘उहाँको बौद्ध धर्ममा रुचि बढेको थियो । भिक्षुहरुसँग संगत गर्नुहुन्थ्यो ।’

दुईवटा पाँचतारे होटल सञ्चालन गरेर नेपालमा प्रिमियम होटलको जग बसाल्ने सर्राफको अन्त्येष्टिमा राज्यले उचित सम्मान नदिएको राणाको गुनासो छ ।

‘होटल, शिक्षा, हाइड्रोक्षेत्रमा लगानी गर्नुभयो । सामाजिक उत्तरदायित्वका लागि वातावरणसम्बन्धी काम गर्नुभएको छ,’ उनले भने, ‘तर, अन्त्येष्टिको समयमा भने राज्यले वेवास्ता गर्‍यो ।’

सर्राफको मृत्युसँगै नेपाली होटलक्षेत्रले एक युगका थालनीकर्ता गुमाएकाे छ ।

प्रकाशित मिति: बुधबार, चैत ९, २०७८ १८:१२