किन ‘फ्लप’ हुन्छन्, ट्राफिक प्रहरीका योजना ?

A+ A A-

केही समयअघि ट्राफिक प्रहरीले ‘पिक एन्ड ड्रप’को नियम लागू गर्यो । सार्वजनिक सवारी साधनले ‘यात्रु पर्खेर बस्न नपाउने’ भनियो । तर, यो नियम लागू नै भएन ।

यो त एउटा उदाहरण मात्रै हो । नेपालमा ट्राफिक प्रहरीले ल्याएका प्रायः नीति ‘फ्लप’ भएको छ । ट्राफिक प्रहरीले निकै तामझामसाथ नयाँ नियम ल्याउँछ । कार्यान्वयनको प्रयास गर्छ । नयाँ नियम मान्न यात्रुलाई गाह्रो हुन्छ । नियमको विरोध हुन्छ । अनि, नियम त्यतिकै खारेज हुन्छ ।

ट्राफिक प्रहरीले ल्याएका केही ‘फ्लप’ नियम हेरौंः

हर्न निषेध अभियान निष्प्रभावी

ट्राफिक प्रहरीले सुरु गरेको चर्चित अभियान हो, राजधानीमा हर्न निषेध । तर, उक्त अभियान निष्प्रभावी भएको छ ।

नियमअनुसार उपत्यकाभित्र कुनै पनि सवारी साधनले हर्न बजाउन पाउँदैनन् । अति संवेदनशील स्थितिमा सामान्य हर्न बजाउन छुट भए पनि हर्न निषेध नै गर्ने नियम छ ।

ध्वनि प्रदूषण नियन्त्रणका लागि ल्याइएको उक्त नियम राम्रो थियो । तर, कार्यान्वयन पक्ष फितलो भयो । यद्यपि, पछिल्लो समय सहरमा प्रेसर हर्न बज्न केही हद कम भएको छ ।

प्रदूषण चेकजाँच ‘गफ मात्रै’

३१ असोज २०७४ मा ट्राफिक प्रहरीले सवारी साधनबाट निस्किने धुवाँको प्रदूषण जाँच गर्ने अभियान सुरु गर्यो । पछि, वातावरण दिवसको अवसर पारेर गृहमन्त्री रामबहादुर थापा र वन तथा वातावरण मन्त्रीले सडकमै उत्रिएर प्रदूषण जाँच गरे ।

तर, त्यसपछि सवारी साधनबाट निस्कने धुवाँको प्रदूषण परीक्षण भएको छैन । काठमाडौंमा वर्षौ पुराना र कमजोर इन्जिन भएका सवारी साधन सञ्चालनमा छन् । जसले वायु प्रदूषण बढाएको छ । र, जनस्वास्थ्यमा गम्भीर असर पारेको बताइन्छ ।

तर, ट्राफिक प्रहरीले त्यस्ता सवारी साधानलाई कारबाही गर्नु त कता हो कता ? प्रदूषण परीक्षण गर्नसमेत छाडेको छ ।

मोटरसाइकलको पछाडि बस्नेले पनि हेलमेट लगाउनुपर्ने !

पछिल्लो समय ट्राफिक प्रहरीले मोटरसाइकलको पछाडि बस्नेले पनि हेलमेट लगाउनुपर्ने नियम प्रस्ताव गरेको छ । जुन नियमको प्रशंसासँगै ट्राफिक प्रहरीको आलोचना पनि भइरहेको छ । र, यो नियमको प्रभावकारी कार्यान्वयन नहुने स्पष्ट संकेत देखिएको छ ।

ट्राफिक प्रहरीले यो नियम ल्याएको पहिलोपटक भने होइन । केही वर्षअघि मोटरसाइकलको पछाडि बस्नेले पनि हेल्मेट लगाउनुपर्ने नियम ल्याएको थियो । कार्यान्वयन पनि सुरु भएको थियो । तर, पछि त्यसै सेलायो ।

अहिले पुनरावृत्ति भएको उक्त नियमको पनि प्रभावकारी कार्यान्वयन हुने छाँट छैन ।

लेन अनुशासन कार्यान्वयनमै आएन !

२६ कात्तिक २०७१ देखि लागू हुने गरी ट्राफिक प्रहरीले लेन मिच्नेलाई कारबाही गर्ने नियम ल्यायो । तर, अहिले पनि लेन अनुशासन मिच्नेमाथि प्रभावकारी कारबाही भएको छैन ।

ट्राफिक प्रहरीलाई ‘मन लागेको बेला’ अनुशासन मिच्ने सवारी साधनमाथि कारबाही गरिन्छ । सडक अनुशासन मिच्ने पैदल यात्रुलाई नियम मान्न नैतिक दबाब दिने गरी बेलाबेलामा चेतनामूलक कार्यक्रम पनि सञ्चालन गरिन्छ । तर, केही ‘देखाउनका लागि’ केही कार्यक्रम गरेपछि ट्राफिकको अभियान सकिन्छ । सडक उस्तै अस्तव्यस्त हुन्छ । भइरहेको छ ।

ट्राफिक प्रहरीले लेन अनुशासन कार्यान्वयन अभियान सुरु गरेदेखि अहिलेसम्म ३ लाख ३ हजार ७ सय ३३ सवारीचालक एवं पैदलयात्रु र सडक प्रयोगकर्तालाई कारबाही गरेको छ । राजधानीका केही मुख्य स्थान (थापाथली, सिंहदरबार, त्रिपुरेश्वर)लगायत चोकबाहेकका क्षेत्रमा सडक अनुशासन मिच्नेलाई कारबाही गर्न ट्राफिक प्रहरीलाई अधिकार दिइएको छैन ।

केही समयअघि जथाभावी बाटो काटेमा २ सय रुपैयाँ जरिमाना वा तीन घण्टाको कक्षा लिनुपर्ने नियम लागू ग¥यो । तर, नियम लागू भएको समयमा अधिकांश स्थानमा जेब्राक्रस र अकासे पुल नै थिएनन् । आवश्यक पूर्वाधार तयार नै नगरी हतारमा नियम ल्याएको भन्दै चर्को आलोचना भएपछि त्यसलाई पनि स्थगित गरियो ।

ट्राफिक प्रहरीले भने सडकमा हुनुपर्ने आवश्यक पूर्वाधार नहुँदा लेन अनुशासन कार्यान्वयन गर्न कठिन भएको बताउँदै आएको छ ।

फुटपाथमा पार्किङ

ट्राफिक प्रहरीले फुटपाथमा पार्किङ गरेका सवारी साधनलाई कारबही गर्ने अभियान सुरु गर्दा सबैले सकारात्मक रुपमा लिएका थिए । तर, उक्त अभियान पनि ‘हात्ती आयो, हात्ती आयो, फुस्सा’ भयो ।

ट्राफिक प्रहरीले अभियान सुरु गरेको वर्षौं बितिसक्दा पनि अव्यवस्थित पार्किङको समस्या उस्तै छ । कहिलेकाहीँ सडक आसपासमा पार्किङ गरिएका मोटरसाइकल उठाउने र टायर पन्चर गरिदिनेबाहेक अन्य उल्लेख्य काम गरिएन ।

उचित र आवश्यक पार्किङ स्थल नभएकै कारण नियम कार्यान्वयन गर्न गाह्रो भएको ट्राफिक प्रहरीको भनाइ छ ।

मनलाग्दी भाडा असुली, ट्राफिकको नियमले काम गरेन

ट्राफिक प्रहरीले मिटरमा जान नमान्ने, मिटर बिगार्ने र भाडामा अनियमितता गर्ने सार्वजनिक सवारी धनी एवं चालकलाई कारबाही गर्ने अभियान चलाएको वर्षौं भयो । तर, राजधानीमा चल्ने सार्वजनिक यातायातले मनलाग्दी भाडा असुलिरहेका छन् ।

सार्वजनिक बस होस् या ट्याक्सी ! जताततै मनलाग्दी छ । जसका कारण सार्वजनिक सवारी साधनका उपभोक्ता मारमा परेका छन् । अझ ट्याक्सी चालकले त मनलाग्दी नै गरेका छन् । मिटरमा गन्तव्यसम्म जान मान्दैनन् । चालकले जति भन्यो, त्यति रकम तिर्न यात्रु बाध्य छन् ।

ट्याक्सीले भाडमा मनलाग्दी गरेको भन्दै ट्राफिक प्रहरीमा परेका उजुरीको चाङ बढ्दो छ । ट्राफिकले आर्थिक वर्ष २०७५/७६ मा १ हजार १ सय ९२ जना भाडामा अनियमितता गर्ने ट्याक्सी चालकलाई कारबाही गरेको तथ्यांक छ ।

यससँगै ट्राफिक प्रहरीले ३ ज्येठ २०७५ देखि सिट क्षमताभन्दा बढी यात्रु बोक्ने माइक्रो टेम्पोलाई कारबाही गर्ने अभियान चलायो । तर, उक्त नियमका कारण यात्रुले झन् सास्ती खेप्नुपरेको भन्दै चौतर्फी विरोध भयो । र, अभियान नै बन्द भयो ।

त्यस्तै, ट्राफिकले लाइन बसेर मात्रै सार्वजनिक सवारीभित्र प्रवेश गर्नुपर्ने, सवारी साधन चालक र सहचालकले छुट्टै पहिरन लगाउनुपर्नेलगायत थुप्रै नियम ल्यायो । तर ती नियम कार्यान्वयनमा आउन सकेनन् ।

सर्वसाधारणमा ट्राफिक चेतनाको कमी, ट्राफिक प्रहरीमा नियम कार्यान्वयन गर्ने क्षमताको कमी, सुझबुझ र तयारीबिनै लोकप्रियताका लागि नियम बनाएर लाद्न खोज्ने प्रवृत्ति तथा पूर्वाधारको कमीका कारण ट्राफिकले ल्याएका राम्रा योजना पनि कार्यान्वयन हुन सकेका छैनन् ।

प्रकाशित मिति: सोमबार, असार ९, २०७६ ०२:५३