६ लाखको जागिर छाडेर जसले काठमाडौंमा 'ट्याक्सीमाण्डु' सुरु गरे

A+ A A-

‘गलत पेसामा पो हात हालेँ कि !’लाखौँ लगानी डुब्ने डरले अत्तालिरहेका थिए अर्जुन केसी ।

नअत्तालिनु पनि कसरी !

एक दशक हङकङमा काम गर्दा मासिक तलबै ६ लाख पुगेको थियो उनको । तर अर्काको देशमा काम गरेर कहिलेसम्म खुसी हुने ?

सोचे- नेपाल जान्छु । नयाँ व्यवसायमा हात हाल्छु ।

विसं २०७३ सालमा हङकङको लोभलाग्दो जागिर छाडेर उनी नेपाल हानिएका थिए ।

नेपाल फर्किएर सुरुवातमा उनले टेक्नोलोजीमा लगानी गरे । व्यवसाय त चल्यो, तर खुसी थिएनन् । 'नयाँ काम गरुँ, जसले खुसी र पैसा दुवै मिलोस्, ' अर्जुनले सोचे ।

नेपालमा उनले ट्याक्सीमा प्रशस्त समस्या देखे । आपतको समय सोझा यात्रु ठगिएका घटना थुप्रै देखे । ३०/३२ लाख खर्चेर व्यवसाय सुरु गरेका चालकको सम्मान पनि थिएन ।

जहाँ समस्या, त्यहाँ अवसर पनि हुने ।

‘प्रविधिमैत्री सेवा सुरु गरेर दुवै समस्या हल गर्न पाए त...,' अर्जुनको हुटहुटी थियो ।

लगत्तै उनले प्रपोजल बैंकमा लगे । बैंकले १ करोड ऋण दियो । आफूसगँ ५० लाख थियो । त्यही पैसाबाट अर्जुनले नयाँ व्यवसायको रूपमा २०७६ मंसिरबाट ट्याक्सीमाण्डु सुरु गरे ।

यसको अनौठो र रमाइलो पक्ष थियो- सेयर राइड ।

एपको सहयोगमा 'राइड रिक्वेष्ट' आएपछि ट्याक्सी चालक लोकेसनसम्म पुग्थे । मानाैँ कसैलाई भक्तपुरबाट कलंकी जान पर्‍यो, राइड सेयर विकल्प हुन्थ्यो । सामान्य रिजर्भमा ५ सय रुपैयाँ लाग्ने भाडा सेयर राइडमा ३ सय जति लाग्थ्यो ।

त्यसबापत बाटोमा कुनै राइडको रिक्वेस्ट आएमा चालकले नयाँ यात्रु राख्नसमेत पाउँथ्यो ।

यात्रुको खर्च कम, चालककोः सन्तुष्टजनक कमाइ । र इन्धनको खपत घट्ने !

तर कम्पनी सुरु भएको ४ महिना नबित्दै कोरोना महामारीका कारण लकडाउन भयो । यातायात क्षेत्र धराशायी बन्यो । अर्जुन घाटामा जान थाले । केही महिनापछि लकडाउन त हट्यो, तर व्यवसाय लयमा आउन सकेन ।

लयमा आउनै लागेको समय पुन: लकडाउन भइदियो ।

उनी फ्रस्टेसनमा गए । हङकङ छाडेर आएकोमा खुब पछुताए । अब उनीसँग न कुनै बाटो थियो, न अवसर !

तनाब भरिएको अर्जुनको आँखाले एकदिन मोबाइलको स्क्रिनमा एउटा विज्ञापन देख्यो- 'स्टार्ट अप वर्ल्डकप नेपाल च्याम्पियनसिप, नेपाल क्वालिफायर राउण्डको अन्तिम दिन…।'

प्रतिस्पर्धाका लागि नेपालबाट एउटा स्टार्टप कम्पनी छानिनुपर्ने थियो ।

यसबारे उतिधेरै नबुझे पनि उनले फाराम भरिदिए । आफ्नो बिजनेस प्लान सबमिट गरे ।

चारदिनपछि अर्जुनलाई फोन आयो । त्यो फोनले उनको अनुहारमा अलिकति चमक थपिदियो । ट्याक्सीमाण्डु उक्त प्रतियोगिताको टप १० मा छानिएछ । 'प्रतिस्पर्धाकाे दिन जब निर्णायक मण्डलमा एलन मस्कको स्पेस एक्स कम्पनीमा लगानी गर्ने पेगासस् टेक भेन्चरका सीईओ देखेँ । नेपालका अर्थमन्त्रीलाई वक्ताका रूमा पाएँ, मैले बल्ल त्यो प्रतिस्पर्धाको महत्व बुझें,’ अर्जुन सुनाउँछन् ।

कार्यक्रम बिहान १० बजे भर्चुअलरूपमा सुरु भएको थियो । आठाैँ नम्बरमा २ बजे उनको प्रिजेन्टेसनको पालो थियो । उनले ४ घण्टाको अवधिमा थप तयारी गरे ।

४ मिनेटमा उनले आफ्नो प्रिजेन्टेसन सक्नुपर्थ्यो । २ मिनेट प्रश्नोत्तर हुन्थ्यो ।

२:१०मा उनको पालो सुरु भयो । तर २ मिनेट ३२ सेकेन्डमा मेरो इन्टरनेट डिस्कनेक्ट भएछ । ३ मिनेट १० सेकेन्डमा पुन: कनेक्ट भयो । ५० सेकेन्ड समय बाँकी थियो । त्यतिमा उनले आफ्ना कुरा राखे । प्रश्नोत्तर सेसनमा पेगासिस टेक भेन्चरका सीईओले उनलाई ३ /४ वटा प्रश्न सोधे । अर्जुनले सहजै जवाफ दिए ।

अन्तत: प्रतिस्पर्धामा ट्याक्सीमाण्डु प्रथम भयो । त्यतिमात्र होइन, ट्याक्सीमाण्डु अमेरिकामा हुने स्टार्टअप वर्ल्डकपमा छानियो ।

आगामी सेप्टेम्बरमा अर्जुन वर्ल्डकपका लागि अमेरिकाको सिलिकल भ्याली जाँदैछन् । उनको यो आइडिया विश्वका ६० वटा देशका प्रतिस्पर्धीसँग भिड्नेछ । प्रतिस्पर्धा जितेमा उनको कम्पनीले व्यवसाय विस्तारका लागि १ मिलियन डलर समेत पाउनेछन् ।

‘प्रतियोगिता जित्न सकेनौँ भने पनि त्यहाँ हजारौँ खर्बपतिसगँ अन्तर्क्रिया गर्न पाइन्छ । कसैलाई राम्रो लागेर लगानी गर्नुभयो भने मात्र व्यवसायले अझै फड्को मार्छ,' अर्जुन सुनाउँछन् ।

०००

ट्याक्सीमाण्डुमा अहिले ३२ सय ट्याक्सी आवद्ध छन् । ४० हजार भन्दा बढी प्यासेन्जर एप डाउनलोड भइसकेको छ । प्रत्येक राइडबाट कम्पनीले १० प्रतिशत कमिसन राख्ने गरेको छ ।

व्यवसायको ग्राफ उकालो चढ्दै गर्दा अर्जुनसँग फ्रस्टेसन होइन, उत्साह छ यतिबेला । यो उत्साह र खुसीबारे सुनाइरहँदा अर्जुनले संघर्षका ती दिन पनि सम्झिए । जतिबेला उनी अर्घाखाँचीबाट स्कुले पढाइ सकेर थप पढाइका लागि काठमाडौं उक्लिएका थिए ।

संकाय व्यवस्थापन, रुचिचाहिँ आइटीतिर । अर्जुनले आइटीसम्बन्धी कोर्ष पनि लिन थाले । २०५९/६० सालतिर उनले कम्प्युटर तालिम दिने काम सुरु गरे । यो कामबाट महिनाको ३ हजार रुपैयाँ कमाइ हुन्थ्यो ।

पछि विस्तारै आफूले काम गरेको कम्प्युटर ट्रेनिङ इन्स्टिच्युटमा व्यवस्थापन पक्ष सम्हाल्न थाले । २०६१ सालमा नेपाल सरकारले सरकारी कर्मचारीहरूलाई तालिम दिइरहेको थियो ।

‘त्यो बेलामा मैले तालिम संयोजक भएर ५ सय भन्दा धेरै कर्मचारीलाई तालिम दिएँ । त्यसपछि मेरो पद म्यानेजर हुँदै जनरल म्यानेजरसम्म बढुवा भयो,' अर्जुन सुनाउँछन् ।

तर जागिरे जीवनमा उनी खुसी हुन सकेनन् । चाहन्थे- आफैँ व्यवसाय गरुँ ।

त्यसबेला अर्जुनले कल सेन्टरमा राम्रो सम्भावना देखे । तर कल सेन्टरबारे केही जानेको भए पो ! काम सिक्नकै लागि कल सेन्टर एक महिना जागिर गरे ।

कल सेन्टर खोल्ने हुटहुटी भएर के गर्नु ! अफिस सुरु गर्न नै १० देखि १२ लाख लाग्थ्यो ।

गोजीमा ५ हजार मात्र । बिजनेस त गर्नु नै थियो ।

तर कसरी ?

उपाय सुल्झियो । ५ हजारले कान्तिपुर दैनिकमा विज्ञापन छपाए- कल सेन्टर चलाउनका लागि विजनेश पार्टनर चाहियो ।

भोलिपल्ट त अचम्मै भयो । विजनेस पार्टनर बन्न इच्छुक २२ जनाले फोन गरे । फोन गर्नेहरू सबै सफल व्यवसायी थिए । अन्तर्वार्ताबाट ५ जना छनोट गरे । छनोटमा नपरेकाहरूले चित्त पनि दुखाए ।

त्यतिबेला कल सेन्टरको 'चार्म' थियो । साझेदार जुटाएर २०६२/६३ सालतिर अर्जुनले काठमाडौंको बुद्धनगरमा कल सेन्टर चलाए । २ सय भन्दा धेरै कर्मचारी थिए । सिनियर म्यानेजरका लागि तीन जना भारतको बैं‌गलाेरबाट झिकाउनुपर्‍यो ।

काम राम्रो हुँदा पनि अपेक्षाअनुरूप आम्दानी भएन ।

कसरी यस्तो भयो ? भेउ पाउन सकिरहेका थिएनन् ।

६ महिनापछि सिनियर म्यानेजर भागे । पछि पो थाहा भयो, कम्पनीमा आउनुपर्ने पैसा उनीहरूले आफ्नो खातामा जम्मा हुने बनाएका रहेछन् ।

‘व्यवस्थापनको पाटो त मैले राम्रो सगँ सम्हालेको थिए । मार्केटिङको पाटोमा भारतीय म्यानेजरमा भर पर्दा धोका पायौँ,’ उनी सुनाउँछन् ।

अर्जुनको ५२ लाख डुब्यो । ऋणको बोझले उनलाई बेसरी थलाएको थियो । उनीसँग न कुनै बाटो थियो, न विकल्प ।

तनावबाट गुज्रिएका अर्जुनसँग एउटै विकल्प थियो- विदेश !

कल सेन्टरमै हुँदा धेरै विदेशी चिनेकf थिए । २०६४ सालमा एक विदेशी साथीको सहयोगमा हङकङको टेलिकम्युनिकेसन कम्पनीमा काम गर्न उनी हङकङ हानिए । जानेबेला नेपाल फर्कने सपना भने बाँचिरहेको थियो ।

०००

अहिले ट्याक्सीमाण्डु नाफामा छ । 'तर नाफाको पैसा खल्तीमा हैन, प्रमोसनमा खर्च गरिरहेका छौँ,' अर्जुनको दाबी छ । उनको कम्पनीमा फुल टाइमर जागिरे २० जना छन् ।

‘व्यवसायको योजना बुन्दा १/२ वर्षमै नाफा कमाउँछु भन्ने सोचेको थिइनँ । त्यहीअनुसार बैंकको ब्याज, सञ्चालन खर्चका लागि पहिल्यै बजेट छुट्याएको थिएँ । म दीर्घकालीन लक्ष्यकासाथ अघि बढेको हुँ,’ उनी सुनाउँछन् ।

ट्याक्सीमाण्डुमा चालक चढ्ने बित्तिकै १ सय २५ रुपैयाँ पर्छ । दुई किलोमिटरसम्म सोही शुल्कले काम गर्छ । उनका अनुसार चालकको मोबाइल र इन्टरनेट खर्च यसमा समावेश गरिएको हुन्छ ।

त्यसपछिचाहिँ प्रतिकिलोमिटर ३९ रुपैयाँ पर्छ । ट्याक्सीमाण्डुलाई अर्जुन उपत्यका बाहिर पनि विस्तार गर्दैछन् । यसलाई देशब्यापी बनाउने उनको योजना छ ।

अर्जुन साथ र सहयोग पाए नेपालमै केही गर्न सकिन्छ भन्ने उदाहरण बनेका छन् । आजकल छोराछोरीलाई विदेश पठाउने होड थुप्रै अभिभावकमा देखिन्छ । अर्जुनलाई लाग्छ, कम्तीमा नेपालमै व्यवसाय गरे उपलब्धि त हुन्थ्यो ।

तर विदेश जान पैसा हाल्न तयार हुने अभिभावक आफन्त व्यवसायका लागि सहयोग गर्न तयार हुन्नन् ।

उनी सोच्छन्, 'यदि त्यही पैसा व्यवसायमा लगानी गरे नेपालमा कायापलट हुन्थ्यो नि !'

तस्वीर : सुशील श्रेष्ठ/शिलापत्र

(नेपाल सरकारको सहसचिव पद त्यागेरसमेत अमेरिका पुगेका धेरै उदाहरण छन् । नेपालमा मासिक ४० हजार रूपैयाँसम्म आम्दानी गर्ने मानिस खाडी पुगेर २५ हजार रूपैयाँ कमाएकाे पनि देखिन्छ । नेपालमा उच्च शिक्षा पढेर पनि अमेरिका पुगेर काम गर्ने धेरैको रहर देखिन्छ । तर, नेपालबाट विदेश जाने मात्र होइन, विदेशमा नाम र दाम कमाउँदा कमाउँदै पनि नेपाल आएर केही गर्ने व्यक्ति, नेपाली माटाेमा सङ्घर्ष गर्ने पात्र, विदेशमा ज्ञान र सीप सिकेर नेपाली माटोमा प्रयोग गर्ने नेपालीलाई 'फर्केपछि' स्तम्भमा समेट्ने प्रयास गरेका छौँ, जसले विदेशमा भन्दा नेपालमा नै अवसर देख्यो ।)

प्रकाशित मिति: आइतबार, फागुन १, २०७८ ०६:३५