भेषराजको संघर्ष : विदेशमा तर्सिए, स्वदेशमा फस्टाए

A+ A A-

के गर्दा बढी पैसा कमाइन्छ ? धेरै मानिस यो वा त्यो विकल्पकाे खोजी गरिरहन्छन्, नेपाल बस्दा वा विदेश जाँदा छिटो प्रगति कहाँ कसरी होला ?

भेषराज श्रेष्ठलाई पनि यस्तै दुविधा भइरह्यो । नेपालमा व्यवसाय गरेर सफल हुने छाँट नदेखिएपछि विदेशमा गएर काम गर्ने भन्दै उनी दुबई उडे । तर, त्यहाँको दु:ख देखेपछि छाेटाे समयमै नेपाल फर्किएर नयाँ काम सुरु गरे ।

नयाँ व्यवसायमा पनि सुरुमै झट्का लागेपछि उनलाई फेरि विदेश जान मन नलागेको त होइन तर, उनले केही समय नेपालमै खट्ने अठोट गरे ।

२०७६ साल चैतमा श्रेष्ठको फार्मका कुखुरा अचानक बिरामी भएर मर्न थाले । करोड भन्दामाथि लगानी गरेर सुरु गरेको कुखुरापालन व्यवसायबाट भर्खरै उत्पादन सुरु हुनै लागेको बेलामा यस्तो विपत् आइलाग्दा उनी नआत्तिउन् पनि कसरी ?

‘कखुरालाई रोग लागेपछि सबै मर्छन् भन्ने सुनेको थिँए । त्यो बेलामा त मलाई राति निन्द्रा पनि पर्न छोड्यो,’ उनले भने । तर, सबै कुखुरा मर्ने भए भनेर दिक्क मानेको अवस्थामा ५ हजारमध्ये ५ सय मात्रै कुखुरा मरेपछि उनले आफूलाई भाग्यमानी ठाने ।

उनी भन्छन्, 'दशा भने त्यत्तिमै रोकिएन । भर्खर अण्डा उत्पादन सुरु भएर पैसा कमाउने बेलामा पहिलो लकडाउन सुरु भयो । अण्डा बेच्ने कुरा त परै जाओस्, कुखुरालाई खुवाउने दाना ल्याउनसमेत गाह्रो पर्‍याे ।'

११ चैत २०७६ मा काठमाडौंमा लकडाउन थियो तर उनी कुखुरालाई दाना लिन भन्दै बालाजु औद्योगिक क्षेत्र गए । दाना लिएर फर्कंदै गर्दा पुलिसले रोक्यो । धेरै बेरको आग्रहपछि भोलिदेखि नआउने सर्तमा उनी त्यस दिन फुस्किए । तर, व्यवसाय भने चौपट हुने चिन्ता थियो ।

एक त अण्डा बेच्न सकस, अर्को कुखुराको दाना ल्याउन नसक्दा विदेश नै बसेको भए ऋण त लाग्थेन भन्ने सोचले उनकाे मनमा डेरा जमाउन थाल्याे ।

‘पहिलो लटको अण्डा भएकाले बजारमा मेरो चिनजान थिएन । त्यसैमाथि लकडाउनले मलाई पूरै हतोत्‍साहित बनायो,’ उनले भने, 'तर, यति धेरै लगानी गरेपछि केही समय पर्खनु नै पर्छ भन्‍ने लाग्यो ।'

केही महिनापछि लकडाउनकै अवधिमा सरकारले कृषिउपजको ओसार-पसारमा सहज गरिदियो । त्यति मात्रै होइन, बजारमा अण्डाको माग निकै बढ्यो । त्यसपछि भने अवस्था सहज बन्दै गयो । अहिले श्रेष्ठ दिनदिनै व्यवसाय विस्तार गरिरहेका छन् । ४० रोपनी क्षेत्रफलमा रहेको उनको फार्ममा आठवटा त खोर मात्रै छन् ।

१५ हजार कुखुरा रहेको उनको खोरमा ८ हजार कुखुराले अण्डा पार्छन् । दैनिक साढे ६ हजारभन्दा बढी त अण्डा मात्रै बेच्छन् । गत वर्ष उनले २ करोडको अण्डा बेचे । अण्डाबाहेक मल र अण्डा पार्न छोडेको कुखुरा बेचेरै पनि पैसा कमाउँछन् उनी ।

यो व्यवसायबाट उनलाई मुनाफा त छ, आफूबाहेक अरुलाई पनि रोजीरोटी दिन पाएकोमा खुसी छन् । उनको फार्ममा छ जना कर्मचारी छन् । भविष्यको उनको योजना बृहत् छ । बिस्तारै रोजगारी बढाउँदै जाने र अन्य क्षेत्रमा पनि फार्म विस्तार गर्दै लैजाने । यही योजनाअन्तर्गत उनले गृहजिल्ला नवलपुरमा फार्म बनाउन जग्गा पनि लिसकेका छन् । यो पेसाले अहिले राम्रो मुनाफा कमाइरहेका श्रेष्ठको कृषि पेसा पहिलो रोजाइ भने थिएन ।

२०४१ सालमा नवलपुरमा जन्मिएका श्रेष्ठ उच्च शिक्षाका लागि २०५९ सालमा काठमाडौं प्रवेश गरेका थिए ।

क्याम्पस पढ्दै गर्दा व्यवसाय गर्ने र उद्यमी बन्ने सोच उनीमा आयो । त्यसबेला निकै चलेको उद्योग थियो गार्मेन्ट । उनले पनि सानै लगानी लगाएर भए पनि गार्मेन्ट उद्योग नै चलाउने अठोट गरे । आफन्त, भाइसाथीको सापटीसहित ५ लाख रुपैयाँ लगानीमा सुरु गरेको गार्मेन्ट उद्योग जसतसो ६ वर्ष त चलाए । २०७२ सालको भूकम्पपछि भने उद्योग धरासायी बन्यो ।

‘कच्चा पदार्थ नै नपाउने । पाए पनि महँगो पर्ने भयो । गार्मेन्टमा घाटा नलागे पनि नाफा पनि खासै भएन । त्यसपछि मैले त्यो व्यवसाय छाडे,’ उनले भने ।

केही समय उनी बेकामे बने । साथमा धेरै पुँजी थिएन । सधैँ यसरी बसेर पनि त भएन । करिब २ वर्ष बेकामे भएपछि २०७४ सालमा उनी दुबई गए । जान त भिजिट भिसामा गएका थिए तर त्यहीँ काम गर्ने योजनाअनुसार । त्यहाँ अरुले गरेको काम देखिएपछि उनी आत्तिए ।

तातो हावा तातै पानी, जोखिमपूर्ण काम, नेपालीहरू कोही सडक खनिरहेको, कोही सय तल्लामाथि डोरी बाँधेर सिसा सफा गरिरहेको देख्दा काम गर्न सक्ने छाँट उनले देखेनन् । केही समय त आफूले सक्ने कामको अवसर पाइन्छ कि भनेर प्रतीक्षा गरे तर सोचेजस्तो नदेखेपछि उनी त्यहाँ बस्‍न सकेनन् । अब उनले नेपाल फर्कनुबाहेकको विकल्प देखेनन् ।

‘देखेको विदेश र भोगेको विदेश अलग रहेछ । त्यो तातो घाममा दैनिक १६ घण्टा काम गर्नुभन्दा नेपालमै त्यति मिहिनेत गर्‍याे भने धेरै प्रगति गर्न सकिन्छ जस्तो लाग्यो । दुबई गएको खर्चको माया मारेर नेपाल फर्किने निर्णय गरेँ,’ उनले भने ।

नेपाल फर्केपछि उनलाई व्यवसाय नै गर्छु भन्ने त थियो तर के गर्ने निर्णय गर्न सकिरहेका थिएनन् । एक जना साथीले बूढानीलकण्ठमा कुखुरा र माछा पालेका रहेछन् । भेषराजलाई उनले यही काम गर्न सुझाए । भेषराजलाई पनि यो कुरा राम्रै लाग्यो ।

‘अलि ठूलै परिमाणमा गरौँ भनेर अरु दुई जना साथीसँग मिलेर टोखामा ४० रोपनी जग्गा भाडामा लियौँ । चारवटा पोखरी बनाएर माछाका भुरा पनि हाल्यौँ,’ उनले भने ‘एक वर्षसम्म त्यहाँ माछा हाल्नेबाहेक केही काम भएन । करिब ६६ लाख खर्च भइसकेपछि साथीहरूले यो व्यवसायबाट अलग्गिने निर्णय गर्नुभयो ।’

भेषराजले भने हरेस नखाई त्यही कामलाई निरन्तरता दिने अठोट गरे । बैंकबाट ८० लाख रुपैयाँ ऋण लिए । उनका दाजुले पनि केही सहयोग गरे ।

पहिलो चरणमै संरचना बनाउने र ५ हजार कुखुरा हालेर १ करोडभन्दा धेरै लगानीमा कुखुरापालन सुरु गरे । हाल उनको फार्ममा साढे २ करोडभन्दा धेरै लगानी भइसकेको छ । खोर थपेर २४ हजार कुखुरा पुर्‍याउने उनको लक्ष्य छ ।

उनी हरसमय कर्मचारीसँग काममा खट्छन् । ‘म आफैँ गाडी चलाउँछु, आफैँ मार्केटिङ गर्छु, आफैँ व्यवस्थापन पनि । अहिले त फार्म नै मेरो संसार हो,’ उनले भने ।

मरुभूमिमा पसिना बगाउनुभन्दा त्यति मिहिनेत नेपालमै गर्‍याे भने चार गुणा बढी आम्दानी हुने उनको बुझाइ छ । ‘जहाँ गए पनि परिश्रम नै गर्ने हो । आफ्नै देशमा परिवारसँगै बसेरै कमाइ गर्न सकिन्छ भने विदेश किन जाने,’ उनले भने ।

प्रकाशित मिति: आइतबार, फागुन ८, २०७८ ०७:५९