...त्यसपछि वैजयन्ती (कथा)

A+ A A-

‘शंकर... !’

अनुहारभरि खाल्डाखुल्डी भरिएकी भट्टी साहुनी मेरो नाम लिएर बोलाइरहेकी छ ।

‘शंकर होइन ?’

उसको उदास चेहरामा केही रंगिन धर्साहरू पोखिन्छन्, र काला फुटेका ओठबाट आवाज निस्किन्छ, ‘म वैजयन्ती के त !’

‘वैजयन्ती ?’

अनुहारको भावभंगी बदल्दै ऊ भन्छे, ‘कावासोती, मोहन, पद्मा, ज्ञानदीप, तिम्रो साथी... वैजयन्ती के...!’

जसलाई खोजेर मैले जिन्दगीभन्दा लामा दिनहरू भौँतारिँदै बिताएको छु । जसलाई सम्झेर मैले पहाडी बाटाेभन्दा पट्यारलाग्दा रातहरू छटपटीमा काटेको छु । त्यही वैजयन्ती ?

म हेर्छु, छैन कुनै आकर्षण यो 'आइमाई'मा । चैतमा मधेसको पातलो गाउँमा टल्किने टिनको छानोजस्ता उदेकलाग्दा छन् आँखा । कहाँ हरियो सिमलमा रातै फुलेकी वैजयन्ती, कहाँ यो सिसम सुकेजस्ती बेरूप आइमाई !

‘वैजयन्ती... कुँवर ?’ जवाफमा ऊ हो भन्ने इशारामा टाउको हल्लाउँछे ।

पुराना दिन भीसीआरमा रिल घुमेजस्तो घुम्छन् आँखामा । म सम्झन्छु वैजयन्तीलाई । मध्याह्नमा नदी किनारमा चम्किने बालुवाजस्तो चम्किलो अनुहार । स्केच कोरेजस्ता पातला कलिला ओठ । वैशाखमा तराईका फाँटमा पोखिएका फूलजस्ता दुई गाला । ठ्याक्कै कोरली गाईकी बाच्छीजस्ती थी ऊ । अनि ती आँखा ? हाय ! म त त्यतैकतै पो डुबिजान्थेँ ।

निसास्सिन्छु म ।

‘सञ्चै छौ ?’ म झस्किँन्छु उसको कर्कश आवाज सुनेर ।

‘कहाँ थियौ तिमी ? यहाँ कसरी ?’

ऊ फिस्स हाँस्छे र भन्छे, ‘खै कहाँ–कहाँ !’

एकटकले हेरिरहन्छे ऊ मलाई । जसै म ऊतर्फ फर्केर हेर्छु । ऊ अकमकाएर यताउति हेर्छे र छेउको गाग्री बोकेर निस्किन्छे । मधुरो अँध्यारो छ । झ्याउँकिरीहरू गुनगुनाइरहेका छन् । मेरा आँखा उसका नितम्बमा पर्छन् । टाइट जिन्समा पोटिला देखिने उसका नितम्बमा छैन अब कुनै आकर्षण । धत् ! के हेरिरहेछु म ? अँध्यारोमा हराउँदै जान्छ उसको आकृति ।

एकाएक हराएकी थिई ऊ गाउँबाट । माओवादी युद्ध उत्कर्षमा पुगेकाले धेरैको लख ऊ युद्धमा लागी भन्ने थियो । कसैले सेनाले उठाएर लग्यो पनि भन्थे । रमेशले एक दिन तास खेल्दै गर्दा चौतारीमा भनेको थियो, ‘माइला लामासँग उठबस थियो क्यार ! पुगी होली बम्बैका कोठीमा ।’ रमेशको त्यो आवाजले मेरो हृदय च्यातिएको थियो, जुन अहिले पनि टालिएको छैन, अझै पनि दुख्छ ।

उसको त्यो आवाज मैले बिर्सिएको छैन, त्यसले चिथोरिरहेको छ भित्र कतै मलाई । तर, ऊसँग मर्नुअगाडि एकपटक त भेट हुन्छ होला भन्ने सानो आशा मभित्र बाँकी थियो । जुन मोडमा छुटेका जोसुकै हुन्, भेट जुनसुकै मोडमा जसरी पनि हुन सक्छ, म यसमा निश्चिन्त थिएँ । छु । तर, मैले कहिल्यै कल्पना गरेको थिएन कि ऊ यसरी यहाँ भेटिनेछे भनेर ।

कसो गुप्ताजीले उसको भट्टीछेउमा ट्रक रोक्यो र उसलाई पछ्याउँदै चिया पिउन झर्दा भेटिई वैजयन्ती । यतिका वर्ष यही सडकमा कुदाइरहेँ ट्रक । यत्तिकै छेउमै उभिइरह्यो वैजयन्तीको भट्टी । उसकै छेउ भएर यति लामो समय हिँड्दा पनि कहिल्यै भएन भेट । यसैगरी किनारबाटै छुटेर जाँदा हुन् कति सम्बन्धहरू ।

दोस्रो चुरोटलाई दागबत्ती दिनलाग्दा भरि गाग्री पानी बोकेर फर्कन्छे ऊ । ऊ त नचिनिने पो भइछे । जोबाहेक केही याद रहन्थेन मलाई, उसैलाई पहिचान्न यत्रो मुस्किल ? हाय ! समय तेरी प्रेमिकाले तेरो माया मारोस् ।

पारि बायाँ साइडमा राखेको ट्रकतर्फ आँखा लगाउँछु, ट्रकको पछाडिपट्टि लेखिएको ट्रक सायरी छ– ‘लगता है तेरी जुल्फों की छावँ मे मैं एक घर बनालूँ’ । उसले छाडेर गएको धेरै वर्षपछि उसलाई सम्झेर लेखेको थिएँ मैले । अब त कपाल पनि झरेर छोटो भएको छ, लट्टा परेको छ चुल्ठोमा उसको । म भिजेको पातजस्तो लर्‍याकलुरुक हुन्छु ।

‘खुट्टा के भयो ?’ मेरो काटिएको खुट्टो हेर्दै ऊ सोध्छे ।

‘भूकम्पले खायो,’ म हाँसेर जवाफ दिन्छु ।

‘चोटजस्तो सुन्दर कुरा के छ अरू ? आफ्ना भन्नु पनि त घाउहरू नै रहेछन् । सम्हालेर राख्नुपर्छ । सेलिब्रेट गर्नुपर्छ,’ उसले भनी ।

ओहो ! दार्शनिक भइछे केटी त । दुई/चार युट्युबर ल्याएर यसको भट्टीछेउछाउ छाडिदिनुपर्छ कि के हो ! उसले निर्दोष लवजमा चोटहरूलाई सेलिब्रेट गर्नुपर्छ भनेको मीठो सुनिन्छ ।

‘सकियो चिनापर्ची साथीको ?,’ यतिबेर चुपचाप बसेको गुप्ताजी आङ तान्दै सोध्छ ।

‘हामी सँगै पढेका । कति....?,’ केही सम्झेजस्तो गरेर बोल्छे ऊ, ‘१७ वर्ष हगि ! कति लामो समय बितिसकेछ ।’ ऊ बितेका कुरा सम्झिन्छे ।

म सालको हिसाब गर्छु । तर, यो १७ वर्ष मात्र थिएन मेरा लागि यी १७ युग थिए ।

‘भनिन्छ, खोला पनि १२ वर्षमा फर्किन्छ । तर, हाम्रो खोलो १७ वर्षपछि फर्कियो ।’

मेरो कुरा सुनेर जुँगामा टाँसिएको चियाको तर पुछ्दै मुस्कुराउँछ गुप्ताजी । वैजयन्ती हामीलाई चिया दिएर लोग्ने स्याहार्न गई ।

रात बाक्लो छ । फुसुफुसु तुषारो परिरहेको छ । म चुरोट सकेर निस्किन्छु । मलाई कञ्चनपुर जानु छ । गुप्ताजी बुटवल झर्ने हो । उसको चक्का बदल्नुपर्ने भएकाले ऊ त्यतै अल्झिन्छ ।

उसले मैले दिएजत्ति नै महत्त्व मलाई दिएकी भए म यतिविघ्न व्यतित हुन्थेँ कि हुन्थिनँ ? यसो सोचिबस्नुको कारण केही छैन, यसका केही फाइदा पनि छैनन् । तथापि म सोचिदिन्छु । तर, मलाई अब फेरि उहिलेजस्तै छटपटी हुन थालेको छ । म दुःखी हुन थालेको छु, वैजयन्तीलाई सम्झिएर ।

त्यहाँभन्दा अलिकति परको जंगलमा ट्रक रोक्छु म । म दुःखी छु, वैजयन्तीको त्यो दुरावस्था देखेर । साइड मिररमा हेर्छु दाह्री फुलेछन्, बुढो भएछु म त । आफैँलाई सोध्छु, ‘तँ अझै वैजयन्तीलाई प्रेम गर्छस् ?’ धत् ! आफ्नै सोचको प्रतिवाद गर्छु । प्रेम गर्न मनाही छ । चुरोटचाहिँ पिउनुपर्छ बरु ।

चुरोट सल्काउँछु । धुवाँ उडाउँदै म एक स्वास्नीमान्छेको कल्पना गर्छु, ऊ भर्खरै नुहाएर चुहिँदो कपालको पानी म सुतिरहेको बेला कानमा खसालिरहेकी छ । बार्दलीमा एक जोडी चिया पिउँदै जिस्किरहेका छन् । ट्रकमा कतै सँगै घुम्न निस्किएको छ त्यो जोडी । आँगनमा खेलिरहेका केटाकेटीको कल्पना गर्छु ।

भित्री मनले सोध्छ, ‘प्रेम गर्दैनस् भने तैँले बिहे किन गरिनस् ?’ हो त मैले बिहेका कुनै पनि प्रस्ताव स्वीकारिनँ । के म उसलाई अझै प्रेम गर्छु ? सायद । त्यसैले त होला, जबजब म कुनै स्वास्नीमान्छेको कल्पना गर्छु, वैजयन्तीलाई सम्झिन्छु । सिर्फ वैजयन्तीलाई ।

हिजोसम्म म वैजयन्तीलाई सम्झिँदा एक जवान युवतीलाई सम्झिन्थेँ । अब ऊ बुढी भइछे । म उसलाई प्रेम गर्छु भने पनि अब गर्नुहुँदैन । उसको पोई छ । भट्टीको कुनामा झुल टाँगेर पल्टिएको प्यारालाइसिस बुढोको अनुहार सम्झिन्छु म ।

म कठोर मान्छे, मभित्र पत्रपत्र कोमलता छन् । प्रेम कोमलै हुँदो हो, यसले सबै कठोर मनलाई पगाल्दो हो । तब न यो प्रेम ! म सम्झन्छु कुशललाई । त्यति कठोर मान्छे प्रेमपछि कस्तो नाजुक भएको थियो । जब प्रेमको कुरा आउँछ, म मेरो साथी कुशललाई सम्झिन्छु ।

जिन्दगी केटीहरूसँग फ्लट गर्दै बिताएको उसले सरस्वती गएपछि कुनै केटीको कल्पनासमेत गरेन । ऊ मर्‍यो । तर, उसले भनेको कुरा अझै सम्झिन्छु म, ‘संसारमा उसै पनि प्रेम कम छ केटा, जसलाई प्रेम गर्छस्, के फरक पर्छ ऊ तँसँग छैन । प्रेम गर्नचाहिँ नछाड् । प्रेम गरिराख् ।’

हो म अझै प्रेम गर्छु वैजयन्तीलाई । यस्तो अवस्थामा झन् किन छाड्नु प्रेम गर्न ? अगाडि सिसामा नीलो स्कर्ट र आकाशे सर्टमा मुस्कुराइरहेकी स्कुले केटीको फोटो हेरेर मुस्कुराउँछु म । मैले भारत उत्तराखण्डको कारोबार घटाएको छु । अब मेरो ट्रक हिँड्छ त केवल काठमाडौं हिँड्छ । यो बाटो हिँड्दा वैजयन्तीले बनाएको चियाले रसाइरहन्छु म आफ्ना ओठ ।

एक रात बाक्लो झरीको बीचमा झरेँ वैजयन्तीको भट्टीमा । गुप्ताजीको ट्रक पहिल्यै रोकिएको थियो अपोजिट साइडमा । छानो चुहिरहेकाले छलिएर खाटमा बसेँ, जहाँँ उसको पोई पल्टिरहेको छ । ठाउँठाउँमा पानी चुहिरहेको छ । भुइँमा राखिएको कटौराले जमिनमा खाल्डो पार्न दिएको छैन । गुप्ताजी र वैजयन्ती भित्र रहेछन् । मैले वैजयन्तीलाई नामले बोलाएको केही घडीपछि गुप्ताजी निस्किन्छ र मलाई हेरेर कुटिल हाँसो हाँस्छ ।

त्यसपछि निस्किन्छे वैजयन्ती । मेरो मन चुक पोखिएजस्तो कालो हुन्छ, म अमिलिन्छु । केही दिनअघि गुप्ताजीसँग यहीँ भेट हुँदा बारबार आँखा जुधाउँदै मुस्कुराउने वैजयन्तीलाई सम्झिन्छु । रहस्य अब बुझ्छु । के वैजयन्तीको गुप्ताजीसँग प्रेमसम्बन्धमा छ ? पक्कै । अचेल त्यति बोल्दिनँ पनि वैजयन्ती । मैले चिया मगाएँ, उसले ल्याइदिई । तर, खबरसम्म सोधिन । कति कठोर हुन्छ नारीमन ।

तर, सधैँ मैले नै किन गफ सुरु गर्नु ? यो कस्तो अहम् हो उसको ? मैले बोलेपछि मात्र बोल्ने, कृपा गरिदिएको हो बोलिदिएर ? फुटपाथमा बेच्न राखिएको सस्तो सामानजस्तो लाग्यो आफू । मैले बोलिनँ । गुप्ताजी थवाङमा एउटा प्रोजेक्ट चलिरहकाले अर्को साता ट्रक लिएर त्यता जाने प्रस्ताव गर्छ । म फोन गर्छु भनेर चिया पिएर निस्किहाल्छु ।

सायद प्रेम अहम् हो । उसले मलाई महत्त्व नदिएर पनि होला, म उसका यस्ता गतिविधिलाई यति धेरै महत्त्व दिइरहेको छु । यति धेरै सम्झिरहेको छु उसलाई । उसले मैले दिएजत्ति नै महत्त्व मलाई दिएकी भए म यतिविघ्न व्यतित हुन्थेँ कि हुन्थिनँ ? यसो सोचिबस्नुको कारण केही छैन, यसका केही फाइदा पनि छैनन् । तथापि म सोचिदिन्छु । तर, मलाई अब फेरि उहिलेजस्तै छटपटी हुन थालेको छ । म दुःखी हुन थालेको छु, वैजयन्तीलाई सम्झिएर ।

त्यसपछि पनि काठमाडौं आवत–जावत भइरह्यो तर म झरिनँ वैजयन्तीको पसलमा । उसको भट्टीभन्दा वर ट्रक रोक्थेँ र नियाल्थेँ । भट्टीनेर पुगेर पनि आँखा डुलाउँथे । पर पुगेर फेरि रोकेर म उसैलाई खोज्थेँ । यो सिलसिलाले मलाई जलन मात्रै दियो । तर, उसप्रतिको रिस सेलायो, अहम् धेरै लामो समय टिकेन ।

आफूले मन पराएको मान्छेलाई एक झल्को हेर्ने चाह मात्र पनि कति बलियो हुँदो रहेछ । मन कसरी पराइन्छ कुन्नि ! तर मनपरेका मान्छे सधैँ मनपरिरहँदा रहेछन् । गुप्ताजीलाई प्रेम गर्ने उसले मलाई पनि त गर्ली नि ! पक्कै गर्छे । वैजयन्तीले मलाई पनि प्रेम गर्छे ।

तीन महिनापछि काठमाडौंबाट फर्किंदा वैजयन्तीलाई भेट्ने हुटहुटीले चिया पिउन झरेँ । मलाई देख्नेबित्तिकै उसले गुप्ताजीको खबर सोधी । उसको छटपटी म बुझ्न सक्छु । सजिलै अनुमान लगाउन सकिन्छ गुप्ताजीप्रतिको उसको प्रेम । तर, यो कस्तो उपेक्षा मप्रति उसको ? मैले लामो समयदेखि गुप्ताजीसँग भेट नभएको जानकारी दिएँ ।

त्यसबाहेक उसले पनि केही सोधिन, मैले केही बताउन उचित पनि ठानिनँ । केही क्षण चिया पिउँदै चुपचाप हेरिरहेँ उसको बेचैनी । उसका छटपटी हेर्न सकिने थिएनन् । ऊसँग बोल्नका लागि मसँग कुनै शब्द छैन । म निस्किएँ त्यहाँबाट ।

गुप्ताजी नभइदिए आज म जिउँदो हुन्थिनँ । बर्दियाको जंगलमा अगाडि हरिण आएर ब्रेक लगाउँदा दुर्घटना भएको थियो मेरो । कसो गुप्ताजी आयो र मलाई ट्रकमा हालेर अस्पताल लग्यो । म बाँचेँ । ऊ मलाई अस्पताल नलगेर त्यहीँ छाडेर पनि त हिँडिदिन सक्थ्यो । म स्वयम् पनि त कसैलाई ट्रकले हानेर भागेको अमानव हुँ । त्यो मान्छे बाँच्यो कि मर्‍यो होला ? मैले मस्तिष्कबाट नामेट भइसकेको हत्या सम्झिएँ ।

मेरो अपेक्षा के नै थियो र वैजयन्तीसित, एकपटक भेट्ने, हेर्नेबाहेक ? गुप्ताजीसँगको यति लामो सम्बन्धमा आजसम्म उसले कसैलाई नराम्रो भनेको सुनेको छैन । मलाई थाहा थियो, उसकी स्वास्नीले उसलाई धोका दिएर अर्कैसित गएको । तर, उसले कहिल्यै त्यो स्वास्नीलाई पनि नराम्रो भनेन । भन्थ्यो, ‘मान्छे मान्छे हो, वस्तु हैन । मान्छेका धेरै आवश्यकता हुन्छन् । म नाथे ट्रक ड्राइभर सकिनँ होला उसका आवश्यकता पूरा गर्न । त्यसैले ऊ आफ्ना आवश्यकता पूरा गर्न गई । मैले उसको नराम्रो किन सोच्नु ? बरु ऊ गएपछि राम्रो होस् भनेर प्रार्थना गरेको छु ।’

कसोकसो कुशलजस्तो लाग्थ्यो ऊ मलाई । मैले फोन गरेँ गुप्ताजीलाई । उसको फोन लागेन । मैले ऊसँग काम गर्ने कमल भाइलाई फोन गरेँ । ‘भाइ गुप्ताजी कता हुनुहुन्छ ?,’ फोन उठ्नेबित्तिकै सोधेँ । ‘उहाँको एक्सिडेन्ट भयो । उहाँ त खस्नुभयो । यत्रो समय भयो, तपाईंलाई थाहा थिएन शंकर दाइ ?’ उसले केही भन्दै थियो । मेरो टाउको फनफनी घुम्यो । मनमा तुफान पस्यो । त्यहीँबाट ट्रक घुमाएँ र लागेँ वैजयन्तीको भट्टीतिर ।

‘वैजयन्ती,’ बाहिरबाटै बोलाएँ । उसको बुढो खाटमा पल्टिएको छ । ऊ त्यहीँनजिकै डोरे खाटमा पल्टिरहेकी छ । रात छिप्पिसके पनि सुतिसकेकी छैन ऊ । वैजयन्ती कौतुहल आँखाले हेर्छे मलाई ।

‘गुप्ताजी त खस्नुभयो रे, कमलले भनेको । ऊसँगै काम गर्थ्यो ।’

ऊ केही बोलिन । सायद उसलाई थाहा छैन अब के बोल्नुपर्छ । उसको अनुहार बिग्रिँदै गयो । परेला टिलपिल टिलपिल पार्दै फर्किएर नजिकैको जग उठाएर घुटुघुटु एकै सासमा दशौँ घुट्का पानी पिई । रुन पनि सकिन ऊ । म उसको नजिक गएँ । उसलाई थुमथुम्याएँ । उसले बलियोसँग अँगालो हाली । म चुपचाप उभिई मात्र रहेँ । मलाई पनि थाहा छैन अब के बोल्नुपर्छ । केही क्षण मौनता साँधेर यसै उभिइरह्यौँ दुवै जना । त्यसपछि मौनता बोकेरै निस्किएँ म, उसलाई त्यस्तै अवस्थामा छाडेर ।

त्यसको साता दिनपछि मेरो ट्रक काठमाडौं हिँड्यो । वैजयन्तीको भट्टीछेउ पुगेर झरेँ । तर, ताला लगाइएको थियो उसको भट्टीमा । अर्को दिन फर्कंदा भट्टीछेउ रोकिएर हेरेँ, बन्द नै छ भट्टी । झरेर भट्टी नजिक गएँ । वरिपरि खोजेँ तर छैन वैजयन्ती । ढोकाको मुखमा ताला झुण्डिएकै थियो ।

त्यसपछि पनि कैयौँ दिन त्यो छेउमा ट्रक रोकेर हेर्थें वैजयन्तीले भट्टी खोली कि भनेर । तर दिन, महिना, वर्ष बिते, अहँ, त्यसपछि कहिल्यै खुलेन भट्टीको मुखमा टाँसिएको त्यो ताला । अब उसको भट्टी पसलको गाह्रो पनि भत्किएको छ । छानो भत्किएको छ । खाँबा पनि मक्किएर ढल्न खोजिरहेका छन् । तर, आज पनि म यो बाटो हिँड्दा एकपटक रोकिएर हेरिरहन्छु वैजयन्तीको भट्टीतिर... ! ('छकालै' कथासंग्रहबाट साभार)

प्रकाशित मिति: सोमबार, फागुन २, २०७८ १४:१५