फिल्म फ्लपपछि डिप्रेसनमा पुगेका निर्देशककाे 'कमब्याक'

A+ A A-

‘योचाहिँ नलेख्नू, अफ द रेकर्ड हो !’

बोल्दाबोल्दै निर्देशक यादवकुमार भट्टराई आग्रह गर्छन् ।

बेडसँगै जोडिएको भित्तामा अडेस लागेर सिरक ओढिरहेछन् उनी । रेकर्ड अफकाे ‘सिग्नल’ दिएपछि यादव आफ्ना केही थान धोका, अपमान र व्यवधानका कथा सुनाउन थाल्छन् । जुन ‘झोला’ फिल्म निर्माणताका उनले ब्यहोर्नुपरेको थियो ।

‘झोलालाई बदनाम गराउनु हुन्न । बरु यसका सबै विष मै पिउन तयार छु,’ टप सेक्रेट कुराहरू सुनाइसकेपछि उनी वाण आफैँतिर तेर्स्याउँछन् । स्वभावै रहेछ उनको- कमजोरीहरू स्वीकार्ने । र, गल्तीहरूमाथि निर्मम समीक्षा गर्ने । उनी आफैँमाथि कटु समीक्षा गर्न थाल्छन् ।

अघिल्लोे दिन परेको ‘हिउँदे वर्षा’ले स्याङ्जाको गल्याङ बजार चिसिएको छ । बुधबार तय भएको स्यालबास यात्रा पानीकै कारण गल्याङ बजारमा पुगेर रोकियो । यात्रामा पत्रकार टोलीलाई नेतृत्व गरिरहेका थिए, निर्देशक यादव । र, त्यो चिसो रात रमाइला किस्सा र संवादसँगै न्यायो बनेर बित्यो ।

एकाबिहानै धौलागिरि र माछापुच्छ्रेको ‘श्वेत दृश्य’ कोठाको झ्यालबाट टड्कारो देखिएको थियो । तर जाडो बढेकाले बाहिर निस्केर दृश्यावलोकन गर्ने आँट कसैमा थिएन । ‘प्रकृति स्वतन्त्र र सुन्दर छ । हरेक स्वतन्त्र कुराहरू सुन्दर हुन्छन्,’ कोठाका झ्यालबाट हिमाल चियाउँदै यादव केही भन्न खाेज्दैछन् ।

‘लो प्रोफाइल’मा बसेर काम गर्न चाहने निर्देशक यादव केही समययता त गुमनाम नै छन् । ‘म चिनिनु र नचिनिनुले कुनै अर्थ राख्दैन, जति मैले गरेको कामले राख्छन्,’ उनी सामान्य भावमा भन्छन् । बिहान नियमित ध्यान र योग गर्ने बानीले उनलाई धैर्य गर्न सिकाएको छ । चाहे काममा होस् वा परिणाममा । या कुनै संकटको घडीमा ।

‘झोला’ फिल्ममा निकै चर्चा बटुलेका यादव ‘भोर’ले व्यावसायिक सफलता हासिल गर्न नसकेपछि सिनमा थिएनन् । यादव आफूले झोला’मा व्यहोरेका तिनै अप्ठ्यारा परिस्थिति सुनाउने मुडमा देखिए।

०००

०७१ मा फिल्म ‘झोला’ रिलिज भयो । रिलिज भएको दिन मनभरि त्रास र निराशा बोकेर निर्देशक यादव घर फर्किएका थिए । एकाबिहानै मोबाइलमा फोन आयो, ‘यादव तिमीले कस्तो फिल्म बनाएको यो ?’

उनी झन् डराए, ‘खत्तम भयो । बर्बादै भयो कि !’

‘तिम्रो फिल्म हेरेर मान्छेहरू रुँदै हलबाट निस्किए । भावावेशमा सिटमै चिच्याए । तारिफै तारिफ, चर्चा नै चर्चा,’ फोनमा ती परिचितले झुटो बोलेका थिएनन् । तर, उनलाई पत्याउनै मुस्किल भयो । त्यसपछि त फोन आउने क्रम रोकिएन । पत्रिका र अनलाइन पोर्टल, पत्रकार, समीक्षकहरूले प्रशंसा गर्दै फिल्मको तारिफ गरिरहेका थिए ।

‘ओहो ! फिल्मले यति शक्तिशाली प्रभाव नि पार्न सक्दो रहेछ ? जब महिला पात्रलाई सती पठाउन लागेको सिन आउँछ, दर्शकहरू चिच्याउँछन् । ढुंगा नहान भनेर कराउँछन्,’ यादव सम्झन्छन् ।

एक जना दर्शकले फिल्म हेरेपछि यादवलाई भने, ‘यादवजी, म त फिल्म हैन । डाँडाको टुप्पामा बसेर समाजको घटना हेरिरहेछुजस्तो लाग्यो ।’ त्यो विछट्टैको आनन्द, ऊर्जा सायद पहिलो पटक थियो यादवको जीवनमा ।

सय वर्षअघिसम्म नेपालमा कायम रहेको सती प्रथाबारे साहित्यकार कृष्ण धरावासीले ‘झोला’ शीर्षकको कथा लेखेका थिए । कथा पढेपछि नै यादवले सोचेका थिए, ‘यसमाथि फिल्म बन्नुपर्छ ।’ तर, आफैँले निर्देशन गर्ने आँट थिएन उनमा । सुरुमा त कृष्ण धरावासीसँग फिल्म बनाउने लिखित अनुमति लिए उनले ।

त्यसपछि उनले निर्देशक खोज्न थाले । उसो त इतिहासमाथि फिल्म बनाउनु कठिन कुरा थियो । नेपालमा इतिहास माथि बनेका फिल्म सफल भएका उदाहरण पाउन पनि मुस्किल थियो । धेरै निर्देशकहरू पन्छिए, ‘सकिन्न, यसमाथि फिल्म बनाउनु मूर्खता मात्र हो ।’

अनि त आफैँले आँटे, ‘मै बनाउँछु ।’

लगानीकर्ता खोजे । भेटेर स्क्रिप्ट देखाए । ‘अलिअलि फाइट, गीत भएन भने फिल्म चल्दैन । त्यो त मिसाउनै पर्छ,’ लगानीकर्ताको सर्त थियो ।

नेपाली सिनेमामा दबदबा नै फाइट र गीतको थियो । निर्माताहरू नत्र लगानी गर्नै चाहन्नथे । बल्ल उनको सोचका निर्माता भेटिए, जो लगानी गर्न राजी भए ।

‘झोला’को सुटिङका लागि उनी निकै ठाउँ भौँतारिए । ताप्लेजुङदेखि रोल्पा-रुकुमसम्म पुगे । टिपिकल घरहरू खोजे । अन्त्यमा धादिङमा लोकेसन फाइनल भयो ।

सुटिङका दौरान कलाकारहरू उति उत्साहित थिएनन् । ‘यस्तो खालको फिल्म चल्दैन भन्ने उहाँहरूमा थियो । कतिपय कलाकारमा गम्भीरता भन्ने नै थिएन । पैसा पाइहाल्छम्, गरिदिम् न भन्ने मात्र थियो । टिमको भावनालाई एकीकृत गर्न नै समय लाग्यो,’ उनी सुनाउँछन् ।

फिल्म रिलिज हुँदासम्म धेरैलाई अपेक्षा थिएन । ‘तर, रिलिज भइसकेपछि कलाकारहरू नै फर्कीफर्की आए । आफैँलाई जस दिने प्रयत्न गर्न थाले,’ उनी सुनाउँछन् । फिल्मले राम्रो कभरेज पायो, ओस्कार अवार्डका लागि नेपालबाट छनोटसमेत भयो ।

‘झोला’पश्चात् यादवमा दोस्रो फिल्म नबनाउने सोच आयो । उनले सफल फिल्मको स्वाद लिइसकेका थिए । तर, केही समयपछि उनको सोचमा परिवर्तन आयो, ‘यतिले पुग्दैन । अझै राम्रो प्रयत्न गर्नुपर्छ ।’

०००

यादवको हातमा कृष्ण धरावासीकै कथा ‘भोर’ पर्‍यो । ‘भोर’ तराईमा दाइजोका कारण जिउँदै जल्ने महिलाको कथामा आधारित थियो । ‘हिजो सती प्रथाका कारण महिला श्रीमान् मर्दा मात्र डढ्थे । तर, अहिलेको समयमा दाइजोका कारण हरेक दिन ज्युँदै जल्नुपरेको छ,’ उनले विचार गरे- यसमाथि नै फिल्म बनाउँछु, निर्णय पनि गरिहाले ।

झोला इतिहास थियो, भोर वर्तमान । यादवले वर्तमानको कथा भन्नैपर्ने अठोटका साथ काम गरे । ‘भोर’ बनाउँदै गर्दा यादवसँग दर्शकको ठूलो आशा थियो । त्यसैले उनमा थप चुनौती थियो । जब फिल्म रिलिज भयो, अनपेक्षित रूपमा असफलता व्यहोर्नुपर्‍यो । फिल्ममा स्क्रिप्ट कमजोर भयो । ‘झोलाको सफलताले मलाई जति सिकायो, त्योभन्दा बढी भोरको असफलताले सिकायो,’ उनी भन्छन् । भाेरमा उनकाे पनि लगानी थियाे ।

‘भोर’ असफल हुनुले उनको जीवनमा ठूलो क्षति पुग्यो । उनी मात्र हैन, निर्माताहरूको जीवनमा पनि दख्खल पार्‍यो । यादव छ महिना डिप्रेसनमा पुगे । ‘आर्थिक रूपमा क्षति भएपछि त्यसको असर भयानक हुँदो रहेछ । समाजको हेर्ने दृष्टिकोण, आफन्त, दाजुभाइले हेर्ने दृष्टिकोण पनि फरक हुने रहेछ,’ उनको भोगाइले भन्यो ।

‘झोला सफल हुँदा सबै मेरो कारण सफल भयो भन्ने टिमका मान्छेहरूले नै भोर असफल हुँदा मलाई औंला तेर्स्याएर देखाए,’ उनी सम्झन्छन् ।

यादवलाई निकै समयसम्म डेरा भाडा तिर्नसमेत समस्या भयो । ‘मैले सामाजिक मुद्दामा फिल्म पो बनाएको थिएँ, तर क्राइम नै गरेजस्तो गरी सजाय भोग्नुपर्‍यो,’ उनी भन्छन् । ‘भोर’लाई तराईका जिल्लाहरूमा लैजान उनले निकै प्रयास गरे । मन्त्री तथा जिम्मेवार नेताहरूलाई भेटे । तर, सकेनन् ।

डिप्रेसनकै कारण उनले आफ्नो जीवनशैली परिवर्तन गरे । नियमित ध्यान र योगलाई प्राथमिकता दिन थाले । खानपानमा ध्यान दिए । जसले उनलाई संयमित हुन सघायो ।

यादव अब आफूलाई पुनः प्रमाणित गर्न चाहन्छन् । उनी अहिले नयाँ स्क्रिप्टमा काम गरिरहेका छन् । समाजमा भइरहेको महिला हिंसाबाट कसरी समाधान खोज्ने ? यसमाथि उनी सिनेमा बनाउने तयारीमा छन् । लगत्तै उनी किंवदन्तीमा बाँचिरहेका सात सय वर्षअघिको भुरे टाकुरे राज्यअन्तर्गत रहेको तामेकोट दरबारमाथिको इतिहासबारे फिल्म बनाउने योजनामा छन् । यसका लागि अध्ययन र अनुसन्धान गरिरहेका छन् उनी ।

०००

निर्देशक यादवले जीवनका अनेक प्रसंग कोट्याए । ती प्रसंगहरूमध्ये कुनै ‘अफ द रेकर्ड’मा परे त कुनै शब्दहरूको अभिलेखमा । उनले आफ्नो आर्थिक हैसियतका कुराचाहिँ लुकाएनन् । ‘अभाव र आर्थिक अनिश्चितताको घेराबाट गुज्रिरहेको हुन्छ मेरो जीवन । तर, यसमा पनि छुट्टै खुसी छ,’ उनले भने ।

बाहिर झलमल्ल घाम लाग्यो । यादवका जीवनका अनुभव र किस्सा सुन्न त अझै बाँकी थिए । तर, स्यालबास प्रस्थानका लागि हतारो बढिरहेको थियो । बाहिर निस्कँदै गर्दा यादवले मुस्कुराउँदै भने, ‘अब बाँकी कथा सुनाउने होइन, नयाँ फिल्म बनाएर देखाउने हो ।’