अर्थतन्त्र चुनौतीपूर्ण स्थितिमा पुग्यो, सरकारले राखेको आर्थिक वृद्धिको लक्ष्य पूरा हुँदैन : पूर्वगभर्नर नेपाल

अर्थतन्त्र चुनौतीपूर्ण स्थितिमा पुग्यो, सरकारले राखेको आर्थिक वृद्धिको लक्ष्य पूरा हुँदैन : पूर्वगभर्नर नेपाल

A+ A A-

नेपाल राष्ट्र बैंकका पूर्वगभर्नर डा. चिरञ्जीवि नेपालले पछिल्लो समय मुलुकको अर्थतन्त्र चुनौतीपूर्ण स्थितिमा पुगेको बताएका छन् ।

नेपाल राष्ट्र बैंकले मौद्रिक नीतिको अर्धवार्षिक समीक्षामार्फत अर्थतन्त्र सन्तुलनमा राख्ने प्रयास गरे पनि विदेशी मुद्रा सञ्चिति घट्दै जाँदा थप चुनौतीपूर्ण देखिएको बताए । मंगलबार न्युज एजेन्सी नेपालसँग कुरा गर्दै नेपालले चालु आर्थिक वर्षको सुरुवातदेखि रेमिटेन्स लगातार रूपमा घट्दै जाँदा विदेशी मुद्रा सञ्चितिमा प्रभाव परेकाले अर्थतन्त्र थप चुनौतीपूर्ण स्थितिमा पुगेको बताए ।

‘अहिले मुलुकको अर्थतन्त्र अत्यन्त चुनौतीपूर्ण स्थितिमा रहेको छ । सबैभन्दा ठूलो समस्या के भन्दा रेमिट्यान्स घटेको छ,' नेपालले भने, 'रेमिट्यान्सका आधारमा जम्मा भएको हाम्रो विदेशी मुद्रा सञ्चिति पनि घट्दै गएको छ ।'

राष्ट्र बैंकसँग मुलुकमा ६ महिनाका लागि मात्रै वस्तु आयात धान्न सक्ने सञ्चिति रहेको उनको भनाइ थियो । अन्तर्राष्ट्रिय मुद्रा कोषले इमर्जिङ अर्थतन्त्रका लागि ६ महिनाको आयात धान्न सक्ने विदेशी सञ्चिति हुने गर्ने बताएको उनको भनाइ छ ।

'५ महिनादेखि सञ्चिति घट्दै गएर जम्मा ६ महिनाका लागि वस्तु आयात धान्न सक्ने मात्रै छ । यो अझै घट्दै गयो भने अझै गाह्रो पर्छ,' उनले भने, 'इमर्जिङ अर्थतन्त्रको लागि ६ महिना आयात धान्न सक्ने विदेशी सञ्चिति हुनुपर्छ आईएमएफले भन्छ ।'

विदेशी मुद्रा सञ्चिति थ्रेस होल्डको मार्जिनमा नै आएकाले कुनै नीतिगत सुधार गर्न सक्ने अवस्था नभएको नेपालले बताए । सरकारले अर्थतन्त्र सहज बनाउन तत्काल विदेशी सहयोग अनुदानका लागि पहल गर्नुपर्ने उनको सुझाव छ ।

सरकारले चालु आर्थिक वर्षमा ७ प्रतिशत आर्थिक वृद्धिदर हुने लक्ष्य राखे पनि पूरा नहुने नेपालले दाबी गरे । 'अहिलेको अवस्थामा सरकारले राखेको आर्थिक वृद्धिदरको लक्ष्य पूरा हुँदैन । भन्नलाई जे भन्दिए पनि भयो । ७ प्रतिशत आर्थिक वृद्धिदर हुन गाह्रो छ,' उनले भने, 'आयात बढी रहेको अवस्थामा आर्थिक वृद्धिदरको लक्ष्य पूरा हुँदैन ।'

अहिलेकै अवस्था रहे राजस्व संकलनको लक्ष्यसमेत पूरा नहुने उनको भनाइ छ । 'राजस्व संकलनसमेत घट्ने अवस्था देखिएको छ । धेरै वस्तु आयात गर्न राष्ट्र बैंकले रोकेको र नेपालमा आयातमुखी राजस्व भएकाले त्यो पनि घट्नेछ,' उनले भने, 'सरकारले जुन १०५० अर्बको राजस्व संकलनको लक्ष्य राखेको छ। त्यो पूरा हुन गाह्रो छ ।’

सरकारले राजस्व संकलन गेरेर ढुकुटीमा थन्क्याउने तर खर्च नगर्ने प्रवृत्तिका कारण बैंकहरूमा तरलता अभाव भएको नेपालको तर्क छ । ‘नेपाल राष्ट्र बैंकको सञ्चितिमा पैसा नभए पनि सरकारको ढुकुटीमा पैसा छ । सरकारले राजस्व उठाएर ढुकुटीमा राखेको पैसा छ,' उनले भने, 'विश्वका कुनै पनि देशमा सरकारले राजस्वबाट उठाएको पैसा राष्ट्र बैंकमा थुपारेर राख्ने प्रचलन छैन ।'

सरकारले यस्तो रकम केही बैंकसँग समन्वय गरेर रकम सञ्चालन गर्न दिएर राष्ट्र बैंकले नियमन गर्दा मात्रै बजारमा तरलता सहज हुने नेपालको दाबी छ । बैंकहरुबाट हुने कर्जा विस्तारमा नेपाल राष्ट्र बैंकले लगाम लगाउन नसक्दा बजारमा तरलता अभाव भएको उहाँको भनाइ छ । 'सरकारको ढुकुटीमा पैसा हुने बजारमा पैसा नहुने हुँदैन । संसारमा कहीँ पनि छैन यस्तो । हाम्रोमा मात्रै हो,' उनले भने ।

रुस र युक्रेनबीचको तनावले नेपालमा पट्रोलियम पदार्थ तथा खाने तेलको मूल्य अझै बढ्नसक्ने उनले बताए । पट्रोलियम पदार्थ तथा खाने तेलको सहज आपूर्तिका लागि समयमा नै आपूर्ति गरेर भण्डारण गर्न सरकारलाई उनको सुझाव छ ।

‘रुस र युक्रेनको तनावका कारण नेपालमा पट्रोलियम पदार्थ तथा खाने तेलको अझै मूल्यवृद्धि हुने निश्चित छ । सरकारले तत्काल आवश्यक तेल आयात गरेर भण्डारण गर्नु आवश्यक छ,' उनले भने, 'आपूर्तिलाई सहज बनाउनुपर्छ ।'

रुस र युक्रेनको तनावले पट्रोलियम पदार्थ तथा खाने तेल लगायत खाद्यान्नको मूल्य वृद्धि हुने भएकाले सरकारले पट्रोलियम पदार्थमा लगाउँदै आएको कर घटाउनु पर्ने उनको भनाइ छ । 'कर घटाउन सकिँदैन भने त्यसको खपत तुरुन्तै कम गर्नुपर्छ,' उनले भने, 'खपत कम गर्न साथ विद्युत्‌लाई बढी प्राथमिकता दिएर त्यसको उत्पादन वृद्धि गर्‍यो भने विदेशी सञ्चिति वा डलर खर्च गरेर ल्याउने तेललाई कटौती गर्न अहिले सक्छौँ ।'

प्रकाशित मिति: मंगलबार, फागुन २४, २०७८ १४:५१

शिलापत्र संवाददाता

प्रतिक्रिया दिनुहोस्

भर्खरै

महोत्तरीको मटिहानीमा आगलागी: डेढ सय घर जलेर खरानी, पीडितहरूको बिचल्ली

कसरी हटाउने सार्वजनिक सवारीको बेथिति ?

उपनिर्वाचनका लागि इलाम र बझाङमा मौन अवधि सुरु, मत माग्न र प्रचारप्रसार गर्न निषेध

डोल्पामा यार्सागुम्बा संकलन १० जेठदेखि खुला हुने

खोटाङमा डढेलो निभाउने क्रममा जलेर वृद्धको मृत्यु

लोकप्रिय

डेढ महिनामै प्रचण्डले भन्न थाले- उता अप्ठेरो भयो भनेर यता आइयाे, यता झन् टाल्नकै हैरान

सरकार ढाल्न कांग्रेसले दाेहाेराे संवाद थालेपछि प्रचण्डले तयार पारे तीन विकल्प

बुद्धनगरमा कांग्रेस–एमालेका चार नेताकाे वार्ता, बालकाेट पुग्दासम्म गगन थापा निराश

२५ अर्ब किलोमिटर टाढाबाट आयो पृथ्वीमा सन्देश, उत्साहित भए नासाका वैज्ञानिक

इरान र इजरायलः कसको शक्ति कति ?

विचार

चीनमा एउटै भूकम्पले लिएको थियो ८ लाख ३० हजारको ज्यान (भिडियो)

तीन जनाको मुट्ठीमा ३ करोड जनताको लोकतन्त्र

बीसौँ शताब्दीका प्रभावशाली नेता लेनिन (भिडियो)

ब्लग

सधैँ हाँसीखुसी देखिने गाउँकी काकी, डाक्टर र अर्जुन मैनालीले राेजेकाे गलत बाटाे

छोटो तर मनमोहक पदयात्रा 'लाङटाङ'

एक जनमुखी प्रधानपञ्चको नाममा

शिक्षा

डिस्कोर्स डबलीले काठमाडौंमा दुईदिने ‘विचार उत्सव’ आयोजना गर्ने

कोहलपुरमा आठ कक्षाको परीक्षामा अनियमितताः शाखा प्रमुखसहित दर्जन बढी कारबाहीमा

शिक्षामन्त्री सुमनाले थाहा पाऊन्- नि:शुल्क शिक्षा ऐनले यसरी बनाउँदै छ नागरिकलाई ‘बेसहारा’