अन्जान केटीसँग भिडियो च्याटलगत्तै स्क्यामरको फोन आयो

A+ A A-

काठमाडाैं फैकाका २९ वर्षे प्रविन शर्मालाई १५ जुलाई २०२१ मा निकोल क्रुज (पछि बेबी क्रुज बनाइएको) नामको फेसबुक आइडीबाट ‘फ्रेण्ड रिक्वेस्ट’ आयो । प्रोफाइल फोटो २४/२५ वर्षकी देखिने युवतीको थियो । पर्यटक सहयाेगीको रूपमा काम गर्ने प्रविनले आफूलाई चिनेकै कुनै विदेशी भएको लख काटे र साथी बनाए । लगत्तै निकोल क्रुजबाट मेसेज आयो । अंग्रेजी भाषामा संवाद भयो । दुवैले चिनजान गरे । युवतीले आफू फिलिपिन्सको राजधानी मनिलाकी भएको बताइन् । साथी बनाउने र नयाँ कुरा सिक्ने स्वभाव आफ्नो भएकाले मित्रता गाँस्न चाहेको कुरा गरिन् । प्रविन गफिँदै गए । उनीहरूबीच कुराकानी बाक्लियो । दुई दिनलगत्तै अचानक युवतीले अश्लील कुरा सुरु गरिन् । आफ्नो अर्धनग्न तस्वीर पठाएर उनले सोधिन्, ‘के तिमी मेरो पूरा स्तन हेर्न चाहन्छौ ?’

‘सुरुमा त म छक्क परेँ । देखाउँछे भने हेर्दिम् न त जस्तो लागेर हुन्छ भनेँ’, प्रविन सुनाउँछन् ।

युवतीले इन्ट्यान्ट मेसेजिङ एप आईएमओमा जोडिन भन्दै प्रविनको नम्बर मागिन् । उनले दिए । दुईबीच च्याट सुरु भयो । ‘म तिमीलाई मेरो गुप्त अंग देखाउँछु, तिमी पनि देखाऊ’, युवतीले भनेका कुरा सम्झिँदै प्रविनले भने, ‘सुरुमा त आफूलाई रोकेँ । तर उसले बारम्बार उक्साएपछि मैले प्रस्ताव स्वीकारेँ ।’

प्रविनले हुन्छ भनेपछि निकोल क्रुज नामकै आईडीबाट आईएमओमा कल आयो । प्रविनका अनुसार भिडियोमा एउटी युवती नग्न देखिइन्, जो हस्तमैथुन गर्दै थिइन् । ‘राम्रोसित हेर्न नपाउँदै कल काटियो । युवतीलाई मैले फेरि कल गर्न आग्रह गरेँ तर उताबाट मैले लुगा खोले मात्र कल गर्छु भनि। जोशमा लुगा खोलेर म पनि भिडियो च्याटमा देखिएँ’, प्रविनले भने ।

उनले भिडियो च्याट सुरु गरेको करिब १० सेकेन्डमै कल काटियो । प्रविनले फेरि कल गरे । उठ्न छाड्यो । करिब दुई मिनेटपछि जब उताबाट कल आयो, प्रविन छाँगाबाट खसेजस्तै भए ।

भर्खरै आफैँले नग्न अवस्थामा च्याट गर्दाको भिडियो उनलाई देखाइयो । ‘भाइ कहाँ हो ?’, उताबाट एउटा ३०/३२ वर्षको केटाले भिडियोमा देखिएर सोध्यो’, प्रविनले सम्झिए, ‘अघि भर्खरको मेरो भिडियो पनि त्यसले प्ले गरिरहेको थियो । अनि ५० हजार पैसा पठाउन भन्यो । बल्ल मैले थाहा पाएँ, म ठगको सिकार भएँ ।’

खासमा युवतीको तस्वीर राखिएको त्यो फेसबुक आइडी नक्कली थियो । ठग्ने उद्देश्यले कुनै केटाले नै त्यो आइडी चलाएको थियो । प्रविनका अनुसार कुनै एप वा डेस्कटप/ल्यापटपबाट युवतीको नग्न भिडियो देखाइएको थियो । भन्छन्, ‘जोसमा चाल पाइएन ।’

प्रविनले हत्तपत्त आइएमओकाे आफ्नाे खाता सधैँका लागि बन्द गरिदिए । एप अनइस्टल गरे । फेसबुक र मेसेन्जरमा निकोल क्रुजलाई ब्लक गरिदिए । उनले हप्तौँसम्म फोन अफ गरे । सामाजिक सञ्जालबाट टाढै बसे । ‘मसँग अरु केही उपाय थिएन । पुलिस वा परिवारलाई भन्दा उल्टै बदनाम भइने डर थियो । दुई हप्ताजति त घरबाट बाहिरसमेत निस्किइनँ । पछि बिस्तारै सबै ठीकठाक लाग्यो र काममा जान थालेँ’, प्रविनले भने, 'भिडियाे कतै हाल्दिने हाे कि, अझै कताकता डर लागिरहन्छ ।'

०००

काठमाडौं नयाँ बजार बस्ने संखुवासभाका ४२ वर्षीय हरि अधिकारी यस्तै घटनामा ठगले आफूसित एक लाख रुपैयाँ मागेको बताउँछन् । ‘सर्भी यादव नामको फेसबुक आइडीबाट मलाई ठग्ने प्रयास भयो । भिडियो च्याट गर्दा स्क्रिन रेकर्ड गरी मसित पैसा माग्यो । श्रीमती, छोराछोरी भएको मान्छे परियो । इज्जतभन्दा ठूलो पैसा होइन भन्ने लागेर पठाउने निधो गरेँ’, उनले सुनाए ।

कार्यालयमा आफ्ना एक पुरुष सहकर्मीले यस्तै ठगीकाे सामना गरिससकेकाे उनले थाहा पाए । अनि आफ्नो कुरा सुनाए । ‘त्यो आइडीलाई ब्लक गरेर चुप लागेर बस्नु न भन्ने सुझाव ती मित्रले दिए’, अधिकारी सम्झिन्छन्, ‘उसै गरेँ । आइन्दा यस्ता गल्तीबाट टाढै बस्ने कसम पनि खाएँ ।’

०००

मलेसिया बस्ने उदयपुरका मोहन आचार्यले केही दिनअघि आफू यस्तै घटनाको सिकार बनेको भन्दै फेसबुकमा लेखेका थिए । उनीसित पनि युवतीको नाम र फोटो राखिएको आइडीबाट कुरा गरियो । च्याटका क्रममा पहिला नेपालीमा, पछि हिन्दीमा संवाद भयाे । केहीबेरमै उताबाट अश्लील भिडियो देखाइयो । ‘मैले हेर्दै गरेको भिडियो रेकर्ड गरेर तेरो साथीलाई पठाइदिम् कि पैसा पठाउँछस् भनी धम्क्यायो’, आचार्यले शिलापत्रसित भने, ‘मैले जेसुकै गर्, तँसँग बोलेका कुरा पनि मैले सबै स्किृनसट गरेको छु भनिदिएँ । अनि मलाई ब्लक गर्‍यो । त्यसपछि अहिलेसम्म कुनै किसिमले सम्पर्क गरेकाे छैन ।’

आफूले चिनेका केही साथी त पैसा पठाउन बाध्य भएको आचार्य बताउँछन् । उनका अनुसार बदनाम भइने डरले कतिपय पीडितहरू यसबारे खुल्न चाहँदैनन् । ‘विदेशमा दुःख गरी कमाएको पैसा यसरी ठगले सजिलै उम्काउने गरेका छन्’, उनले भने ।

प्रहरी प्रधान कार्यालय साइबर ब्युराेका अनुसार मेसेन्जर, व्हाट्सएप र भाइबर कलमा नग्न फोटो/भिडियो रेकर्ड गरी ठगिएको भन्दै डेढ सयभन्दा बढी उजुरी परेका छन् । यी सबै उजुरीमा पीडित पुरुष नै रहेको ब्युरोले जनाएको छ । ब्युरोका एक अधिकारीका अनुसार यीमध्ये कुनै पनि उजुरीमा मुद्दा चलेको छैन । ‘पीडितको उजुरी लिएपछि हामी सम्झाइ, बुझाइ गर्छाैँ । आइन्दा नचिनेको मान्छेसँग सम्पर्क बढाउँदा सजग रहनू, फेक आइडीहरूबाट जोगिनू भनेर पठाउँछौँ’, ब्युरोका ती अधिकारीले शिलापत्रसित भने ।

उनका अनुसार यसरी ठगी गर्ने धेरैजसो भारत र पाकिस्तानबाट सक्रिय छन् । उनीहरूले नेपालमा रहेका कतिपय युवालाई समेत विभिन्न प्रलोभन देखाएर ठगीमा प्रयोग गर्ने गरेका छन् । केही महिनाअघि भारतीय सीमाबाट उद्धार गरिएकी १३ वर्षे किशोरीको घटनामा नेपालका २२ वर्षे युवक समातिएका थिए । प्रहरीका अनुसार ती युवालाई पैसामा लाेभ्याएर भारतीय साइबर अपराधीले प्रयोग गरेका थिए । ब्युरोका अधिकारी भन्छन्, ‘भिडियो कल रेकर्ड गरी ठग्नेमा कतिपय महिला पनि हुन्छन् तर धेरैजसो चाहिँ पुरुषले नै फेक आइडी बनाएर ठग्ने गरेकाे पाइन्छ ।’

एक बैंकका वरिष्ठ कर्मचारीलाई हनीट्यापमै ठगले पैसा पठाउन बाध्य पारेको घटना प्रहरीको साइबर ब्युरोमा दर्ता भएको छ । बदनाम भइने डरले ती बैंकरले ३० लाख बढी रकम पठाएकाे स्राेतकाे दाबी छ । ‘यही प्रकृतिका घटनामा पीडित थुप्रै छन् । अहिलेसम्म दुई जनाले पैसा पठाएर आफ्नो भिडियो नफैलाउन हारगुहार गरेको पाइएको छ’, साइबर ब्युरोका एक अधिकारीले शिलापत्रसित भने ।

पीडितहरूचाहिँ प्रहरीले ठगी गर्नेहरूविरुद्ध अनुसन्धान गर्न झिजो मान्ने गरेको गुनासाे गर्छन् । 'उजुरी दिन गयो, पुलिसले उल्टै सम्झाउन थाल्छ । विदेशमा भएको ठगलाई कसरी समाउने भन्ने खालको व्यवहार गर्छ । त्यसैले अपराध गर्नेहरूले झन् ठगिरहेका छन्', प्रहरीमा उजुरी दिएका काठमाडाैंका ३१ वर्षे पुरुषले भने ।

ब्युरोका प्रमुख नवीन्द्र अर्यालचाहिँ अनुसन्धान गर्दै नगरेकाे कुरा इन्कार गर्छन् । 'खासगरी भारत, पाकिस्तानमा रहेका ठगबाट यस्तो अपराध हुने भएकाले अहिले समात्न सम्भव नहोला । तर हामीले इन्टरपोलको सहयोगमा होस् वा अरु औपचारिक माध्यमबाट प्रयास गर्ने गरेका छौँ', उनले शिलापत्रसित भने ।

०००

बढ्दै छ घटना

वान टाइम पासवर्ड (ओटीपी) मागेर साइबर अपराधीले खाताबाट पैसा चाेरेकाे घटनाबारे त तपाईंले सुनेकै हुनुपर्छ । २५ लाख पुरस्कारको 'चारो' देखाएर करबापतकाे रकम पहिल्यै पठाउन लगाउने गिरोह अहिले पनि सक्रिय नै छ । कतिले यस्तो आपत् आफैँले भोग्नुभएको होला ।

तर हिजोआज ठगहरूले मान्छेका पैसा लुट्न सूत्र परिवर्तन गरेका छन् । ‘हनीट्याप फर्मुला’ अपनाएर ठगहरूले सामाजिक सञ्जालमा मान्छे फसाउन थालेका छन् । उनीहरूले यस्तो जाल हान्छन्, जसमा परेपछि अक्सर मान्छे उम्किन सक्दैनन् ।

बदनामीको डरले कतिपय पीडित न प्रहरीमा जान्छन्, न परिवारलाई भन्न नै सक्छन् । अनि कसैले ठगलाई पैसा बुझाउँछन् । कोहीचाहिँ मानसिक रोगको सिकार बन्छन् । प्रहरीका अनुसार १३ वर्षका किशोरकिशोरीदेखि ५० नाघेका मानिसहरूसमेत यस्तो ठगीमा पर्ने गरेका छन् । मनाेविद्हरू यस्ताे ठगीमा परेकामध्ये केही मान्छे विभिन्न मानसिक समस्याबाट गुज्रिरहेका बताउँछन् ।

गाउँ/शहरका युवालाई ठगहरूले यस्ताे ‘मायाजाल'मा पारी लाखौँ रुपैयाँ असुल्ने प्रयास गरिरहेकाे कुराचाहिँ प्रहरी वरिष्ठ उपरीक्षक अर्याल स्विकार्छन् । युवतीको नाम र फोटो राखेर खासगरी भारत, पाकिस्तानबाट साइबर ठगहरू सक्रिय रहेको उनकाे भनाइ छ । 'तर बदनाम भइने डरले पीडितहरू प्रहरीमा आउँदैनन् । परिवारसँग यसबारे बातचित गर्दैनन् । यसैकाे फाइदा उठाउँदै ठगहरूले पैसा पठाउन बाध्य पार्दा रहेछन्', साइबर ब्युराेका एसएसपी नवीन्द्र अर्यालले भने । यस्ताे ठगीबाट पढेलेखेका र कुलिन परिवारका मानिससमेत पीडित रहेकाे अर्यालले बताए ।

सांकेतिक तस्वीर ।

उनका अनुसार ठगहरूले युवतीको नाम र फोटो राखेर आइडी बनाउँछन् । अनि फेसबुक, व्हाट्सएप र भाइबरमा फ्रेण्ड रिक्वेस्ट गर्छन् । सामाजिक सञ्जालका माध्यममा साथी बनेपछि महिला वा युवतीले प्रयोगकर्तासित कुराकानी अर्थात् च्याट गर्न थाल्छिन् । सुरुवाती दिनमा ‘मीठा’ कुरा गरे पनि पछि महिला/युवतीले अश्लील कुरा सुरु गर्छिन् । त्यसपछि अक्सर पुरुषहरू जालमा फस्छन् ।

नक्कली खाताबाट संवादकै क्रममा युवती भिडियो कलमा निर्वस्त्र हुन्छिन् । यसै गर्न युवकलाई पनि उक्साउँछिन् । ठगले भिडियो रेकर्ड गरिरहेकाे हुन्छ । कल काटिएलगत्तै सम्बन्धित युवकलाई भिडियो पठाइन्छ । अनि कैयौँ अन्जान नम्बरबाट फोन आउन थाल्छ । त्यो भिडियो सामाजिक सञ्जालमा शेयर गर्ने धम्की दिइन्छ । आफन्त, साथीभाइलाई पठाइदिने डर देखाइन्छ । र, अनलाइन/आईएमईमा रुपैयाँ ट्रान्सफर गर्न भनिन्छ । कसैले एकपल्ट पैसा पठाइहाले ठगहरूले हरेक महिना उही धम्की दिएर पैसा असुल्ने गर्छन् । पुरुष मात्र होइन, महिलाहरूसमेत यसरी ठगिने गरेको साइबर ब्युरोले जनाएकाे छ । तर, महिलाहरूले लिखित उजुरी भने दिएका छैनन् ।

मनाेविद् करुणा कुँवर यस्ता घटनामा पुरुषको तुलनामा महिला अलि बढी सचेत हुने बताउँछिन् । त्यसैले यही प्रकृतिको घटनामा पुरुषकै संख्यामा 'हनीट्याप'मा पर्ने महिला कम हुन सक्छन् । यद्यपि, महिला पीडित छैनन् भन्ने कुरा मान्न नसकिने उनकाे भनाइ छ । 'कुनै महिला साइबर अपराधीकाे जालमा फसिहालिन्, खासगरी हनीट्यापकाे मामिलामा भने हाम्रो सामाजिक संरचना नै यस्तो छ, इज्जत जाने डरले उनी प्रहरीसम्म उजुरी लिएर जान सक्दिनन् । त्यसैले समस्या पालेर बस्छिन् र मानसिक समस्याको शिकार हुन्छिन् । मैले यस्ता कैयाैं महिला भेटेकी छु, मनाेपरामर्श गरेकी छु, जो हनीट्रयापमा परे तर प्रहरीसम्म गएनन् । समस्या लुकाएर बसे र मनको रोग निम्त्याए', कुँवरले भनिन् ।

किशोरीकिशाेरीसमेत शिकार

प्रहरीका अनुसार साइबर अपराधीहरूले नेपाली किशोरकिशोरीलाई समेत निशानामा पार्ने गरेका छन् । केही महिनाअघि एक किशाेरीलाई ठगहरूले धाकधम्की दिएर भारत पुर्‍याउन लागेका बेला नेपाल प्रहरीले उद्धार गरेको थियो । ती किशाेरी मेसेन्जरमार्फत अन्जान व्यक्तिसित जाेडिएपछि आपतमा फसेकी थिइन् ।

मनोविद् करुणा कुँवरका अनुसार देखिएका र हामीले थाहा नपाएका यस्ता थुप्रै घटना हुन सक्छन्, जहाँ किशोरावस्थाका केटाकेटी फसेका छन् । ‘यसले उनीहरूलाई मानसिक रोगको शिकार बनाएको छ । मसँग मनोपरामर्श लिन आउनेहरू पनि बढिरहेका छन्’, उनले भनिन् ।

कसरी जाेगिने ?

धेरैजसो मानिस सामाजिक सञ्जालका नक्कली खाता नचिनेर फस्ने गरेका छन् । चाहे त्यो फेसबुक होस् वा व्हाट्सएप, इन्स्टाग्राम । तर, अपवादबाहेक नक्कली खाता पत्ता लाउन गाह्रो छैन । अस्ट्रेलियाली साइबर सुरक्षाविद् एलेक्स मर्टनले आफ्नो एक ब्लगमा लेखेअनुसार केही कुरामा ध्यान दिए नक्कली खाता पहिचान गर्न सकिन्छ । जस्तो कि, नक्कली आइडीको प्रोफाइलमा प्राय: सुन्दर युवक, युवतीको तस्वीर राखिएको हुन्छ ताकि साथीको आग्रह जोकसैले तुरुन्तै स्वीकार गरोस् । नक्कली आइडीमा फोटो वा पोस्टहरू अत्यन्तै कम हुन्छन् । ती पाेस्टमा लाइक्स, कमेन्ट्स करिब हुँदैनन् किनकि, निश्चित उद्देश्य पूरा भएपछि बन्द गर्नेगरी खाता बनाइएकाे हुन्छ । बायो प्रस्ट हुँदैन । चिनेजानेका साथी हुँदैनन् ।

कतिपय अवस्थामा फ्रेण्ड रिक्वेस्ट नपठाई सिधै मेसेन्सरमा मेसेज रिक्वेस्ट आउँछ । व्हाट्सएप वा भाइबरमा पनि अनजान नम्बर वा व्यक्तिसँग जाेडिनबाट जाेगिन एसएसपी अर्याल सुझाउँछन् । 'खासगरी +९१ (भारत) र +९२ (पाकिस्तान)बाट फाेन आयाे भने जाेगिनुपर्छ । यो ठगीमा नपर्न प्रयोगकर्ता आफू सचेत हुनुपर्छ,' उनले भने । (पीडितहरूकाे नाम परिवर्तित हाे)

प्रकाशित मिति: बुधबार, फागुन १८, २०७८ १८:२५