राष्ट्रपतिको व्यक्तिगत विवरणमा समेत जग्गा दलालदेखि सेयर ब्रोकरसम्मको पहुँच !

राष्ट्रपतिको व्यक्तिगत विवरणमा समेत जग्गा दलालदेखि सेयर ब्रोकरसम्मको पहुँच !

A+ A A-

सेयर ब्रोकरले गाउँपालिका प्रमुखदेखि देशकै सबैभन्दा उच्च ओहोदाका राष्ट्रपतिसम्मको व्यक्तिगत विवरणमा पहुँच पाउने भएका छन् । ब्रोकरले यस्तो विवरण सरकारी निकायबाटै पाउने भएका छन् ।

धितोपत्र बोर्डले १ साउनदेखि कार्यान्वयन गर्न जारी गरेको निर्देशनको कार्यान्वयन गर्न सेयर ब्रोकरले उच्च पदस्थ व्यक्तिको विवरण संकलन गर्नुपर्ने देखिएको हो । बोर्डले जारी गरेको निर्देशनको बुँदा नम्बर ५ मा ‘उच्च पदस्थ व्यक्तिको पहिचान गर्दा थप उपाय अवलम्बन गर्नुपर्ने’ व्यवस्था छ ।

बुँदा ५ को (२) मा सम्पत्ति शुद्धीकरण (मनी लाउन्डरिङ) निवारण ऐन, २०६४ अनुसारका सूचक संस्थाले उच्च पदस्थ व्यक्तिको पहिचान गर्न अवलम्बन गर्नुपर्ने प्रक्रिया उल्लेख गरिएको छ ।

यस्तो छ प्रक्रियाा

(क) ग्राहकबाट सूचना लिने,
(ख) सार्वजनिक रुपमा उपलब्ध सूचनाबाट जानकारी प्राप्त गर्ने,
(ग) समाजिक सञ्जालमा उपलब्ध सूचनाहरुको विश्लेषण गरी जानकारी लिने,
(घ) प्रचलित कानूनबमोजिम कुनै निकायमा राखिएको कुनै अभिलेखबाट सूचना लिने,
(ङ) व्यावसायिक रुपमा उपलब्ध तथ्यांक

को हो सूचक संस्था ?

सम्पत्ति शुद्धीकरण (मनी लाउन्डरिङ) निवारण ऐनले सूचक संस्था भन्नाले बैंक तथा वित्तीय संस्था, सहकारी संस्था, बिमा कम्पनीहरु, मुद्रा सटही गर्ने मनी चेन्जरहरु, क्यासिनो र इन्टरनेट क्यासिनो व्यवसायी, घरजग्गा खरिद वा बिक्री व्यवसायी, तोकिएको बहुमूल्य धातु वा वस्तुको कारोबार गर्ने व्यवसायी, आफ्नो ग्राहक वा पक्षका तर्फबाट काम गर्दा सोको तयारी गर्दा वा सोमा संलग्न हुँदाका बखतको नोटरी पब्लिक, लेखापरीक्षक, लेखा व्यवसायी वा त्यस्तै प्रकृतिको कार्य गर्ने व्यवसायी, सेयर ब्रोकर, म्युचुअल फन्डलगायतलाई किटान गरेको छ ।

ऐनले तोकेको सूचक संस्थाको विवरण हेर्दा उच्च पदस्थ व्यक्तिको व्यक्तिगत विवरणमा सेयर ब्रोकर मात्रै होइन । जग्गा दलाल, सुन चाँदी जस्ता तोकिएका बहुमूल्य धातुको कारोबार गर्ने व्यापारीदेखि बिमा कम्पनी र म्युचुअल फन्डले समेत पहुँच पाउने भएका छन् । तर, यस्तो विवरणमा पहुँच पाउन सूचक संस्थासँग त्यस्ता उच्च पदस्थ व्यक्तिको कारोबार (सुन, चाँदी जस्ता बहुमूल्य वस्तु, घर जग्गा, सेयर जस्ता वस्तुको किनबेच) गरेको हुनुपर्नेछ ।

को हो उच्च पदस्थ व्यक्ति ?

सम्पत्ति शुद्धीकरण (मनी लाउन्डरिङ) निवारण ऐनले उच्च पदस्थ व्यक्तिको पनि परिभाषा गरेको छ । ऐनको दफा (२) को (च) मा ‘उच्च पदस्थ व्यक्ति भन्नाले स्वदेशी उच्च पदस्थ व्यक्ति, विदेशी उच्च पदस्थ व्यक्ति वा अन्तर्राष्ट्रिय संस्थाको उच्च पदस्थ व्यक्ति सम्झनुपर्छ र सो शब्दले नेपाल सरकारले राष्ट्रिय समन्वय समितिको सिफारिसमा नेपाल राजपत्रमा सूचना प्रकाशन गरी तोकेको वर्गको व्यक्ति समेतलाई जनाउँछ,’ भन्ने उल्लेख छ ।

यस्तै, सोही दफाको (भ) मा ‘विदेशी उच्च पदस्थ व्यक्ति भन्नाले विदेशी राष्ट्र प्रमुख, सरकार प्रमुख, उच्च राजनीतिज्ञ, राष्ट्रियस्तरको राजनीतिक दलको केन्द्रीय पदाधिकारी, उच्च प्रशासक, उच्च न्यायिक अधिकारी, उच्च सुरक्षा अधिकारी तथा राज्य नियन्त्रित संस्थाको उच्च पदाधिकारी वा त्यस्तो जिम्मेवारी भएको वा पाएको व्यक्तिसमेत सम्झनुपर्छ,’ भन्ने उल्लेख छ ।

यस्तै, ऐनको दफा २ कै उपदफा (ह) मा ‘स्वदेशी उच्च पदस्थ व्यक्ति भन्नाले राष्ट्रपति, उपराष्ट्रपति, प्रधानमन्त्री, प्रधानन्यायाधीश, प्रतिनिधिसभाको सभामुख, राष्ट्रिय सभाको अध्यक्ष, प्रदेश प्रमुख, नेपाल सरकारका मन्त्री, प्रदेश सरकारका मुख्य मन्त्री, संघीय संसदका सदस्य, संवैधानिक निकायको पदाधिकारी, प्रदेशसभाका सभामुख, प्रदेश सरकारका मन्त्री, नेपाल सरकारका विशिष्ट श्रेणी वा सोसरह वा सोभन्दा माथिका पदाधिकारी, उच्च अदालतको न्यायाधीश वा सोभन्दा माथिल्लो तहको न्यायाधीश, प्रदेशसभाका उपसभामुख, प्रदेश सभाका सदस्य, राष्ट्रियस्तरको राजनीतिक दलको केन्द्रीय पदाधिकारी, जिल्ला समन्वय समितिका प्रमुख तथा उपप्रमुख, नगरपालिकाका प्रमुख तथा उपप्रमुख, गाउँपालिकाका अध्यक्ष तथा उपाध्यक्ष, नेपाल सरकारको पूर्ण वा आंशिक स्वामित्व भएका संस्थाको उच्च पदाधिकारी वा त्यस्तो जिम्मेवारी भएको वा पाएको व्यक्ति सम्झनपर्छ’ भनेको छ ।

कसरी लिन पाउँछन् ब्रोकरले उच्च पदस्थको विवरण ?

बोर्डले जारी गरेको निर्देशनको बुँदा (५) को (२) (घ)ले सेयर ब्रोकरलाई समेत उच्च पदस्थ व्यक्तिको बारेमा सरकारी निकायले राखेको विवरण माग गर्न पाउने अधिकार दिएको छ ।

बुँदा ५ को (२) (घ) ले सूचक संस्थाले उच्च पदस्थ व्यक्तिको पहिचान गर्दा ‘प्रचलित कानूनबमोजिम कुनै निकायमा राखिएको कुनै अभिलेखबाट सूचना लिने’ भन्ने व्यवस्थाले राज्यको उच्च तहमा बसेका व्यक्तिको जानकारी राज्यको आधिकारिक निकायबाटै लिन पाउने बाटो खुला गरेको हो ।

पदबाट हटे पनि निगरानी गरिराख्नुपर्ने

उच्च पदस्थ व्यक्ति आफ्नो पद वा जिम्मेवारीबाट कुनै पनि तरिकाले मुक्त भए पनि सूचक संस्थाले त्यस्ता व्यक्तिको जानकारी सुरक्षित राख्नुपर्ने भएको छ ।

बोर्डको निर्देशनको बुँदा ५ को (३) ले ‘सूचक संस्थाले उच्च पदस्थ व्यक्ति वा निजको परिवार तथा सम्बद्ध व्यक्तिको सूचीको अभिलेख त्यस्तो व्यक्ति अवकाश वा पदमुक्त भएको वा निजसँग व्यावसायिक सम्बन्ध वा कारोबार समाप्त भएको मितिले पाँच वर्षसम्म राख्नुपर्नेछ,’ भन्ने व्यवस्था गरेको छ ।

प्रकाशित मिति: सोमबार, असार ९, २०७६ ०३:५४