मन्त्रालयले कार्यविधि स्वीकृत नगर्दा राजधानीमै सिटामोलको हाहाकार

A+ A A-

ललितपुरकी भावना आचार्यलाई गत सोमबारदेखि ज्वरो आउने, टाउको र जिउ दुख्ने भयो । उनी स्वास्थ्यकर्मीको सल्लाहअनुसार सिटामोल खरिद गर्न फार्मेसी गइन् । त्यो फार्मेसीमा केही दिनदेखि सिटामोल सकिएको रहेछ । त्यसपछि उनी अर्को फार्मेसीमा गइन् । त्यहाँबाट पनि उनले त्यस्तै जवाफ पाइन् ।

‘धेरै फार्मेसीमा सिटामोल सकिएको रहेछ । अल्का अस्पताल र सुमेरु सिटी अस्पतालको फार्मेसीमा समेत सकिएको रहेछ । पछि एउटा साथीले कताबाट खोजेर ल्याइदियो,’ उनले भनिन् ।

बानेश्वर बुद्धनगरका प्रज्वल खड्कालाई मंगलबार साँझदेखि मन्द ज्वरो आयो । बुधबार बिहान उनी बुद्धनगरस्थित देउराली फार्मेसीमा पुगे । फार्मेसीबाट उनले सिटामोल नभएको जवाफ पाए । ‘यो तेस्रो फार्मेसी हो, यहाँ पनि सिटामोल पाइएन । अब कहाँ जाने होला,’ उनले भने ।

विगत १५ दिनदेखि सप्लायरले सिटामोल उपलब्ध नगराएको देउराली फार्मेसीका सञ्चालक शंकर खनालले बताए ।

‘सिटामोल खोज्नेको संख्या अरु बेलामा भन्दा तीन गुण धेरै छ अहिले । औषधि सप्लायरले आजकाल नाक–मुख देखाएको छैन । फोन गर्दा कम्पनीबाटै सिटामोल आएको छैन भन्छ,’ उनले भने ।

पछिल्लो समय दैनिक सिटामोल खोज्न आउने ४०–५० जनालाई खाली हात पठाउनुपरेको खनालले बताए ।

व्यवसायीप्रति राज्यको बेवास्ताका कारण नै हाल बजारमा सिटामोलको अभाव भएको औषधि उत्पादक संघका निवर्तमान अध्यक्ष नारायण क्षत्रीले बताए । सरकारले १४ वर्षअघि तोकेको मूल्यमा आजको दिनमा सिटामोल उत्पादन गर्न नसकिने उनले स्पष्ट पारे ।

‘त्यो बेलामा प्यारासिटामोलको मूल्य प्रतिकिलो २ सय थियो, अहिले ८ देखि ९ सय पुगिसक्यो । अहिले एक ट्याब्लेट सिटामोलको लागत खर्च नै १ रुपैयाँ २० पैसा पुगिसकेको अवस्थामा हामीले कसरी १ रुपैयाँमा बेच्न सक्छौँ ?,’ उनले भने, ‘राज्यलाई समस्या परेको बेलामा सहयोग गर्नुपर्छ भनेर हामीले २ वर्ष घाटा खाएरै सिटामोल उत्पादन गर्‍यौँ तर सधैँ घाटा खान त सकिँदैन नि ।’

घाटा भएकै कारण अहिले लाइसेन्स प्राप्त गरेका अधिकांश औषधि उद्योगले सिटामोल उत्पादन गर्न छोडेको क्षत्रीले बताए ।

‘पहिले स्वदेशी र विदेशी गरेर ७० भन्दा धेरै कम्पनीका सिटामोल नेपाली बजारमा पाइन्थे तर अहिले भारतका राम्रा ब्राण्डका त कुरै छोडौँ, नेपालका २०/२५ वटा कम्पनीमध्ये तीन/चारवटाले मात्रै बनाउँछन् । उनीहरू पनि बनाउन नसक्ने स्थितिमा पुगिसके,’ उनले भने ।

गत जेठमा औषधि व्यवस्था विभागसँग सिटामोलको मूल्य १ रुपैयाँबाट बढाएर एक रुपैयाँ ७० पैसा बनाउने सम्झौता भए पनि कार्यान्वयन नभएको उनको आरोप छ ।

‘साउनबाट मूल्य बढाउने सम्झौता भएपछि त्यो बेलामा कोभिडको संक्रमण उच्च भएकाले हामीले घाटामै सिटामोल बनायौँ । संक्रमण दर घटेपछि सरकारले मूल्य बढाउने कुरै बिर्सियो,’ क्षत्रीले गुनासो पोखे ।

मूल्य पुनरावलोकनका लागि मूल्य निर्धारणसम्बन्धी कार्यविधि बनाएर मन्त्रालयमा पटक–पटक पेस गरे पनि स्वीकृत नभएका कारण मूल्य बढाउन नसकिएको औषधि व्यवस्था विभागका सूचना अधिकारी सन्तोष केसीले बताए ।

‘हामीले कार्यविधि पेस गरेका छौँ । मन्त्रालयबाट स्वीकृत भएपछि मूल्य समायोजन गर्छौं । विधि नै नभई त हामीले पनि कसरी मूल्य बढाउन सक्छौँ र ?’ केसीले भने ।

यो समस्या छिटोभन्दा छिटो हल गर्न विभाग लागिपरेको उनको तर्क छ । ‘आज पनि यही विषयमा मिटिङमा थियौँ । यो समस्या छिट्टै हल हुन्छ,’ उनले भने ।

विभागीय मन्त्री, महानिर्देशकहरू आफू अलोकप्रिय हुनबाट जोगिन औषधि व्यवसायीको मुद्दालाई बेवास्ता गर्ने गरेको निवर्तमान अध्यक्ष क्षत्रीको तर्क छ ।

‘औषधिको मूल्य बढायो भने म अलोकप्रिय हुन्छु भन्ने सोच्नुहुन्छ । पुरानो मूल्यमा हामी उत्पादन नै गर्न सक्दैनौँ । अरु रोगको औषधि हजारौँ रुपैयाँ तिरेर किन्नुपर्दाचाहिँ मतलब छैन । सिटामोलको मूल्य १४ वर्षपछि ७० पैसा बढाऊँ भन्दा सबैको टाउको दुख्छ,’ उनले आक्रोश पोखे ।

स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयले भने हाल नेपालमा चाहिने सबै प्रकारका औषधि पर्याप्त रहेको दाबी गरेको छ ।

मन्त्रालयको कोभिड–१९ प्रेस ब्रिफिङका क्रममा मन्त्रालयका सह–प्रवक्ता डा समिरकुमार अधिकारीले स्वास्थ्य सेवा विभाग व्यवस्थापन महाशाखाअन्तर्गत पथलैया स्टोरमा १० लाख र विभिन्न सरकारी फार्मेसीहरूमा १ करोडभन्दा धेरै पारासिटामोल भण्डारणमा रहेको दाबी गरे ।

त्यसैगरी, स्वास्थ्य सेवा विभागले पारासिटामोलको खरिद प्रक्रियासमेत अघि बढाइसकेको जानकारी दिए ।

प्रकाशित मिति: बुधबार, माघ ५, २०७८ १८:४८