होस्, उसलाई भेट्नु नपरे हुन्थ्यो

A+ A A-

शहरबाट टाढा एकान्तमा एउटा घर छ । घरवरिपरि रुखहरू छन्, रुखभरि चराहरू । घरको एक कुनामा झुण्ड्याइएको ‘विण्ड-चाइम’लाई मधुर बतासले हिर्काइरहन्छ । चराको चिरबिर ‘विण्ड-चाइम’को मधुर ध्वनिसँग घोलिएर घरको दलिनभरि पोखिन्छ ।

घरभित्र एउटा कोठा यस्तो छ, जहाँ केही फर्निचरहरू छैनन् । भुइँभरि कलेजी रङको गलैँचा ओछ्याइएको छ । सेतो भित्ताको एक पाखाभरि सुनौलो रङको थाङ्का टाँगिएको छ । चार कुनामा एक-एकमाने घुमिरहेका छन् । गलैँचामाथि खलिल जिब्रानको ‘ब्रोकन विङ्स’ छ, सँगसँगै एउटा ‘सिङ्गिङ बौल’ पनि छ । मध्यगलैँचामाथि पलेँटी कसेर कोही बसिरहेको छ । केही सोचिरहेको छ । अनुहार शान्त छ । आँखा मौन छन् ।

ऊ कवि हो, जसलाई मैले कविताबाट भेटेको छु । जबसम्म ऊसँग उसकै घरमा प्रत्यक्ष भेट नहोला, तबसम्म उसका कविताले आफ्नो कविको तस्वीर मलाई जे दिएको छ, मेरो लागि ऊ त्यही हो । मेरो स्मृतिमा ऊ यसैगरी बसिरहेको हुन्छ, जब म उसका कविता पढिरहेको हुन्छु ।

ऊ परदेश छ । म पनि । तर भिन्ना-भिन्नै देशमा । तर नजिकै । यतिबेला हामी दुवैको आँगन- २० डिग्रीको चिसोले जमेको छ ।

दिनभर कम्प्युटरको काखमा आफ्ना औँलाले हिर्काइरहँदा म मिसिनभाषामा मिसिनसँग कुरा गरिरहेको हुन्छु । दिनभर आफ्नो पेसाको पोशाक पहिरिएर म जो मान्छेको अनुहारसँग कुरा गर्छु, ती पनि प्लास्टिकका आँखाबाट विकिरण फ्याँकिरहेका मिसिनजस्तै लाग्छन् । दिनभरमा मेरो हृदय निचोरिएर सुक्खा भइसक्छ । मानसबाट संवेदनाका कोषहरू इलेक्ट्रोन बनेर निस्किन्छन् र मेरा औँलाका टुप्पाहुँदै ल्यापटपभित्र छिरिसकेका हुन्छन् । म एउटा सुक्खा अनि खोक्रो बुख्याँचाजस्तै घर फर्केको हुन्छु । फर्कंदा मसँग तन-मन-मगजको थकान र भोलिपल्टको उही दिक्दारिलो रुटिनको भारी हुन्छ । कसैसँग केही नबोलौँजस्तो शिथिल हुन्छु । तर, कोही हुन्छ त्यतिबेला, जोसँग म आफ्नो दिक्दारी पोखिरहेको हुन्छु ।

'जिन्दगी यतै बुख्याँचा बनेर सक्किने भो यार । फर्किम् । यताको सुखले सास फेर्दैन । उताको दु:खमै बरु जीवन होला ।'

तर, भनेजस्तो कहाँ हुनु ? थाहा छ दुवैलाई, एक-अर्काका अप्ठेरा । ऊ भन्छ, 'यो सास नफेर्ने माटोमा आफ्नो चिहान हुने हो कि भन्नेले तर्साउँछ । केही वर्षपछि जानुपर्छ । आफ्नो रहरको काम गर्नुपर्छ । दिमागमा उतैको बिउ रोपिछाडेपछि एक न एक दिन त कसो नउम्रेला ?'

एकछिनपछि ऊ भनिरहेको हुन्छ, 'तिमीले ‘गोर्खाज डटर’ पढेको छैन ? त्यो त छुटाउनै नहुने किताब हो । यो मुसा कुदाइबाट फुर्सद मिल्यो भने मलाई पनि केही कथाहरूमा काम गर्न मन छ ।'

एकछिनपछि कुरा कवितामा पुगिसक्छ । म सुनाइरहेको हुन्छु, 'तिमी मुलाले कविता धेरै नपढ्ने भएरै पढूँ-पढूँ लाग्ने फरक स्वादका कविता लेख्छौ । तिमीले अरुका कविता धेरै नपढेकै राम्रो । उपेन्द्र सुब्बालाई हेरौँ न, कति अर्ग्यानिक लेख्छन् ।'

बिस्तारै हृदयमा रस पलाउँछ । मानसमा संवेदनाका पालुवा लाग्छन् । अब हाम्रा गफभित्र ती साथीहरू छिरिसक्छन्, जो हाम्रो काव्यिक सपना जिइरहेका हुन्छन् । भर्खर नवराज पराजुलीले दमकको कदम थियटरमा स्वप्निल कन्सर्ट सकाएको छ । तर, नवराजभन्दा खुसी ऊ छ । मलाई थाहा छ, त्यसको सफलतामा उसको कति धेरै इनर्जी लागेको छ । केही बेरमै उनीहरूका सपनाभित्र सास फेरिरहेका हाम्रा पनि रहर र सपनाका कुरा हुन थाल्छन् । अनि म केही जिउँदो बनेर वार्ता टुंग्याउँछु । र, शायद ऊ पनि ।

मान्छे एकअर्कोसँग के कति कारणले घनिष्ठ हुन्छ होला ? लामो सङ्गतले ? भेटिरहँदा, सँगै घुमिरहँदा, दु:ख-सुख सँगसँगै छिचोलिरहँदा ? एकअर्काको अप्ठेरोमा सहयोगी भइदिँदा र खुसीमा सरिक भइरहँदा ?

विदेशमा छौँ । जिउनुको संघर्ष एकातिर छ, जीवनका सपना अर्कातिर छन् । पाइला एकातिर छन्, पुग्ने रहर अर्कोतिर छ । यतै बसौँ, पोलिरहन्छ । गइहालौँ, सकिँदैन । धेरै दाम्लाहरूले बाँधिएको हुन्छ एउटै जीवन पनि । कहिलेकाहीँ लाग्छ, आफ्नै सपना पनि देख्नु नपरे हुन्थ्यो ।

कोही हुन्छ, जोसँग तपाईंका दुःख मिल्छन्, अप्ठ्यारा मिल्छन्, सोच मिल्छन्, सपना मिल्छन्, कुण्ठा मिल्छन् । कोही हुन्छ, जसलाई तपाईंले केही भन्न खोज्नुहुन्छ र नभनिभ्याउँदै उसले सबथोक बुझिसक्छ । कोही हुन्छ, जो तपाईं जस्तो हुनुहुन्छ, ठीक त्यस्तै भइजान सक्नुहुन्छ । त्यो मान्छेसँग भेटिरहनुपर्दैन, त्यो मान्छेलाई देखिरहनुपर्दैन । बस्, कुनै-कुनै सम्बन्धहरू आत्मिक हुन्छन् । एकअर्कोलाई छोइरहनुपर्दैन । नजिक भइरहनुपर्दैन । मेरो लागि ऊ त्यही मान्छे हो ।

जीवन सजिलो छैन । र, छ पनि । आफ्नो जीवनलाई केसँग तुलना गरिन्छ, त्यसमा भर पर्ला । संसारमा आफूभन्दा यति धेरै दुःखी मान्छेहरू छन्, जसका लागि हाम्रोजस्तो जीवन केवल सपना होला । यसरी हेर्दा आफ्नो जीवनलाई कसरी अप्ठेरो भनिरहनु ? तर, खासमा त जीवन कसैलाई पनि सजिलो छैन । जो हाम्रो सपनाको जीवन बाँचेका छन्, उनीहरूका पनि अनिगिन्ती दु:खहरू होलान्, जो उनीहरू आफूजस्तै जीवन बाँचिरहेका आत्मीयहरूलाई मात्र बुझाउन सक्लान् । जो हामीले हाम्रो सपनाको जीवन सोचिरहेका हौँला, त्यहाँ पनि पक्कै अनेकन दुःखहरू होलान् ।

'कविता लेख्छस् कि सहज जीवन रोज्छस् भनी कसैले विकल्प दिएमा त खुसीसाथ जीवनको सहजता रोज्ने थिएँ । कविताजस्तै जीवन बाँच्न पाए किन लेखिरहनु कविता ?,' जीवनको भारीले उभिनै अप्ठेरो हुने गरी थिचिरहँदा कहिलेकाहीँ ऊ यसो भन्छ । तर, पीडाको रोमान्टिसाइजेसनमा हामी दुवैको मत एउटै छ । के सुन्दर काव्यका लागि दु:खैबाट गुज्रनु जरुरी छ त ? के कविताका लागि जिन्दगीलाई दुखाउनु जरुरी छ ? के जीवनको दर्दबाट मात्रै निस्कन्छन् सुन्दर सिर्जनाहरू ? हाम्रो प्राथमिकतामा त सुन्दर जीवनले ठाउँ पाउँछ । हामीलाई लाग्छ सुन्दर जीवनभित्रबाट निस्केका रचनाहरूले नै आत्माको सुकेको आँत भिजाइदेलान् । अरु त फेरि पनि कुण्ठाकै व्यापार होला । दु:खकै परिकार पस्किनुहोला ।

साँच्ची भन्छु, ऊ कविता लेख्न भनी कम्मर कसेर बस्ने कवि हैन । एकाबिहानै निद्रा बिथोलिएर ब्युँझिँदा उसको शरीरमा जे उत्रिन्छ, बस् आफ्नो मोबाइलमा टिपिदिन्छ । यो उसले साँचो बोलेको हो । उसलाई कवि भइखानु पनि छैन । ऊ आफैँ कविता हो । उसको हृदयको खोँचमा कतैबाट कुनै दिव्य आवाज खस्छ, ऊ त्यसलाई टिप्छ अनि आत्मीयहरूलाई म्यासेन्जरमा फुत्त खसाइदिन्छ । उसले खसाएका शब्दहरू ऊजस्तै हुन्छन्– कोमल, संवेदनशील, शान्त अनि गम्भीर । कुनै समय उसले लेख्नै छाडेछ भने पनि ऊ कविता रहिरहनेछ ।

ऊ जे लेख्छ, जस्तो लेख्छ, यो मानेमा म भन्न सक्छु– उसको जीवन सुन्दर छ । दिव्य छ । उसका मन्त्रजस्ता बोधहरू जब काव्य बनेर मेरो इनबक्समा खस्छन्, मलाई खलिल जिब्रानको सम्झना आउँछ । संसारमा त्यस्ता सिर्जनाहरू पनि छन्, जसलाई जुनसुकै अवस्थामा पनि पढ्न सकियोस्, सुन्न सकियोस् । दु:खमा पनि, खुसीमा पनि, उदासीमा पनि । यस्ता कविताहरू जो मैले खोजिरहेको थिएँ, आफ्नै भाषामा, आफ्नै समयमा, आफ्नै समकालीनहरूबाट, जो जस्तोसुकै जटिल मनोदशाभित्र पनि सहजै घुलिदिन्छन् र एनेस्थेसियाको काम गर्छन् । ऊ जे लेखिरहेको छ, त्यसको आडमा म भन्न सक्छु– जस्तोसुकै जीवन पनि उसका लागि स्वीकार्य छ । ऊ आफ्नो जीवनको सँघारमा पाहुना लाग्न आइपुग्ने जुनसुकै दु:खलाई पनि स्वागत गर्न हृदयदेखि तयार छ ।

जीवनमा आफू जन्मिहुर्केको गाउँमा वनपाखा डुल्दै बनेका सम्बन्धहरू, स्कुल/क्याम्पसमा अध्ययनका क्रममा जोडिएका सम्बन्धहरू, पेसाले जुराएका सम्बन्धहरूलगायत सम्बन्धहरू च्यातिँदैच्यातिँदै गइरहेछन् । जिन्दगी एक्लिँदै गइरहन्छ । केही रहरलाग्दा सम्बन्ध जोडिएका पनि छन् तर धेरै नयाँ बनेका सम्बन्धहरूमा त बाध्यता छ । जीवनको अर्थ शून्य हुँदै गइरहेको बेलामा उसका कविताहरूले त्यहाँ केही अर्थ भरिदिएका छन्, जो मेरो मनोदशासँग सहजै घुल्न सक्छन् । ऊ प्रेमको कुरा गर्छ । हृदय र अस्तित्वको कुरा गर्छ, जीवनको कुरा गर्छ तर यति सुस्तरी कुरा गर्छ, यति माधुर्यले कुरा गर्छ, यति संवेदनशील भएर कुरा गर्छ कि म कायल भैजान्छु । ऊ यस्तरी कुरा गर्छ कि म जीवनतर्फ फर्किसकेको हुन्छु ।

कुनै कविताहरू म बारम्बार पढ्न सक्छु भने ती उसैका कविताहरू हुन् । के कविताहरू प्वाँखजस्तै हलुका भईकन पनि बोधको गहनताले भरिएका हुन सक्छन् ? जीवनको चन्तलताले भरिएका हुन सक्छन् ? भर्खर जन्मेको नानी समाएजस्तै गरी संवेदनशील भएर बिस्तारै समाउनुपर्छ उसका कविताहरू, नत्र कवितालाई दुख्छ । अलिकति जोडले पढियो भने पनि उसका कवितालाई दुख्छ । शब्द मात्रै पढ्यो भने पनि उसका कवितालाई दुख्छ । बेस्सरी पाना पल्टाउँदा, या कुनै अर्को किताबको मुनि उसका कविताहरू थिचेर राख्दा पनि उसका कविताहरूलाई दुख्छ । उसका कवितालाई अपनाउन मान्छेमा कम्तीमा आमाको त्यो संवेदनशीलता जरुरी छ ।

विदेशमा छौँ । जिउनुको संघर्ष एकातिर छ, जीवनका सपना अर्कातिर छन् । पाइला एकातिर छन्, पुग्ने रहर अर्कोतिर छ । यतै बसौँ, पोलिरहन्छ । गइहालौँ, सकिँदैन । धेरै दाम्लाहरूले बाँधिएको हुन्छ एउटै जीवन पनि । कहिलेकाहीँ लाग्छ, आफ्नै सपना पनि देख्नु नपरे हुन्थ्यो । यी देखिँदैनथे त जीवन सजिलो थियो । तर, यी त निराशामा आफ्नाहरूसँग गर्ने गन्थनहरू हुन् । कहिलेकाहीँ फेसबुक स्टाटसमा पोख्ने र आफू हलुका हुने गनगनहरू हुन् । आफ्नो अकर्मण्यताको दोष आफू जिइरहेको भूमिमाथि थोपरिदिएर आफ्नो अहम् शान्त बनाउने प्रहसनहरू हुन् । तर ऊ ज्याद्रो छ । जे भने पनि ऊ झन्-झन् नयाँ सपना देखिरहन्छ । ऊ जहाँ भए पनि उसका सपना स्वदेशमा फुलिरहेका हुन्छन्, ऊ मल पठाइरहेको हुन्छ, उसले गोडमेल गर्न सम्झाइरहेको हुन्छ, सिँचाइ गर्न झकझकाइरहेको हुन्छ, नयाँ-नयाँ बिरुवा पठाइरहेको हुन्छ । उसले पठाएका सपनाका बिरुवाहरूमा ऊ आफू पनि झाँगिइरहेको हुन्छ । उसले देख्ने सपनामा कला छ, कविता छ, नाटक छ, सङ्गीत छ, जीवन छ । जब कलाको कुरा आउँछ, उसले धेरै थोक बिर्सिन्छ, आफूलाई थिचिरहेको जीवनको गह्रौँ भारी बिर्सिन्छ ।

अलिकति जोडले पढियो भने पनि उसका कवितालाई दुख्छ । शब्द मात्रै पढ्यो भने पनि उसका कवितालाई दुख्छ । बेस्सरी पाना पल्टाउँदा, या कुनै अर्को किताबको मुनि उसका कविताहरू थिचेर राख्दा पनि उसका कविताहरूलाई दुख्छ । उसका कवितालाई अपनाउन मान्छेमा कम्तीमा आमाको त्यो संवेदनशीलता जरुरी छ ।

प्रत्यक्ष भेट्दा कस्तो होला यो कवि ? यो त मलाई पनि थाहा छैन । तर, मलाई म आफैँले कोरेको यो कविको चित्र यति मनपर्छ कि लाग्छ भेट्नु नपरे हुन्थ्यो । सब गडबड भैजान्छ कि ? कति मान्छेहरू छन्, जसका सिर्जनाले वा क्रिया प्रतिक्रियाहरूले एउटा चित्र तयार गरिदिन्छ तर भेट्दा आकाशपाताल भैजान्छ । जस्तो सोचिन्छ, मान्छे विरलै हुन्छ त्यस्तो । ‘बरु नभेटेको भए जाती हुन्थ्यो’ भन्ने लाग्छ । अनि लाग्छ, होस्, भेट्नु नपरे हुन्थ्यो । कवितामा, च्याटमा, फोनमा जे–जति भेटेको छु, यत्ति नै होस् न । एउटा सुन्दर चित्र सधैँ बनिरहोस् ।

फेरि लाग्छ, नभेट्नु किन ? आफूलाई सुन्दर लाग्ने मात्र कुराहरूले कहाँ बनेको हुन्छ मान्छे ? प्रत्यक्ष भेटपछि झन् सुन्दर पाटाहरू खुल्न सक्छन्, केही मन नपर्ने कुराहरू पनि हुन सक्छन् । सोचेजस्तो नहोला कि भनेर डराउनेले त कसैलाई पनि नभेट्नू । आफैँ पनि त हुन सकिँदैन, आफूले सोचेजस्तो । आफैँबाट टाढा रहनु । नसोचेजस्तो केही स्वीकार्न नसक्नेले त के जिन्दगी जिउनु । यति कायर कसरी बन्नु कि यति आत्मीय मान्छे, यति सुन्दर कविता लेख्ने कविलाई नभेट्नु एकबारको जुनीमा ।

‘मित्र, तिम्रो कविताको हत्केला समाएर म तिमीलाई भेट्नेछु । यत्ति कामना छ, तिमीलाई भेट्न आउँदा बस् तिमीलाई भेटूँ । मानसमा तिम्रो कुनै पनि चित्र बोकेर तिमीलाई नभेटूँ,’ यो लेखनीको अन्त्यमा प्रिय कविलाई यत्ति भन्छु ।

शहरबाट टाढा एकान्तमा एउटा घर छ, जसको दलिनभरि ‘विण्ड चाइमको’ आवाजमा घोलिएर चराको चिरबिर पोखिएको छ । अहँ, त्यहाँ – २० को चिसो छैन, बरु ‌२० को न्यानो छ । दलिनको गलैँचामाथि कोही बसिरहेको छ । डुब्दै गरेको घामले पोतेको कलेजी क्षितिजतिर टोलाउँदै केही सोचिरहेको छ । अनुहार शान्त छ । आँखा मौन छन् । बिस्तारै ऊ आधा मुस्कुराउँछ । वरिपरि स्यान्डलवुड मैनबत्तीको मनतातो बास्नासँगै दिव्य आभा फैलिन्छ ।

‘नवजात घामको मुहार सुन्दर लाग्छ ?
शीतमा भिजेका फूल ?
शरदिय बिहान,
पारिजातको बासना ?
अरु के के ?
भर्खर कविता ओरालेको
कविको मुस्कान
देखेका छौ
छेउबाट ?’

उफ्, मलाई प्रिय लागिरहेछ उसको चित्र । उसका कविताहरूले निर्माण गरेको उसको बिम्ब । यही रहिरहोस्, यस्तै लागिरहोस् ।

होस्, उसलाई भेट्नु नपरे हुन्थ्यो ।

प्रकाशित मिति: शनिबार, माघ २२, २०७८ ०७:५६