विध्वंसात्मक अभिव्यक्ति दिने मन्त्री रेणु यादवको यस्तो छ विवादास्पद पृष्ठभूमि

विध्वंसात्मक अभिव्यक्ति दिने मन्त्री रेणु यादवको यस्तो छ विवादास्पद पृष्ठभूमि

भौतिक पूर्वाधार तथा यातायातमन्त्री रेणु यादव ।

A+ A A-

मधेस आन्दोलनमा ज्यान गुमाएकाहरूको सम्झनाको दिन अर्थात् ‘बलिदानी दिवस’का अवसरमा भौतिक पूर्वाधार तथा यातायातमन्त्री रेणु यादव अर्को हिंसाको धम्की दिइरहेकी थिइन् । ६ माघमा गौर पुगेकी मन्त्री यादवले सीके राउतलाई ज्यान मार्ने धम्की दिएपछि विवादमा तानिएकी छिन् ।

राउतलाई ०६३ को गौरको राइस मिलमा २७ जनाभन्दा बढीको ज्यान जाने गरी भएको घटना स्मरण गराइन् । त्यतिबेला तत्कालीन मधेसी जनअधिकार फोरमले माओवादीका कार्यकर्ताको हत्या गरेको थियो ।

मन्त्री यादवको यो अभिव्यक्ति जति विवादास्पद छ, राजनीतिक यात्रा पनि त्यति नै अवसरवादी छ । अवसरको खोजीमा दल अदलबदल गर्नुका साथै मन्त्री बन्नकै लागि पार्टी नेतृत्वलाई धम्क्याउने पुरानै चलन पनि हो ।

प्रधानमन्त्री नियुक्त भएको ८८ दिनपछि २२ असोज ०७८ मा प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवाले मन्त्रिपरिषद् विस्तार गरेका थिए । त्यसक्रममा जनता समाजवादी पार्टी (जसपा) बाट रेणु यादव भौतिक पूर्वाधार तथा यातायात मन्त्री बनिन् । यो नियुक्त पनि खासमा पार्टीभित्रको यादवको धम्कीकै बलमा प्राप्त भएको थियो । त्यसको पृष्ठभूमि भने ७ वैशाख ०७६ सँग जोडिन पुग्छ ।

२२ असोज ०७८ मा प्रधानमन्त्री देउवाले जनता समाजवादी पार्टी (जसपा) बाट रेणुलाई भौतिक पूर्वाधार तथा यातायातमन्त्री नियुक्त गर्दा भारतको बिहारस्थित उनको माइतीघरमा ठूलै खुशीयाली छाएकाे थियो । स्थानीय टिभी च्यानल न्यूज २४ ले समाचार प्रसारण गरेको थियो- बिहारकी चेली नेपालको भौतिक पूर्वाधारमन्त्री नियुक्त ।

अवसरको राजनीतिक यात्रा

यादव ३५ वर्षअघि विवाह गरेर नेपाल आएकी हुन् । सप्तरीका अशोककुमार यादवसँग विवाह भएपछि नेपाल आएकी रेणु त्यसलगत्तै राजनीतिमा प्रवेश गरेकी हुन् । रेणुका श्रीमान अशोककुमारको पारिवारिक विवादमा हत्या भएको हो ।

जमिन्दार परिवार भएकाले आर्थिक विवादकै कारण आफन्त ब्रमदेव यादवले हत्या गरेका थिए । उनले हत्या अभियोगमा जेलजीवन भुक्तान गरिसकेका छन् । श्रीमानको हत्यापछि मृगेन्द्र सिंहको प्रभावबाट ०४६ सालको राजनीतिक परिवर्तनपछि राजनीतिमा सक्रिय भएकी हुन् । यादव ०४७ मा कांग्रेसमा आवद्ध भएको राजनीतिक प्रोफाइलमा उल्लेख छ । यादव कांग्रेसमा लाग्दै गरेका बेला तराईमा कांग्रेसको बलियो उपस्थिति थियो ।

०४७ देखि कांग्रेसमा लागे पनि ०४८ सालमा प्रतिनिधिसभाको चुनावमा टिकट नपाएकी यादवले बागी उम्मेदवारी दिएकी थिइन् । त्यही उम्मेदवारी यादवका लागि कांग्रेस परित्यागको बाटो बन्यो । हुनलाई यादव ०४७ सालमै कांग्रेसको महिला संघको सप्तरी जिल्ला अध्यक्ष भएकी थिइन् ।

राजनीतिमा प्रवेशसँगै छोटो समयमा यादवले प्राप्त गरेको सफलता थियो । छोटो समयमा उपल्लो तहमा पुग्ने मौका पाएकै कारण यादवले ०४८ सालमा प्रतिनिधिसभाको उम्मेदवारीका लागि टिकट दाबी गरेको उनीनिकट नेताहरूको टिप्पणी छ ।

०४८ सालमा बागी उम्मेदवार भएपछि कांग्रेसमा बस्न नसकेकी यादवले भर्खरै गठन भएको पूर्वपञ्चहरूको पार्टी राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी (राप्रपा) रोज्न पुगिन् । कांग्रेसमा एक्कासि उपल्लो तहमा पुगेकी यादवले सहायक महामन्त्रीको पद पाइन् ।

राप्रपाबाट ०५६ सालमा प्रतिनिधिसभाको निर्वाचनमा यादव सप्तरीबाट निर्वाचित पनि भइन् । कांग्रेस, एमाले र राप्रपाबीच त्रिशंकु सरकारको त्यो समयमा यादवले मन्त्रीका लागि खुबै प्रयत्न गरेकी पनि थिइन् तर, मन्त्री बन्ने मौका पाइनन् । तर, ०६० मा यादवलाई त्यो अवसर आयो । त्यसपछि उनी महिला, बालबालिका तथा समाज कल्याण र विज्ञान तथा वातावरण राज्यमन्त्री भइन् ।

अवसरको खोजीमा चलाखीपूर्ण निर्णय लिने यादवको राजनीतिक यात्रा पनि अवसरका लागि थियो । सप्तरीमा कांग्रेसबाट चुनावी फाइदा उठाउन सक्ने नदेखेपछि यादव राप्रपामा लागेकी थिइन् । सप्तरीमा यादवको क्षेत्र कांग्रेसभन्दा बढ्ता राजावादीहरूको प्रभाव भएकै कारण उनी राप्रपामा जोडिएको उनलाई नजिकबाट चिन्नेहरूको बुझाइ छ ।

दोस्रो जनआन्दोलनपछि यादवको क्षेत्रमा राजावादीभन्दा पनि मधेस केन्द्रित दलहरूको प्रभाव बढ्यो, त्यही प्रभावको लहरमा यादव तत्कालीन मधेसी जनअधिकार फोरम रोज्न पुगेकी हुन् । अर्थात्, ०६४ को संविधानसभा निर्वाचनको ठीक अघि राप्रपा छोडेर यादव फोरममा लागिन् । मधेस आन्दोलनको रापतापमा सप्तरीबाट उम्मेदवार भएकी यादव सहजै निर्वाचित भइन् ।

निर्वाचनलगत्तै माओवादी अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डको नेतृत्वमा बनेको सरकारमा शिक्षामन्त्री बन्ने अवसर पनि यादवले पाइन् । त्यसयता निरन्तर मधेसी जनअधिकार फोरमकै लिगेसीको पार्टीमा छिन् । अर्को आश्चार्य चाहिँ आफू समानुपातिक सिटबाट संघीय सांसद बनेकी यादवले छोरा अभिषेक यादवलाई मधेस प्रदेशको सांसद बनाएकी छिन् ।

पार्टी फुटाउने प्रयास

०७६ मा भने प्रधानमन्त्री केपी ओलीको सहयोगमा यादवले संघीय समाजवादी पार्टी विभाजनको प्रयास गरेकी थिइन् । असन्तुष्ट ८ जना सांसदको नेतृत्व गरेर यादवले नयाँ पार्टी बनाउन उनले प्रधानमन्त्री ओलीलाई राजनीतिक दलसम्बन्धी नयाँ आध्यादेश ल्याउन लगाएकी थिइन् ।

त्यहीअनुसार ओलीले पार्टी विभाजनका लागि संसद वा केन्द्रीय समितिमा ४० प्रतिशत पुग्ने भन्ने व्यवस्थासहितको राजनीतिक दलसम्बन्धी अध्यादेश ७ वैशाख ०७६ मा ल्याएका थिए । तर, परिस्थिति यस्तो बन्यो कि ओली अध्यादेश फिर्ता गर्न बाध्य भए र यादवले पनि पार्टी विभाजन गर्ने हिम्मत जुटाउन सकिनन् ।

त्यतिबेला यादवलाई समाजवादीका सांसदहरू उमाशंकर अरगरिया, सुरेन्द्र यादव, विमल श्रीवास्ताव, प्रदीप यादव, मोहम्मद इस्तियाक राईलगायतका सांसद साथ रहेको दाबी गरिएको थियो ।

प्रधानमन्त्री ओलीले अध्यादेश जारी गरेकै राति एमाले सांसद सांसद महेश बस्नेत, किसान श्रेष्ठ र पूर्वआईजीपी सर्वेन्द्र खनालको टोलीले नयाँ पार्टी दर्ता गराउन सांसद सुरेन्द्र यादवलाई बर्दिबासदेखि रातारात काठमाडौं ल्याएर मेरियट होटलमा राखेका थिए ।

८ वैशाखमा उनीहरूले १७ सांसदमध्ये ४० प्रतिशत पुर्‍याएर नयाँ पार्टी दर्ता गर्ने र ओली नेतृत्वको सरकारमा सहभागी हुने प्रयास भएको दाबी गरिएको थियो । सांसद सुरेन्द्र यादव अपहरणशैलीमा काठमाडौं ल्याइएको भन्दै समाजवादीले चर्चा गरेर खोजी तीव्र बनाएपछि उनीहरूको रणनीति पर्दाफास भएको थियो ।

रेणुसँगै पार्टी फुटाउन लागेका सांसद उमाशंकर अरगरिया, विमल श्रीवास्तव भने यादवको साथ छोडेर महन्थ ठाकुर नेतृत्वको लोकतान्त्रिक समाजवादी पार्टीमा पुगेका छन् । यादव भने अध्यक्ष उपेन्द्र यादवसँगै सम्बन्ध विस्तार गरी पार्टीको उपाध्यक्षमात्र भइरहिनन्, गठबन्धनको सरकारमा आकर्षक मन्त्रालय भौतिक पूर्वाधार तथा यातायातमन्त्री समेत हुन पुगिन् ।

जसपा स्रोतका अनुसार अहिले यादव चाहिँ जसपाभित्र बाबुराम भट्टराईनिकट रहेकी छिन् । जसपाका नेताहरू मोहम्मद इस्तियाक राई, रेणु यादव र प्रदीप यादवको टोलीनिकट रहेका छन् । रेणुले ०७४ मै सरकारमा मन्त्री बन्न खोजेकी थिइन्, त्यतिबेला मन्त्री हुन नपाएपछि ०७६ मा पार्टी फुटाउने प्रयास गरेको जसपाका नेताहरूको दाबी छ । त्यतिबेला मन्त्री भएका तर दोस्रो चरणमा मन्त्री हुन नपाएका राई पनि अध्यक्ष उपेन्द्र यादवसँग रुष्ट छन् ।

प्रदीप यादव भने दुवै पटक नपरेपछि यादवको विकल्पमा भट्टराईतिर लागेको जसपाका नेताहरूले दाबी गरेका छन् ।

विवादास्पद छवि

मन्त्री यादव भौतिक पूर्वाधार तथा यातायात मन्त्रालय सम्हाल्न आउनुअघि नै मन्त्रालय सम्हाल्दा विवादमा तानिएकी थिइन् ।

०६५ मा शिक्षामन्त्री हुँदा यादवले सीटीईभीटीबाट प्रक्रिया नै नुपगेका, मापदण्ड पूरा गर्न नसकेका, इन्टर्नका लागि अस्पतालसँग सम्झौता नै नभएका नर्सिङ कलेजलाई सम्बन्धन दिएको भन्दै निकै विवादमा तानिएकी थिइन् ।

त्यसक्रममा मन्त्री यादवले सीटीईभीटीलाई दबाब दिएर काभ्रेमा मैनकुमारी मोक्तान सञ्चालक रहेको एक नर्सिङ कलेजमा विद्यार्थी भर्नाका लागि अनुमति दिलाएकी थिइन् । मन्त्री यादवनिकट कृष्णदेव यादवलाई समेत उक्त कलेजको पार्टनर बनाएको आरोप लागेको थियो ।

विवादमा परेको उक्त कलेज मापदण्ड नपुगेक कारण सञ्चालनमा भने आउन सकेन । यादव शिक्षामन्त्री भएकै बेला जनक शिक्षा सामाग्री केन्द्रमा नियुक्त वीरेन्द्र दासको विषय पनि विवादमा परेको थियो । मनोज पेट्रोल पम्पका सञ्चालक रहेका दासलाई शिक्षामन्त्री हुँदा यादवले महाप्रबन्धक नियुक्त गरेकी थिइन् । त्यसो त, अहिले भौतिक पूर्वाधार मन्त्रालय सम्हाल्न आइपुगेपछि पनि मन्त्री यादव विवादरहित हुन सकेकी छैनन् ।

मन्त्री यादवले २ महिनामै दर्जनभन्दा बढी आयोजना प्रमुख र डिभिजन प्रमुखहरू सरुवा गरेकी छिन् । मन्त्रालय स्रोतका अनुसार ठेकेदारलाई मन्त्रालयमा अस्वाभाविक भूमिका दिएको आरोप उनीमाथि छ । सचिव र अन्य आयोजना प्रमुखहरूसँगको बैठकमा समेत मन्त्री यादवले ती ठेकेदारलाई साथमै राख्ने गरेको मन्त्रालयका कर्मचारीहरू बताउँछन् ।

कर्मचारी सरुवामा रमाउने मन्त्री यादवकै कारण सडक विभागले एक आर्थिक वर्षमा तीन जना महानिर्देशक ब्यहोर्नुपरेको छ । तर, मन्त्रीका स्वकीय सचिव अशोक यादव भने यी सबै कुरा स्वीकार्न तयार छैनन् । शिलापत्रसँगको कुराकानीमा यादवले राजनीतिक प्रतिशोध र महिला भएकै कारण पनि मन्त्री यादवमाथि लाञ्छना लागिरहेको छ ।

यादवले भने, ‘बलिदानी दिवसका अवसरमा भावविह्वल हुने समयमा मन्त्रीमाथि भौतिक आक्रमणको प्रयास भयो । बरु मन्त्रीले संयमता अपनाएर क्षति हुनबाट जोगाउनुभयो, त्यसलाई नजरअन्दाज गरी महिला भएकै कारण निरन्तर रूपमा लाञ्छना लगाउने प्रयास भइरहेको छ ।’

स्वकीय सचिव यादवको भनाइमा मन्त्री यादवले नैतिकताका आधारमा राजीनामा दिने विषय अहिले उठेको छैन । उनी भन्छन् ‘पार्टी र मन्त्री दुवैतिरबाट स्पष्टीकरण आइसकेकपछि थप नैतिकताको कुरा उठ्दैन र राजीनामा दिने त्यस्तो कुनै कुरा छैन ।’

यही विषयमा कुराकानी गर्न मन्त्री यादवलाई फोन गर्दा उनको मोबाइल अफ गरिएको थियो ।

प्रकाशित मिति: बिहीबार, माघ १३, २०७८ ०६:०६