शिलापत्र सर्वेक्षण-१ : हरेक चारमध्ये एक बालिग नागरिकको नाम मतदाता सूचीमा छैन

शिलापत्र सर्वेक्षण-१ : हरेक चारमध्ये एक बालिग नागरिकको नाम मतदाता सूचीमा छैन

A+ A A-

निर्वाचन आयाेगले स्थानीय तहको निर्वाचन ३० वैशाख २०७९ मा हुनेगरी काम अघि बढाइरहेकाे छ । त्यसै अनुरूप सरकार, राजनीतिक दल, प्रशासन तथा आयोगले द्रुत गति लिएका छन् । सरकारको पहिलो प्राथमिकता निर्वाचनमा उमेर पुगेका नागरिकलाई भाग लिने वातावरण गराउनु हो । त्यसका लागि मतदाता नामावलीमा नाम अनिवार्य हुनुपर्छ ।

मतदाताको संख्या बढाउन निर्वाचन आयोगले पहिलो पटक २९ वैशाखसम्म अर्थात् निर्वाचनको अघिल्लो दिनसम्म १८ वर्ष उमेर पुगेका नागरिकलाई मतदाता नामावलीमा नाम टिपाउन पाउने व्यवस्था गरेको छ । यसअघि आयोगले मतदाता नामावली संकलन गर्ने समयमा १८ वर्ष उमेर पुगेका नागरिकले मात्रै मतदान गर्न पाउने व्यवस्था गरेको थियो ।

तर, एकचौथाइ बालिगको मतदाता नामावलीमा नाम नभएको पाइएको छ ।

स्थानीय तहको निर्वाचनलाई केन्द्रित गररेर शिलापत्रले गरेको सर्वेक्षण^१*मा (*‍ व्याख्या गरिएको छ) उमेर पुगेकामध्ये २५ प्रतिशत^२* बालिगको मतदाता नामावली नभएको पाइएको हो । ७५ प्रतिशतको भने नामावली भएको प्रतिक्रिया दिएका छन् ।

यसले एक चौथाइ नागरिकमा मतदाता परिचयपत्र किन बनाउने, कहिले बनाउने भन्ने प्रश्न उठाएको पाइन्छ । देशमा भएर पनि मतदाता परिचयपत्र नहुनुले नागरिकको बेवास्ता र चेतनाको कमी वा भोट हालेर के हुन्छ र भन्ने मानसिकताको संकेत देखाउँछ ।

मतदाता नामावली नभएको २५ प्रतिशतलाई आधार मान्दा ६३.३ प्रतिशत नागरिक १८ देखि २३ वर्षको रहेको, २८.८ प्रतिशत २४ देखि ४० र ६.१ प्रतिशत ४१ वर्ष उमेर समूहका रहेको पाइएको छ ।

सर्वेक्षणमा भाग लिएका १८ देखि २३ वर्ष^३* उमेर समूहका मध्ये ६०.१० प्रतिशत नागरिकसँग मतदाता नामावली नभएको पाइएको हो ।

जम्मा २४ देखि ४० वर्ष उमेर समूहका नागरिकमध्ये^४* १६.३ प्रतिशतसँग नामावली छैन भने सर्वेक्षणमा भाग लिएका ४० वर्ष उमेर समूहमाथिका नागरिकमध्ये^५* ५.४ प्रतिशतसँग मतदाता परिचयपत्र नभएको पाइयो ।

मतदाता परिचयपत्र भएकामध्ये^६* १८ देखि २३ वर्ष उमेर १४ प्रतिशत, २४ देखि ४० वर्ष उमेर समूहको ४८.२ प्रतिशत र ३७.८ प्रतिशत ४१ वर्ष उमेर समूहमाथिको पाइएको छ ।

यी तथ्यले मतदान कुन उमेर समूहको व्यक्तिले प्रभाव पार्दछ भन्ने देखाउँछ । मतदाता नामावली भएकामध्ये पनि १४ प्रतिशतसँग परिचयपत्र छैन । त्यस १४ प्रतिशतलाई आधार^७^* मान्दा ५ प्रतिशत ४१ वर्षमाथिका, २८ प्रतिशत २४ देखि ४० वर्ष उमेर समूहका र १८ देखि २३ वर्ष उमेर समूहका ६३ प्रतिशत छन् ।

१८ देखि २३ वर्षकामध्ये यसै वर्ष मतदाता नामावलीमा नाम टिपाइएको तर त्यतिबेलासम्म उमेर नपुगेका नागरिकको संख्या बढी हुन सक्छ भने २४ देखि ४० वर्ष उमेर समूहका नागरिकको परिचयपत्र नामावलीमा नाम भएर पनि परिचयपत्र नहुनुले त्यसको रक्षा र आवश्‍यकतालाई कसरी हेरिएको छ भनेर सचेत गराउँछ । त्यस्तै, मतदाता सूचीमा नाम अध्यावधिक गराउनजस्तै परिचयपत्र रक्षा गर्न पनि ४१ वर्षमाथिको समूह जिम्मेवार भएको देखिएको छ ।

(नोट : 'कुन पार्टीलाई जनताले रुचाउँछन्?' सर्वेक्षण र स्टोरी भोलि प्रस्तुत गरिनेछ)

_^१*= _{^{विभिन्न चार समूह बनाएर काठमाडौंका विभिन्न सार्वजनिक क्षेत्रमा सर्वेक्षेणकर्ता पठाइएको थियो । चार समूह बनाएर पठाइएकोमा समूह १ ले २८४, २ मा २०५, ३ मा १६४ र ४ मा ७२ जनामा सर्वेक्षण गरिएको थियो ।}}
_{^{सर्वेक्षणमा भाग लिएकामध्ये उमेरका आधारमा ३ समूहमा विभाजन गरिएको छ । जसअनुसार अघिल्लो निर्वाचनमा उमेर नपुगेको हुन सक्ने भएकाले १८ देखि २३ वर्ष उमेर समूह, सरकारले १८ देखि ४० वर्षको उमेर समूहलाई युवा मानेका कारणले २३ देखि ४० वर्ष उमेर समूह र ४१ वर्षमाथिको अर्को उमेर समूह भनेर विभाजन गरिएको थियो । सर्वेक्षणमा १८ वर्ष उमेर नपुगेका नागरिकलाई सहभागी गराइएको थिएन ।}}
_{^{सार्वजनिकस्थलको रूपमा वाणिज्य बैंकमा पुगेका सेवाग्राही, सेवाग्राहीको भिड हुने स्थान यातायात कार्यालयबाहिर लाइनमा बसेका नागरिक, पार्क क्षेत्र, बागबजार, पुतलीसडक, न्युरोड तथा डिल्लीबजारमा भेटिएका उपभोक्ताले सर्वेक्षणमा भाग लिएका थिए ।}}
_{^{२*‍= ७३३ सर्वेक्षणकर्तामध्ये १८० जनाले मतदाता नामावली नभएको प्रतिक्रिया दिएका थिए । १८० जना ७३३ को २५ प्रतिशत हुन आउने ।}}
_{^{३*‍=सर्वेक्षणमा भाग लिएका ७३३ मध्ये १९३ जना १८ देखि २३ वर्ष उमेर समूहका रहेको र ती १९३ जनामध्ये ११६ जनामा मतदाता परिचयपत्र नभएको ।}}
_{^{४*‍= सर्वेक्षेणमा २४ देखि ४० वर्ष उमेर समूहका ३१९ जनाले भाग लिएको त्यसको १६ प्रतिशत}}
_{^{५* = सर्वेक्षणमा ४१ वर्षमाथिका २१९ जनाले भाग लिएको र त्यसको ५.४ प्रतिशत अर्थात् १२ जना}}
_{^{६* ‌‌‌= ७५३ जनाले सर्वेक्षेणमा भाग लिएकोमध्ये मतदाता नामावलीमा नाम भएका ५५३ जनालाई शतप्रतिशत आधार मानेर ।}}
_{^{७* ‌= मतदातामा नामावली भएको तर मतदाता परिचयपत्र नभएका ८१ जनालाई शतप्रतिशत आधार मान्दा ।}}