लकडाउनले सटडाउन गरेको व्यवसाय, किस्ता–किस्तामा तिर्दैछन् थन्किएको ट्याम्पोको ऋण

लकडाउनले सटडाउन गरेको व्यवसाय, किस्ता–किस्तामा तिर्दैछन् थन्किएको ट्याम्पोको ऋण

A+ A A-

‘बाबु, अब म तिमीहरूलाई पढाउन नसक्ने भएँ । घर धान्नै गाह्रो भयो । बरु तिमीहरू नै काम खोज्न थाल,’ ट्याम्पो चलाएर गुजारा गर्ने तीर्थ तामाङले मध्यलकडाउनमा आफ्ना छोरासँग पिर बिसाए ।

२०४६ सालदेखि ट्याम्पो चलाइरहेका काभ्रेपलाञ्चोकका तामाङले ऋण गरेर ०७४ मा आफ्नै ट्याम्पो किने । ‘सधैँ साहुको गाडी मात्र कति चलाउनु भनेर केही पैसा ऋण गरेर ट्याम्पो किनेको थिएँ,’ तामाङले भने, ‘सहकारीको किस्ता तिरिरहेको थिएँ । कोरोना आइहाल्यो ।’

संसारभर कोभिड–१९ महामारी फैलिएपछि ११ चैत ०७६ देखि नेपालले पनि लकडाउन गर्‍यो । लकडाउन सुरु भएसँगै तामाङको ट्यापो थन्कियो ।

तीर्थ तामाङ

ट्याम्पो किन्दाको ऋण पनि तिर्न नभ्याउँदै लकडाउन भएपछि उनको ट्याम्पोको ब्याट्री बिग्रियो । हाल उनी साहुको ट्याम्पो चलाउँछन् । ‘साहुको ट्याम्पो चलाएर कमाएको पैसाले आफूले ट्याम्पो किन्दा सहकारीबाट लिएको ऋण दिनमा २/३ सय गरेर तिरिरहेको छु', उनले शिलापत्रसँग भने ।

हाल मानभवनको ग्यारेजमा थन्किएको ट्याम्पो बनाउने क्षमता नभएको उनले बताए ।

‘अहिले बजारमा पाउने लिथियम आयोन ब्याट्रीकै ९ देखि १२ लाख पर्छ । त्यत्रो पैसा कहाँबाट ल्याउनु र ? त्यही कुरा बनाउँदा पनि खर्च हुन्छ,’ उनले भने ।

ब्याट्री फेर्न नसकेर ग्राउण्डेड राखेको ट्याम्पो उनी कवाडीका बेच्ने सोचमा छन् ।

‘ब्याट्री फेर्ने मेरो हैसियत छैन । हातखुट्टा चलुन्जेल साहुकै ट्याम्पो चलाउने हो । आफ्नो ट्याम्पो त कवाडीमा बेच्नेबाहेक कुनै विकल्प नै छैन,’ तामाङले भने ।

श्रीमान्‌को ज्यामी कामले तीनवटा सन्तानलाई धान्न नसकेपछि ओखलढुङ्गाकी छक्कमाया राईले १० वर्षअगाडि ट्याम्पो चलाउन थालिन् । यो पेसामा राम्रै सम्भावना देखेपछि २०७१ सालमा सेकेन्डह्याण्ड ट्याम्पाे किनिन् । दैनिक ५००–१००० गरेर पैसा तिरेर ऋण सकिन लागेको थियो, लकडाउन भइहाल्यो ।

‘लकडाउनमा पाँच जनाको परिवार खाँदा–बस्दा जम्मा गरेको पैसा पनि सकियो । लकडाउनपछि ट्याम्पो चलाउन जाँदा ब्याट्री बिग्रिएको रहेछ,’ उनले भनिन् । हाल उनी अरुको ट्याम्पो चलाउँछिन् । उनले पनि पैसा नभएर ट्याम्पोको ब्याट्री फेर्न नसकेको उनले बताइन् ।

‘महँगो लिथियम ब्याट्री फेर्ने त मैले सपनामा पनि देखेको छैन । सस्तोमा ऋण पाए ३/४ लाख पर्ने सामान्य एसिड ब्याट्री जोडेर आफ्नै ट्याक्सी चलाउँथेँ', उनले भनिन् । थन्किएको ट्याम्पोको किस्ता थोरै–थोरै गरेर अहिले पनि तिरिरहेको उनले बताइन् ।

तीर्थ र छक्कमाया मात्र नभई धेरै व्यवसायीलाई आफ्नो ट्याम्पो ग्राउण्डेड गर्नुपर्ने बाध्यता आइपरेको सफा यातायात प्रालिका अध्यक्ष ज्ञानेन्द्र श्रेष्ठले बताए । ‘लकडाउनको लोन तिर्न नसकेर र ब्याट्री फेर्न नसकेर कुल ७ सय १४ वटा ट्याम्पोमध्ये १ सय ७० वटा ग्राउण्डेड छन् । बैंकले ब्याट्री फेर्न केही सहुलियत दिएकाले बिग्रेका ट्याम्पोमध्ये १ सयदेखि डेढ सयले नयाँ फेरेका छन्', उनले भने । यस प्रकारका ट्याम्पो अब ६/७ वर्ष मात्रै चलाउन पाउने भएकाले पनि व्यवसायीहरू ब्याट्री फेर्नका लागि लोन लिन डराइरहेको उनले बताए ।

धेरै व्यवसायीले चर्को मूल्यका कारण ब्याट्री फेर्न नसक्दा पेसाबाटै विस्थापित हुनुपरेको नेपाल यातायात स्वतन्त्र मजदुर संगठनका अध्यक्ष भीमज्वाला राई बताउँछन् । ‘ट्याम्पो धेरै समय थन्क्याउँदा ब्याट्री बस्यो । कतिले नयाँ ब्याट्री राख्नै सकेनन्,’ उनले भने । महिलाहरूको धेरै सहभागिता भएको यो पेसा जोगाउन सरकारले ब्याट्रीमा भन्सार छुट, पुनर्कर्जालगायत सहुलियत दिनुपर्ने राईको तर्क छ ।

प्रकाशित मिति: मंगलबार, चैत ८, २०७८ ०९:२४