तलबभत्ता लिन्नँ भनेका रंगेलीका मेयरले पाँच वर्षमा के-के गरे ?

A+ A A-

कुनै समय मोरङको साविक रंगेली गाविस र हालको रंगेली नगरपालिका नेपालकै प्रमुख व्यापारिक केन्द्रहरूमध्ये एक थियो । त्यस्तै, रंगेली देशका ठूला शहरहरूमध्ये पनि पर्थ्याे । रंगेली मोरङको पुरानो सदरमुकाम हो ।

१९७१ सालअघिसम्म हालका मोरङ, सुनसरी र झापा एउटै जिल्लामा (मोरङ) थिए । जसको बीच भागमा पर्ने रंगेली जिल्लाको सदरमुकाम थियो । त्यसअघिसम्म रंगेली तत्कालीन पूर्वाञ्चल विकासक्षेत्रको प्रमुख व्यापारिक केन्द्र मात्र नभई जिल्लाको प्रशासनिक केन्द्रसमेत थियो ।

तर, १९७२ सालमा सदरमुकाम विराटनगर सरेपछि भने रंगेली ओझेलमा परेको स्थानीय अगुवा सुरेश मिश्र बताउँछन् । सदरमुकाम विराटनगर सरेपछि रंगेली सधैँ सरकारको उपेक्षामा परेको गुनासो उनकाे छ ।

‘सदरमुकाम सरेपछि रंगेलीका सबै अड्डा र संरचना विराटनगरमै सरे । रंगेलीभन्दा पछि बनेका शहरहरू नगरपालिका बन्दा पनि रंगेली गाविस नै थियो । हामी रंगेलीवासीले व्यापक जनदबाब र आन्दोलन गरेपछि मात्र नगरपालिका बन्यो,’ उनले शिलापत्रसँग भने, ‘कुनै समय गुलजार रहेको रंगेली सदरमुकाम सरेपछि गुमनामको अवस्थामा पुग्यो । तर, अहिले स्थानीय तहकाे पछिल्लाे निर्वाचनसँगै सरकार गठनपछि पाँच वर्षभित्रै रंगेली रंगिएकाे छ । यसमा हामी एकदमै खुसी छौँ ।’

विराटनगरभन्दा २२ किलोमिटर पूर्वमा पर्ने रंगेली विकासको दौडमा सधैँ पछि पर्दै आएको थियो । स्थानीय अग्रजका अनुसार रंगेलीबाट विराटनगर सदरमुकाम सरेसँगै बसाइँ सर्ने क्रम तीव्र भयाे ।

रंगेलीका ठूला उद्योग, कलकारखानाहरू बन्द भए । रंगेलीमा सबैभन्दा धेरै रहेका मारवाडी समुदायका व्यापारीहरू पनि बसाइँ सरेर धरान, विराटनगर, काठमाडौं, वीरगञ्जलगायतका शहरमा पुगे ।

रंगेलीपछि बनेको विराटनगर महानगरपालिका नै बन्यो । रंगेलीको धेरैपछि जन्मिएका शहरहरू नगरपालिका बने पनि सरकारी उपेक्षाका कारण २०७१ सालमा मात्र नगरपालिकाको रूपमा घोषणा भयो ।

रंगेली जहिल्यै सरकारी उपेक्षामा परेपछि स्थानीयले गरेको लामो आन्दोलन र जनदबाबपछि मात्र सरकारले नगरपालिका घोषणा गरेको स्थानीय आनन्द कोइराला बताउँछन् । ‘हामीले गिरिजाप्रसाद कोइरालालाई धेरैपल्ट जिताएर प्रधानमन्त्री बनायौँ । तर पनि रंगेलीको विकासमा चासो भएन,’ उनले भने, ‘तर, अहिले रंगेली निकै अगाडि बढिसकेको छ । यसमा जनप्रतिनिधिहरूले खेलेको भूमिका सराहनीय छ ।’

रंगेलीले पछिल्ला केही वर्षमा मात्र विकासमा फड्को मारेको छ । २०७४ सालमा सम्पन्न स्थानीय तहको निर्वाचनबाट निर्वाचित भएर जनप्रतिनिधिहरू आएपछि रंगेलीको मुहार नै फेरिएको कोइराला बताउँछन् ।

अन्य स्थानीय तहको तुलनामा रंगेली नगरपालिकाको सेवा प्रवाह पनि चुस्त दुरुस्त रहेको स्थानीय विनोदप्रसाद मण्डलको भनाइ छ । ‘हामी सेवाग्राहीले नगरपालिकाबाट पाउने सेवाप्रवाह राम्रो छ,’ उनले भने, ‘भित्र केही कमीकमजोरी त हुन सक्छ । तर, सेवाग्राहीसँग कुनै पनि बार्गेनिङ नभई भ्रष्टाचाररहित सेवा पाएको महसुस गरेका छौँ ।’

सदरमुकाम सरेपछि चमक हराएको रंगेली फेरि पुरानो लयमा फर्कने प्रयासमा अघि बढिरहेको छ । निर्वाचनमा जनतामाझ रंगेलीको मुहार फेर्ने प्रतिबद्धता जनाएका मेयर दिलीप बगडियाले आफ्नो अधिकांश बाचा पूरा गरेको स्थानीय नागरिक बताउँछन् ।

पछिल्लो समय मेयर बगडियाकै अग्रसरतामा रंगेली जिल्लामै नमुना नगरपालिकाको रूपमा विकास भएको स्थानीय सत्यनारायण सहनीले बताए । ‘जेसुकै भने पनि चार वर्षअगाडिको रंगेली र अहिलेको रंगेलीमा आकाशपातालको फरक छ,’ उनले शिलापत्रसँग भने, ‘अहिले सडकहरू चौडा भएका छन् । रंगेलीका अधिकांश सडक पिच भइसकेका छन् । हिजोको रंगेलीको तस्वीर र अहिलेको रंगेलीको तस्वीरमा आकाशजमिन फरक छ । यसका लागि हामीले मेयर र जनप्रतिनिधिलाई धन्यवाद दिन कञ्जुस्याइँ गर्नु हुँदैन ।’

बगडिया तत्कालीन नेकपा माओवादी केन्द्रको तर्फबाट मेयरमा निर्वाचित भएका थिए । ‘छिमेकी अरु नगरपालिका र यहाँको काम हेर्दा धेरै फरक देख्न सक्छौँ । अरु पालिकाहरू ज्युँका त्युँ हुँदा रंगेली नेपालमै नमुना र विकसित नगरी बनिसकेको छ,’ स्थानीय राजन मण्डल भन्छन्, ‘रंगेलीले अहिले निकै फड्को मारिसकेको छ । रंगेलीवासी हुनुमा अब हामी गर्व गर्न सक्छौँ ।’

रंगेलीमा स्थानीय सरकार निर्वाचित भएर आएपछि विकास निर्माणका थुप्रै महत्त्वपूर्ण कामहरू भएका छन् । केही वर्षअघिसम्म सामान्य उपचारका लागि पनि विराटनगर धाउनुपर्ने बाध्यताको अन्त्य भएको छ । रंगेली नगरपालिकाअन्तर्गत रहेको रंगेली अस्पतालमा अहिले सबै प्रकारका उपचार सेवाहरू उपलब्ध छन् ।

यतिबेला रंगेली अस्पताल सुविधासम्पन्न बनिसकेको छ । अहिले रंगेलीसहित छिमेकी रतुवामाई, सुनवर्षी, धनपालथान, कानेपोखरी, सीमावर्ती भारतीय गाउँ र झापासम्मका स्थानीय उपचारका लागि रंगेली अस्पतालमा आउन थालेको रंगेली अस्पतालका मेडिकल सुपरिटेन्डेन्ट डा. उत्तम देवले जानकारी दिए ।

त्यस्तै, अहिले रंगेली आर्थिक र सामाजिक रूपमा माथि उठ्दै गएको अर्का स्थानीय राजु मग्रातीले बताए । उनका अनुसार कुनै समय पूर्वी नेपालको मुख्य व्यापारिक केन्द्र रंगेलीको अहिले फेरि आकार बढ्ने क्रममा छ ।

मेयर बगडियाकै अग्रसरतामा भौतिक पूर्वाधारका हिसाबले भएको विकास निर्माणका कारण रंगेली सबल बन्ने क्रममा अघि बढेको छ । निर्माण भएका थुप्रै सडकहरूले रंगेलीको विकासमा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलेको रंगेलीस्थित सद्भाव बचत तथा ऋण सहकारी संस्था लिमिटेडका व्यवस्थापक श्रीप्रसाद ठाकुर बताउँछन् ।

जनप्रतिनिधिहरू आइसकेपछि हालसम्म ९० किलोमिटर सडक कालोपत्रे सम्पन्न हुने चरणमा छ । रंगेली नगरपालिकाको सबैतिर सडकबत्ती जडान भएको छ ।

लामो इतिहास बोकेको रंगेलीको चौतर्फी विकासका लागि यतिबेला कृषि बजारसमेत धमाधम निर्माण भइरहेको नगरपालिकाका योजना अधिकृत कृष्ण भट्टराईले बताए । उनका अनुसार रंगेली अब दक्षिण–पूर्वी मोरङको मुख्य शहरका रूपमा स्थापित हुने क्रममा छ ।

सडक पूर्वाधार विकासका कारण व्यावसायिक चहलपहल पनि बढ्न थालेकाले रंगेलीको चमक बढ्ने क्रममा रहेको र अब फेरि गुमेको आफ्नो पुरानो साख फर्कने आशामा रहेको स्थानीय अग्रज मुनाल रायले बताए ।

यतिबेला रंगेलीमा व्यापारिक चहलपहल पनि उत्तिकै बढेको छ । पुरानो सदरमुकामका रूपमा परिचित रंगेली नयाँ र उदीयमान शहरका रूपमा स्थापित हुने प्रयत्नमा लागिरहेको रंगेली नगरपालिकाका मेयर बगडिया बताउँछन् । ‘हाम्रो आस्थाको धरोहर संसारी मन्दिरमा संरचना निर्माणको काम धमाधम भइरहेको छ । छवटा ओभरहेडसहितको ट्यांकी बन्ने चरणमा रहेको र खानेपानीको पाइपलाइन पनि विस्तार भएको छ । त्यसले रंगेलीभरि स्वच्छ खानेपानी पुर्‍याउँछ,’ मेयर बगडिया भन्छन्, ‘विद्यालयहरूको भौतिक पूर्वाधार सुधार, शैक्षिक गुणस्तर वृद्धि, रंगेली अस्पतालमा सबै सुविधा पर्याप्त दिइन थालेको छ । पुल कल्भर्टहरू आवश्यकताअनुसार निर्माण गरेका छौँ । नाला, ड्रेन कभरसहित सडक निर्माण पनि भएको छ ।’

मेयर बगडियाले निर्वाचित भएर आइसकेपछि हालसम्म नगरपालिकाको आफ्नै सुविधासम्पन्न भवन निर्माण गरिएको जानकारी दिए । उनले ९ वडामध्ये सातवटा वडा कार्यालयको आफ्नै भवन रहेको र अन्य दुईवटाको निर्माण कार्य जारी रहेको बताए ।

त्यस्तै, नगरपालिकाले तीन सय जना अट्ने हल निर्माणसमेत गरिरहेको उनको भनाइ छ । मेयर बगडिया आफ्नो नेतृत्वमा भएका कामहरूको नगरवासीहरूले नै मूल्यांकन गनुपर्ने बताउँछन् । ‘हिजो हामी आउनुभन्दा अगाडि र अहिलेको अवस्थालाई नगरवासीहरूले नै मूल्यांकन गर्नुहोला । जनताले अनुभूति गर्ने खालका कामहरू सबै पारदर्शी ढंगबाट हामीले गरेका र्छौं । खुल्ला ढंगले काम गरिएको छ,’ उनले शिलापत्रसँग भने, ‘सबै काममा गुणस्तरीयता कायम गरिएको छ । गुणस्तरहीन काम भएको खण्डमा परीक्षण गरेर भत्काइएको छ । हिजोअस्ति भर्खरै पनि स्वास्थ्य चौकी गुणस्तरहीन निर्माण भएको पाइएपछि भत्काएर फेरि बनाउँदैछौँ । कुनै कामको उजुरी आउनेबित्तिकै सुनुवाइ गरिएको छ ।’

मेयर बगडियाले पूर्वाधारमा रंगेली नगरपालिकाले जग बसाइसकेको र अब समृद्धिको दिशामा अघि बढिरहेको दाबी गरे । ‘विभिन्न कारणले हिजो ओझेलमा परेको रंगेलीमा हामी आएपछि विकासको मजबुत जग बसाउन सफल भएका छौँ भन्ने लाग्छ,’ उनले भने ।

उनले छात्राहरूलाई उच्च शिक्षा अध्ययनमा प्रोत्साहन गर्नका लागि एसईई उत्तीर्ण ४ सय छात्रालाई साइकलसमेत वितरण गरिएको बताए । त्यस्तै, नगरपालिकाले कृषिलाई प्राथमिकतामा राखेर किसानका लागि कृषि औजार, बिउबीजन वितरण, गाईपालनका लागि अनुदानमा गाई वितरण गरिएको जानकारी दिए ।

कृषिक्षेत्रकै लागि ६ सय टन क्षमताको शीत भण्डारको समेत निर्माण कार्य जारी रहेको मेयर बगडियाले बताए । उनकै पहलमा रंगेली नगरपालिकासँग अहिले आफ्नै दमकल छ । सो दमकलले रंगेलीसँगै छिमेकी पालिकाहरूमा पनि आगलागी नियन्त्रणमा मद्दत पुर्‍याउँदै आएको छ ।

त्यस्तै, नगरपालिकासँग आफ्नै एम्बुलेन्स रहेको, शववाहन पनि खरिद गरिसकिएको र केही दिनभित्रैमा आइपुग्ने मेयर बगडियाले बताए ।

उनकै अगुवाइमा रंगेली बजारमा सडक अतिक्रमण गरी बनाइएका घरघटरासमेत भत्काइएको थियो । अतिक्रमण गरेर बनाइएका घरटहराले रंगेली बजारलाई कुरूप बनाएको थियो । घरटहराहरू हटाएपछि बनेका भवनहरूले अहिले रंगेलीको मुहार नै फेरिएको छ । बगडियाको पहलकदमीमा अतिक्रमण गरेर बनाइएका घरटहराहरू भत्काएपछि मात्र हुलाकी राजमार्ग र रंगेली–कानेपोखरी फराकिलो सडक निर्माण कार्य अघि बढेको थियो । जसले रंगेलीको विकासमा टेवा पुगेको देखिन्छ ।

त्यसो त घरटहरा भत्काउँदा उनले नतागोतासमेत हेरेनन् । उनले आफ्नै दाजु मंगलचन्द बगडियाको घरसमेत भत्काउन लगाए । जसका कारण अहिले उनीहरूबीच पानी बाराबारको अवस्था छ ।

मेयर बगडिया प्रतिष्ठित उद्योगी एवम् व्यवसायी पनि हुन् । तर, उनले मेयरमा निर्वाचित भइसकेपछि व्यापार व्यवसायभन्दा पनि रंगेलीको विकासमा सबैभन्दा बढी समय खर्चिंदै आएको स्थानीय बताउँछन् । मेयर बगगडिया नगरवासीहरूमाझ सधैँ घुलमिल हुन्छन् । उनी आफू ठूलो उद्योगी र मेयर भएको कहिल्यै घमण्ड नगर्ने गरेको स्थानीय दिनेश झा बताउँछन् । ‘उहाँ जसका कुरा पनि सुनिदिनुहुन्छ । सबैसँग राम्रो व्यवहार गरेर घुलमिल गर्ने स्वभाव छ,’ उनले भने, ‘यस्तो मेयर विरलै पाइन्छ ।’

मेयर बगडिया रंगेलीमा भइरहेका विकास निर्माणको कामको अनुगमन गर्न दैनिक निस्किने गरेका छन् । उनी बिहानै एकपटक रंगेली घुमेर हेरिसकेपछि मात्र कार्यालयमा पस्ने गरेका छन् ।

मेयर बगडियाले निर्वाचित भएसँगै नगरपालिकाबाट कुनै पनि सेवा सुविधा नलिने घोषणा गरेका थिए । नगरपालिकाका अनुसार उनले सोही घोषणाबमोजिम हालसम्म कुनै पनि सेवा सुविधा लिएका पनि छैनन् ।

मेयर बगडियाले नियमअनुसार आफूले पाउने सेवा सुविधा रंगेलीकै विकास र सामाजिक काममा लगाउँदै आएका छन् । उनले आफ्नो सेवा सुविधाबाट प्राप्त भएको रकमबाटै नगरका नौवटा वडाका मुख्य चोकहरूमा फ्रि वाईफाई जडान गरिदिएका छन् ।

उनी घरबाटै खाना बोकेर कार्यालय आउने गर्छन् । उनले गाडी सुविधासमेत हालसम्म लिएका छैनन् । उनले आफ्नै निजी गाडी प्रयोग गर्दै आएको नगरपालिकाले जनाएको छ ।

मेयर बगडियाले गरेको कामका कारण रंगेलीका अधिकांश जनता उनको पक्षमा छन् । निर्वाचन अघिसम्म कांग्रेसको गढ भनेर चिनिएको सो नगरपालिकामा मेयर बगडिया अप्रत्याशित रूपमा निर्वाचित भएका थिए ।

मेयरमा निर्वाचित भए पनि उनी कार्यपालिकामा अल्पमतमा छन् । तर, उनले सबैलाई समेटेर लाने गरेका छन् । सोही कारण रंगेलीले विकासमा फड्को मार्न सफल भएको स्थानीयको भनाइ छ ।

यता नेपाली कांग्रेस रंगेलीका नगर सभापति जगरनाथ मण्डल भने मेयर बगडियासहितका निर्वाचित जनप्रतिनिधिले नगरवासीको भावनाअनुसार काम नगरेको बताउँछन् । ‘रंगेलीमा अहिलेका जनप्रतिनिधिले जनताको भावनाअनुसार कुनै काम गरेका छैनन् । आफ्नै अनुकूलले काम गर्नुभएको छ, तानाशाही शैलीमा हरेक काम गरेका छन्,’ उनले भने, ‘मठमन्दिरमा मात्र बढी लगानी गरेको देखिन्छ । हेर्नमा विकास भएको जस्तो देखिन्छ तर, त्यो होइन । रंगेलीमा केही भएको छैन ।’

नेकपा (एमाले) का नेता मनोज अग्रवाल राम्रो काम गरे पनि केहीले आलोचना गर्नुको तुक नभएको बताउँछन् । ‘राम्रोलाई राम्रो भन्न सक्नुपर्छ । केहीलाई अब कहिल्यै चुनाव जितिँदैन भन्ने डर होला । त्यसैले राजनीति गर्न खोज्नुभएको हुन सक्छ,’ उनले शिलापत्रसँग भने, ‘विकासमा त राजनीति गर्नुभएन नि ।’

प्रकाशित मिति: शनिबार, फागुन ७, २०७८ ०७:५६