मेलम्चीको पुनर्निर्माण चैतभित्र सक्ने तयारी, पाँच महिनामा काम भने शून्य

A+ A A-

मेलम्चीको पानी पठाउन पाइपहरू काठमाडौंका घरघरमा जोडिइसकेका थिए । ठाउँठाउँमा पानी वितरण केन्द्र खुलेका थिए भने काकाकुल उपत्यकाका जनता धाराबाट पानी आउने दिन गन्दै थिए ।

१ असारमा एकाएक मेलम्ची नदीमा गेग्रानसहितको बाढी आयो । ग्रेग्रानले जनता र बस्ती मात्रै पुरिएन, काठमाडौंले २२ वर्षदेखि पाल्दै आएको सपना पनि पुरियो । काकाकुल उपत्यकाका जनताले मेलम्चीको पानी चाख्नै नपाई काठमाडौं आउने ढोका बन्द भयो ।

झण्डै ९० प्रतिशत काम सम्पन्न गरेर परीक्षणकालमा रहेको मेलम्ची खानेपानी आयोजनाले पानी वितरण गर्न पाएन । बाढीसँगै आएका ठूला ढुंगासहितको गेग्रानले आयोजनाका दुई सुरुङ र स्थायी रूपमा व्यवस्थित पानी पसाउनका लागि बनाइएको संरचना हेडवर्क्स नदेखिने गरी पुरियो । कंक्रिटका स्ट्रक्चर काम नलाग्ने गरी बिग्रिए ।

तर पनि ठूलो क्षति नभएको भन्दै आयोजनाले यसै वर्ष पानी वितरण गर्ने भन्दै आएको छ । आयोजनाका प्रवक्ता राजेन्द्र पन्तका अनुसार वैकल्पिक माध्यमबाट अस्थायी रूपमा पानी काठमाडौं ल्याउने गरी पुनर्निर्माण गर्ने आयोजनाले निर्णय पनि गरेको छ । निर्णयअनुसार काम हुने हो भने यही आउँदो चैतमा नै काठमाडौंमा पानी वितरण पुनः सुरु हुनेछ । तर, पुनर्निर्माणको योजना बनाएकै पाँच महिना बितिसक्यो । चैत आउन मात्रै तीन महिना बाँकी हुँदा पनि पुनर्निर्माणको काम भने शून्य अवस्थामा छ ।

यो अवधिमा आयोजनाले न त क्षतिको विस्तृत अध्ययन गरेको छ, न त लागत कति लाग्छ भन्ने कुराको जानकारी नै राखेको छ । सुरुङमा थुप्रिएको गेग्रान उठाउने जिम्मा चिनियाँ कम्पनी सिनो हाइड्रोले पाए पनि न त कम्पनीले काम सुरु गरेको छ, न त आयोजनाले ताकेता नै । ‘गेग्रान कति छ र उठाउन कति समय लाग्छ भन्ने यकिन गर्न सकेका छैनौँ,’ प्रवक्ता पन्त भन्छन्, 'गेग्रानले टालिएको भाग खोल्ने प्रक्रियामा छौँ । अब खोलेपछि मात्रै थाहा हुन्छ, कहिलेसम्म पुनर्निर्माण भइसक्छ भनेर ।’

आयोजनामा कति गेग्रान थुप्रिएको छ र सफा गर्न कति समय लाग्छ भन्नेबारे अनभिज्ञ भइरहँदा नेपाल सरकारका खानेपानीमन्त्री भने दुई महिनामै मेलम्ची घरघरमा पुर्‍याउने सपना भने बाँड्न छोडेका छैनन् । केही दिनअघि मात्रै मन्त्री उमाकान्त चौधरीले राजधानी काठमाडौंवासीलाई मेलम्चीको पानी चाँडोभन्दा चाँडो पूरा गर्नका लागि आफूले गृहकार्य गरिरहेको बताएका थिए । तर, उनले भनेको गृहकार्य भने पाँच महिनासम्म सर्वसाधारणले देख्न र अनुभव गर्न पाएका छैनन् ।

२२ वर्षमा ३५ अर्ब खर्च

अकस्मात् आएको बाढीले अस्तव्यस्त बनाएको आयोजनामा सरकारले २२ वर्षको समय र ३५ अर्ब रुपैयाँ खर्चिसकेको छ । आयोजनाका अनुसार बाढीकै कारण २ अर्ब रुपैयाँबराबरको क्षति भएको अनुमान छ भने खर्च थप बढ्ने देखिन्छ ।

२०४१ सालमा नै मेलम्चीको पानी ल्याउने प्रक्रिया अगाडि बढाइए पनि कहिले ठेक्का पाएको कम्पनीले बदमासी गर्ने त कहिले आयोजनामा राजनीतिकीकरणकै कारण पनि ढिलासुस्ती हुँदै आएको थियो ।

सुरुमा १७ करोड लिटर पानी उपत्यका ल्याउने योजनासहित सुरु भए पनि ल्याग्री र लार्केसमेत मिसाएर दैनिक ५१ करोड लिटर पानी काठमाडौं ल्याउने तयारी भएको हो । यसरी आयोजनाले ढिलै भए पनि काम सम्पन्न गरेर २०७७ सालमा नै परीक्षणस्वरूप काठमाडौंका घरहरूमा पानी वितरण गरिसकेपछि भने प्राकृतिक प्रकोपको चपेटामा पर्दा आयोजना फेरि पुनःनिर्माणमै धकेलिन पुगेको हो ।

मेलम्ची खानेपानी आयोजना नेपालले निर्माण गरेकामध्येकै ठूलो आयोजना हो । जहाँ ३५ अर्ब रुपैयाँ खर्च भएको छ भने त्यसमा नेपाल सरकारको मात्रै एकतिहाइ रकम खर्च भएको छ । यस आयोजनामा एसियाली विकास बैंकको ४६ प्रतिशत लगानी छ ।

प्रकाशित मिति: बिहीबार, पुस २२, २०७८ १६:२७