गण्डकीका ट्याक्सीलाई नियम : पहेँलो छत, चालकलाई सर्ट–पाइन्ट

A+ A A-

पोखरामा ट्याक्सी चढ्दा यात्रुले चालककै ‘मुख मिटर’ले बोले जति भाडा तिर्नुपर्छ । मान्छे हेरेर ट्याक्सीवाला मनपरी शुल्क तोक्छन् । वर्षौँदेखि भाडा समायोजन नभएको र समयअनुसार वैज्ञानिक नभएको भन्दै ट्याक्सीवाला मनपरी भाडा तोक्थे । गण्डकी प्रदेश सरकारले ट्याक्सीको मनपरी भाडा तोक्ने प्रवृत्ति नियन्त्रणको प्रयास गरेको छ । भौतिक पूर्वाधार, सहरी विकास तथा यातायात व्यवस्था मन्त्रालयले व्यवसायीकोसमेत चित्त बुझाउँदै नयाँ ट्याक्सी भाडा लागू गर्दैछ ।

पोखराबाट सुरु गरेर प्रदेशभर यो नियम लागू गर्ने प्रदेश सरकारको योजना छ । सरकार र व्यवसायीबीच भएको प्रतिबद्धताअनुसार फागुन मसान्तभित्र प्रदेशभित्रका सबै ट्याक्सीमा मिटर जडान गर्नुपर्ने छ र त्यसपछि नयाँ भाडा दर लागु हुनेछ । मिटरमा ट्याक्सी चलाउने, जिपिएिस जडान गर्ने, निर्धारित पोसाक लगाउनेलगायत सरकारको शर्त मानेसँगै नयाँ भाडा दर कायम गर्न व्यवसायी सहमत भएका छन् ।

गण्डकी प्रदेश सरकारको ३ माघमा बसेको मन्त्रिपरिषद् बैठकले ट्याक्सीसहित सार्वजनिक यातायातको भाडा समायोजन गर्ने निर्णय गरेको थियो । त्यही निर्णय कार्यान्वयवका लागि ट्याक्सी व्यवसायी, मजदुर संगठन, यातायात व्यवसायी राष्ट्रिय महासंघलगायत संस्थाले सरकारसँग गत ६ माघमा लिखित प्रतिबद्धता जनाएका छन् ।

कति लाग्छ भाडा ?

प्रतिबद्धताअनुसार फागुन मसान्तभित्र ट्याक्सीमा बिलिङसहितको मिटर जडान गर्नुपर्ने छ । सरकार र व्यवसायीबीच भएको सहमतिअनुसार फ्ल्याग डाउनबापत ८० रुपैयाँ तिरेर दुई सय मिटरभित्र चल्दा थप शुल्क लाग्दैन । दुई सय मिटर कटेपछि प्रति पल्स (प्रत्येक दुई सय मिटर)मा थप १० रुपैयाँ लाग्छ । फ्ल्याग डाउन र पल्सको नियम १५ किलोमिटरभित्र गुड्दामात्रै लागु हुनेछ ।

१५ किलोमिटरमाथि प्रतिकिलोमिटर ३७.५ रुपैयाँ थप शुल्क लाग्ने छ । यो रकम प्रतियात्रु नभई ट्याक्सी क्षमतासम्म जति जना चढे पनि समान हुन्छ । भाडा लिँदा चालकले ट्याक्सी नम्बर, आफ्नो नाम र मोबाइल नम्बर देखिने गरी भाडा रकम उल्लेख भएको प्रिन्टेड बिल यात्रुलाई दिनुपर्छ । मन्त्रिपरिषद्ले भाडा समायोजनको निर्णय गरिसकेकाले अब प्रमुख सचिवले नयाँ भाडा दर र नियमलाई प्रमाणीकरण गरेर राजपत्रमा सूचना प्रकाशन गर्ने छन् ।

संघ सरकारले गत असार अन्तिम साता सार्वजनिक सवारीको भाडा २८ प्रतिशतसम्मले बढाएको थियो । प्रदेशभित्रका रूटमा चल्ने सवारीको भाडा दर समायोजन गर्न सक्ने अधिकार प्रदेश सरकारसँग छ । त्यसपछि प्रदेश सरकारले भौतिक पूर्वाधार, सहरी विकास तथा यातायात व्यवस्था मन्त्रालयका सचिव रामचन्द्र श्रेष्ठको संयोजकत्वमा गत १३ असोजमा १० सदस्यीय प्रदेश भाडा सिफारिस समिति बनाएको थियो । त्यो समितिले १२ पुसमा बुझाएको प्रतिवेदनको आधारमा ट्याक्सीवालासँग छलफल गरेर नयाँ भाडा लागू गर्ने सहमति भएको हो ।

अब व्यवसायी स्वयंले मिटर जडान गर्ने छन् र त्यसको प्रमाणीकरण गुणस्तर तथा नापतौल कार्यालय, पोखराले गर्ने छ । भाडा सिफारिस समितिका सदस्य एवं उपभोक्ता मञ्च गण्डकीका अध्यक्ष कपिलनाथ कोइराला मिटरमा हुनसक्ने छेडखानीमाथि भने अनुगमन हुनुपर्ने बताउँछन् । उनी भन्छन्, ‘काठमाडौंभन्दा फ्ल्याग डाउन पोखरामा केही बढी छ । काठमाडौंमा जस्तो मोटरमा छेडखानी गरेर उपभोक्तालाई त्यताबाट ढाड सेक्ने काम पोखरामा हुन नदिने हो भने यो काम उपलब्धिपूर्ण हुन्छ ।’

हालको भन्दा भाडामा के कति फरक पर्छ ?

सदस्य कोइरालाका अनुसार पोखरामा मिटर भाडा कायम भएमा हालभन्दा ३० देखि एक सय प्रतिशतसम्म भाडा सस्तो हुन्छ । प्रदेश भाडा सिफारिस समितिले अध्ययनको क्रममा चार दिनसम्म ट्याक्सी चढेर पोखराका विभिन्न ठाउँ पुगी हालको भाडा दर बुझेको थियो । सोही दूरीमा चालकले भनेको मूल्य र हाल समितिले तोकेको मूल्यमा आधा रकम फरक छ ।

उदाहरणका लागि तीन किलोमिटर यात्रा गर्दा हाल कोही यात्रुले चार सय रुपैयाँ तिरिरहेको छ । मिटरमा गएपछि सुरुको दुई सय मिटरबापत यात्रुले ८० रुपैयाँ तिर्छ । बाँकी २८ सय मिटर प्रति पल्स (दुई सय मिटर) १० रुपैयाँ हुन्छ । पल्सबापत यात्रुले एक सय ४० रुपैयाँ तिर्नुपर्छ । यसरी मिटरमा गुड्दा तीन किलोमिटरको भाडा फ्ल्याग डाउनसहित दुई सय २० रुपैयाँ तिर्छ । जुन मिटर नहुँदाभन्दा आधा जति फरक पर्छ ।

व्यवसायीले लिँदै आएको र हाल तोकिएको भाडामा अन्तर देखिए पनि यसले ट्याक्सीवालालाई घाटा पर्दैन । खाद्यान्न, पेट्रोलियम पदार्थको मूल्यवृद्धिलगायत एक दर्जन सूचकलाई आधार मानेर भाडा सिफारिस समितिले फ्ल्याग डाउन मूल्य ७० रूपैयाँ लिँदा उचित हुने निष्कर्ष निकालेको थियो ।

व्यवसायीको पनि चित्त बुझाउन यातायात मन्त्री कुमार खड्काले फ्ल्याग डाउन मूल्य ८० रूपैयाँ राख्न सुझाए । तोकेको मूल्यमा चित्त बुझेपछि सरकारले राखेका मिटर जडान, चालक र ट्याक्सीमा एकरुपताजस्ता सर्त पालना गर्न व्यवसायी सहमत भएका हुन् ।

ट्याक्सी र चालकको छुट्टै चिनारी

चैतसम्म पोखरा र गण्डकी प्रदेशभित्र चल्ने ट्याक्सीले छतमा पहेँलो रङ लगाउनुपर्ने छ । राजपत्रमा प्रकाशित भएको एक महिनाभित्र रङ र अगाडि भागमा ट्याक्सी लेखिएको लाइट जडान गर्नुपर्ने यातायात मन्त्रालयले जनाएको छ ।

त्यस्तै चालकले आकाशे रङको सर्ट, कालो पाइन्ट र जुत्ता लगाउने छन् । ‘ट्याक्सीहरूले अनिवार्य रूपमा पहिचानका लागि छतमा पहेँलो रङ पोतिएको र अगाडिको फेसमा ट्याक्सी पहिचान हुने गरी प्रदेश राजपत्रमा सूचना प्रकाशित भएको एक महिनाभित्र छतमा ट्याक्सी (अंग्रेजीमा) लेखिएको लाइट जडान गरिसक्ने,’ प्रतिबद्धताको छैटौँ बुँदामा भनिएको छ, ‘चालकले निर्धारित पोशाक (आकाशे रङको सर्ट, कालो पाइन्ट र जुत्ता) अनिवार्य लगाउनुपर्ने साथै आफ्नो परिचय खुल्ने परिचयपत्र देखिने गरी प्रयोगमा ल्याउने ।’

मजदुर संगठनका नेताले सम्मान हुने खालको पोशाक छनोट गर्न आग्रह गरेपछि आकाशे रङको सर्ट र कालो पाइन्ट चालकका लागि छानिएको हो । ट्याक्सी नियमित सफाइ गर्ने, कोरोनासहित अन्य संक्रामक रोगबाट बच्न पूर्ण स्यानिटाइज गर्ने, ट्याक्सी मिटरमा चल्ने जानकारीसहितको स्टिकर टाँस्ने प्रतिबद्धता पत्रमा उल्लेख छ । प्रदेश राजधानी पोखराबाहेक बाहिर ट्याक्सी कम चल्छन् । व्यवसायीका अनुसार पोखरामामात्रै २२ सय हाराहारीमा ट्याक्सी छन् ।

प्रकाशित मिति: सोमबार, माघ १०, २०७८ ०७:१६