अनि जाेगीकाे तपस्या भंग भयाे...

A+ A A-

यो एउटा जोगीको कथा हो ।

मानिसहरूको बस्तीभन्दा निकै टाढा, नदीको छेउमा एउटा चौतारी थियो । चौतारीको बीचमा शमीको एउटा विशाल रुख थियो । जोगी त्यही रुखको फेदमा लामो समयदेखि तपस्यारत थिए ।

नजिकैबाट उठ्ने नदीको उर्लंदो छालको संगीतले जोगीको तपस्यालाई भंग गर्न सक्दैनथ्यो । दैनिकजसो नदी किनारमा चिता चाँजिन्थ्यो र लास जलाइन्थ्यो । मृतकका प्रियजनहरू जलिरहेको चितानजिकै आर्तनाद गर्दथे । तर, तिनका आर्तनाद र धुवाँसँगै लासबाट उडेको तीव्र गन्धमा पनि जोगी निर्विकार र निश्चल रूपमा तपस्यामा लीन देखिन्थे ।

मानिसहरू जोगीलाई हेरेर श्रद्धापूर्वक भन्थे, ‘जोगी हुनु त यस्तो पो ! तपस्या गर्नु त, यस्तो पो !’

जोगीको देह सुकेर सिट्ठोजस्तो भएको थियो । कपाल लामो भएर लट्टा परेका थिए । देहको बाहिरी सतहमा धमिराले माटो थुपार्न थालेको थियो । हरमा एकसरो धोतीबाहेक अरु केही थिएन ।

मानिसहरूले जोगीमा तपस्यारत विश्वामित्रलाई देखे । तपस्यारत सिद्धार्थ गौतमलाई देखे । कतिले त जोगीमा साक्षात् बुद्ध नै देखे ।

पोल्दो घाम होस् कि दर्कंदो झरी, भुँवरीसँगै उठेको आँधी होस् वा चट्याङसँगै झरेका असिना, शिशिरको शीत लहर होस् वा ग्रीष्ममा नदी किनारको बालुवाबाट उडेको तातो हावा, जोगी कहिल्यै तपस्याविमुख भएनन् । रातोदिन तपस्यारत भए । कुनै पनि विघ्नबाधाले जोगीको तपस्याको निरन्तरतालाई टुक्र्याउन सकेन ।

जोगीका चेलाहरू खुसी थिए । जोगीका परिचितहरू खुसी थिए । जोगीका शुभेच्छुकहरू खुसी थिए । खुसी थिए किनभने जोगीको तपस्याको प्रतापले जगत्‌को भलो हुने कुरामा ती ढुक्क थिए । एक युगमा एकचोटि मात्रै यस्ता जोगीहरूको जन्म हुन्छ भन्ने कुरामा ती विश्वस्त थिए ।

विश्वामित्रले इन्द्रको स्वर्गभन्दा अलग्गै ‘अर्कै स्वर्ग’को निर्माणका लागि तपस्या गरेजस्तै ती जोगीले पनि यो धर्तीमा एउटा स्वर्ग निर्माण गर्न चाहन्थे । यो भूगोलको दुखिया मानिसहरूका लागि स्वर्ग !

बिस्तारै जोगी र उनको तपस्याको चर्चा चुलिन थाल्यो । जोगीलाई हेर्न टाढाटाढाबाट मानिसहरू आउन थाले । ती टाढैबाट जोगीको दर्शन गर्थे । मनमनै आशीर्वाद माग्थे । जोगीको अटल दृढताको कथा एक कान दुई कान मैदान हुँदै फैलिन थाल्यो । चर्चाले हिमवत् खण्ड नाघ्यो । भारतीय उपमहाद्वीप नाघ्यो । सात समुद्र नाघ्यो ।

जोगीको तपस्या आधुनिक युगको एक अपत्यारिलो परिघटना थियो । अद्वितीय र अद्भुत घटना थियो । तपस्याको प्रतापले प्राप्त हुने सम्भावित ‘स्वर्ग’ दुनियाँका लागि आश्चार्य र ईर्ष्याको विषय थियो ।

जोगीको चेतनामा मानौँ वज्रपात भयो । उनले तीव्र पीडा महसुस गरे । ‘सम्झौता’सँगको क्षणिक आनन्द उनको स्मृतिमा आयो र त्यसले उनलाई थप पीडा दियो । उनी रन्थनिएर जर्‍याकजुरुक उठे । आँखा च्यातेर हेरे । उनले सर्वत्र अन्धकारबाहेक केही देखेनन् ।

एक मध्यरात अचानक मसानघाटबाट निशाचरहरू निस्किए । अघोरीहरूले हड्डीको बाँसुरी बजाउन थाले । मरे भनी जलाइएका वा गाडिएका शैतानहरूले ब्युँतेर नृत्य गर्न थाले । लाटोकोसेराहरू कराउन थाले । स्यालहरू तर्साउने गरी रुन थाले । चमेराहरूले वेग हान्न थाले । ‘करवीर’ मसानहरूले जुलुस उठाउन थाले । ती सबैलाई कसैले जोगीको तपस्या भंग गर्न पठाएको थियो ।

कोही थियो जो चाहँदैनथ्यो कि यो भूमिमा अर्को विश्वामित्र जन्मियोस् । यो भूमिमा अर्को बुद्ध जन्मियोस् । यो भूमिमा अर्को एकलव्य जन्मियोस् । यो भूमिमा अर्को शम्बुक जन्मियोस् । कोही थियो जो चाहन्थ्यो– जोगीको तपस्या भंग होस् । तपस्याको प्रतापले यो भूमिको दुःखलाई भष्म नपारोस् । यो भूमिको दुःख यथावत् रहोस् । गरिबी यथावत् रहोस् ।

तर जोगीको तपस्या भंग भएन ! रातभरिको तमाम विघ्नबाधाले पनि भंग भएन । जोगी अविचल तपस्यारत रहिरहे ।

क्रमशः रात सकिँदै गयो । पूर्वबाट उषाको लाली छायो । जोगीको लट्टे कपालमा खसेका शीतका थोपाहरू बिहानी घामका किरणमा मोतीजस्तै चम्किए । तपस्यारत निश्चल जोगीको अनुहारको भाव उस्तै निर्विकार थियो । तर, त्यो भावमा भविष्यको चम्किलो अनुहार थियो ।

त्यसपछिका दिनहरूमा पनि जोगीलाई हेर्न मानिसहरू नदी किनारमा आइरहे । जोगीको तपस्या हेरेर प्रभावित भइरहे । एउटा अव्यक्त अपेक्षा तिनका अनुहारमा सलबलाइरह्यो ।

त्यसपछिका रातहरूमा पनि जोगीलाई घेर्न निशाचरहरू आइरहे । अघोरीहरू आइरहे । स्याल र चमेराहरू कराइरहे । ‘कर मसान’हरूले जुलुस उठाइरहे । तर, जोगीको तपस्या भंग भएन ।

तर कोही थियो जो चाहन्थ्यो– जोगीको तपस्या भंग होस् ।

अनि जोगीको तपस्या भंग गर्न एक छेउबाट सिंहले नाद गर्न थाल्यो । अर्को छेउबाट जोगीतिर फर्केर क्रूद्ध ड्रागनले आगोको लप्का प्रदर्शन गर्न थाल्यो । मायालु अनुहारमा आई बिस्तारै जोगीको शरीरमा चढेर जायन्ट पाण्डाले पौराणिक मार्गको आकृति रेखामा दौडेर कुतकुती लगाउन थाल्यो । तर, जोगीको तपस्या भंग भएन ।

अनि जोगीको तपस्या भंग गर्न एक दिन ‘जंगली साँढे’माथि चढेर एउटा अनौठो पक्षी नदी किनारमा आइपुग्यो । त्यो पक्षी हेर्दै खतरनाक थियो । त्यो पक्षी एक ‘शिकारी बाज’ थियो ।

बाज जोगीको नजिकै गयो । पखेटा फटफट्याएर आवाज निकाल्यो । र, ‘बेन्जो बाजा’ बजाउँदै गीत गाउन थाल्यो:

'काका साम भन्नुहुन्छ–
हामी ईश्वरमा विश्वास गर्छौं
हामी ईश्वरमा विश्वास गर्छौं
आतंकवादलाई डाँडा कटाउँछौँ
संसारबाट गरिबी हटाउँछौँ
बोमबोम भोले बोल !
बोमबोम भोले बोल !
जोगी आँखा खोल ! जोगी आँखा खोल !'

तर, बाजको त्यो गीत जोगीको ध्यान खिच्न पर्याप्त भएन । जोगीले आँखा खोलेनन् । उनी ध्यानास्थ नै रहे । तपस्यारत नै रहे । बाजले फेरि पनि पखेटा फटफट्याएर आवाज निकाल्यो । जोगीलाई सम्बोधन गर्‍यो तर जोगी निश्चल ध्यानास्थ बसिरहे ।

बाजले साँढेको पिठ्युँमा राखेर ल्याएको एउटा पोको आफ्ना कठोर चुच्चोले समातेर जोगीको नजिकै ल्यायो । पोको खोल्यो र त्यसबाट सामानहरू निकाल्न थाल्यो ।

सबैभन्दा पहिले पोकोबाट ‘गुलाफको फूल’ निकाल्यो र जोगीको नजिकै राख्यो । त्यसपछि ‘ब्ल्यू बेरी’ नामक फल निकाल्यो र राख्यो । त्यसपछि ‘इसाबेल्ला आइ ला’ नामक मणिमाणिक्यले सजिएको बोत्तलमा शीलबन्द शताब्दी पुरानो सिंगल मार्ट स्कच ह्विस्कीको बोत्तल निकाल्यो र राख्यो ।

अन्त्यमा पौराणिक मिथकको ‘मेनका’ जस्तै अति सुन्दरी आधुनिक अप्सरा निकाल्यो र जोगीको अगाडि उभ्यायो । अप्सराले एकफेरा आँखा झिम्काई । मादक मुद्रामा मुस्कुराई र जोगीलाई हेर्न थाली ।

अप्सराको नाम ‘सम्झौता’ थियो । समुद्र–मन्थनको क्रममा जसरी ‘मेनका’ निस्किएकी थिई त्यसरी नै प्रतिआतंकवादको नाममा साम्राज्यवादको विषाक्त नङ्ग्रालाई विश्वव्यापी बनाउने रणनीति–मन्थनको क्रममा ‘सम्झौता’ निस्केकी थिई । ‘सम्झौता’ जन्मेकी थिई ।

जहाँजहाँ आफ्नै विश्वास र बलबुतामा विश्वामित्रहरूले आफ्ना मानिसहरूका लागि स्वर्ग बनाउन तपस्या गर्न थाल्छन्, आदेशअनुसार त्यहाँत्यहाँ पुगेर तिनको तपस्या भंग गर्न ‘सम्झौता’ अब विश्व भ्रमणमा निस्केकी थिई । ऊ जंगली साँढेको पिठ्युँमा पोकाभित्र अदृश्य भएर बाजसँगै संसारको कुनाकाप्चामा पुग्न थालेकी थिई । विश्वामित्रहरूको तपस्यास्थलमा पुग्न थालेकी थिई ।

घाम अस्ताचलमा पुगिसकेको थियो । त्यसबेलासम्म साँढेको टाउकोमा सवार भएर बाज फर्किसकेको थियो । धर्तीलाई अन्धकारले पूरै छोपिसकेको थिएन तर साँझ एकदमै उदास, उत्तेजित र अँध्यारो प्रतीत भइरहेको थियो । सम्साँझै हुचिल र स्यालहरू कराउन थालेका थिए । नदी किनारमा बालुवा उडाउँदै हुरी चल्न थालेको थियो ।

बिस्तारै हुचिल र स्यालहरू कराउन छाडे । साँझ छिप्पिँदै गयो । एकैछिनमा हुरी चल्न बन्द भयो र मन्दमन्द बतास चल्न थाल्यो । बतासले एउटा मनमोहक सुगन्ध बोकेको थियो । त्यो सुगन्ध बाजले राखिछाडेको ‘गुलाफ’ को थियो । त्यो सुगन्धमा ‘सुनमाथि सुगन्ध’जस्तै अर्को सुगन्ध थपियो । थपिएको त्यो सुगन्ध बाजले राखिछाडेको ‘ब्ल्यू बेरी’ को थियो ।

तन्द्रामा जस्तो कताकता जोगीले त्यो सुगन्धको चाल पाए । केबाट यति अपूर्व, अद्वितीय र अद्भुत सुगन्ध आइरहेछ ? जोगी सोच्न बाध्य भए । अनायासै उनको आँखा खुल्यो । आँखा के खुलेको थियो, जोगीले जिल खाए । भयो के भने, जोगीले आफ्नाअघि हजारौँ वाटको एलईडी बल्बजस्तो चमचमी चम्किरहेको प्रकाशमय प्रदीप्त अप्सरा देखे ।

नाँच्दानाच्दै जोगीको गति बत्तिएर घुमिरहेको भुरुङ वा लट्टुको जस्तो भयो । उनलाई चक्कर लाग्न थाल्यो । आँखाका अगाडि मानौँ हजारौँ ताराहरू नाच्न थाले । उनको शरीर असन्तुलित भयो । उनी गर्ल्याम्म ढले । उनका आँखाहरू क्रमशः बन्द भए ।

अप्सराको रूप धारण गरेकी ‘सम्झौता’ बिस्तारै जोगीको नजिक गई । बाजले छोडिदिएका एकएक चीज सम्झौताले जोगीको पाउमा चढाउन थाली । फूल चढाई । फल चढाई । मदिरा चढाई । र, अन्त्यमा आफैँलाई चढाई ।

सम्झौताको रूपले जोगीको शुद्धि हरायो । सम्झौताको मुस्कानले जोगीको धैर्य हरायो ।

उसले चढाएको नजराना, हेरेको नजर र देखाएको नखराले जोगीको तपस्याको बल हरायो ।

अप्सरारूपी सम्झौताले ‘इसाबेल्ला आइ ला’ को बोत्तल बडा कामुकतापूर्वक उठाई । सिलबन्द ढक्कन खोली । बोत्तलबाट आफूले ठाडो घाँटी लगाई र जोगीलाई पनि बोत्तलबाटै मदिरा पियाई ।

जोगी एकैपटक दुई थरीका नशाले मदोन्मत्त भैगए । मधुको नशा ! मधुबालाको नशा !

पेयको नशा ! देहको नशा !

सम्झौता कामुक नखरा गर्दै नाँच्न थाली । ऊ मादकतापूर्वक नाचिरहेकी थिई । उसको अँगालोमा बेरिएर जोगी पनि नाचिरहेका थिए । सम्झौता जुन प्रकार र ढंगले नाच्थी, जोगी पनि त्यसरी नै नाच्थे । जोगीले सम्झौताको नृत्यको नक्कल गरिरहेका थिए । सम्झौताले जसरी नचाउन चाहन्थी, जोगी त्यसरी नै नाच्थे ।

आफ्नै बलबुता र विश्वासमा स्वर्ग खडा गर्न तपस्या गरिरहेका एउटा जोगी त्यसरी एक अप्सराको तालमा नाच्नु के इतिहासको पुनरावृत्ति थियो ? थियो भने वियोगान्तक त्रासदीको रूपमा थियो कि प्रहसनको रूपमा ?

मदोन्मत्त भएर नाँचिरहेको जोगीका खुट्टाहरू अलिबेर पछि छिटोछिटो चल्न थाले । हातको हाउभाउ पनि अत्यन्त तीव्र भएर गयो । उनको नाँच कुनै नरकंकालको नाँचभन्दा कम भयानक थिएन । नाँच्दानाच्दै जोगीको गति बत्तिएर घुमिरहेको भुरुङ वा लट्टुको जस्तो भयो । उनलाई चक्कर लाग्न थाल्यो । आँखाका अगाडि मानौँ हजारौँ ताराहरू नाच्न थाले । उनको शरीर असन्तुलित भयो । उनी गर्ल्याम्म ढले । उनका आँखाहरू क्रमशः बन्द भए ।

मध्यरातको हल्लागुल्लाले जोगीको बेहोसीमा धावा बोल्यो । उनका कानमा अनेक किसिमका तीव्र ध्वनि परिरहेका थिए । भुइँमा पल्टिएको पल्टियै उनले ध्यान दिएर सुने । त्यो आवाजहरूको समुच्यय थियो । मसानघाटमा निशाचरहरू कराएको आवाज थियो । अघोरीहरूले बजाएको नली हाडको भंकुरीको आवाज थियो । शैतानहरूले आनन्दातिरेकमा निकालेको आवाज थियो । लाटोकोसेराहरूको आवाज थियो । स्यालहरूको हुइयाँको आवाज थियो । चमेराहरूले वेग हानेको आवाज थियो । ‘करवीर’ मसानहरूले लासहरूको जुलुसलाई सम्बोधन गरेर भाषण गरिरहेको आवाज थियो ।

जोगीको चेतनामा मानौँ वज्रपात भयो । उनले तीव्र पीडा महसुस गरे । ‘सम्झौता’सँगको क्षणिक आनन्द उनको स्मृतिमा आयो र त्यसले उनलाई थप पीडा दियो । उनी रन्थनिएर जर्‍याकजुरुक उठे । आँखा च्यातेर हेरे । उनले सर्वत्र अन्धकारबाहेक केही देखेनन् ।

उनले भयानक र मुटु कमाउने आवाजको समुच्ययबाहेक केही सुनेनन् ।

प्रदीप्त अप्सरा ‘सम्झौता’ जोगीलाई गहन अन्धकारमा डुबाएर हिँडिसकेकी थिई । जोगीको बलशाली र सबैका लागि आशाको पुञ्जजस्तो तपस्या भंग गरेर हिँडिसकेकी थिई ।

जोगीसँग अब तपस्या थिएन । र, शरीरको एक धरो धोती पनि थिएन ।

प्रकाशित मिति: शनिबार, माघ २९, २०७८ ०७:४२