कहाँ छन् गगन थापाका टिममेट विद्यार्थी नेता हरिप्रसाद?

A+ A A-

नेपाली कांग्रेसको १४औँ महाधिवेशनले गगन थापा, विश्वप्रकाश शर्मा, बद्री पाण्डेलगायत नेता पदाधिकारी बने । यी तीन नेताका विद्यार्थी राजनीतिका समकालीन हुन्, ५७ वर्षीय हरिप्रसाद आचार्य । २०५३ सालतिर विद्यार्थी राजनीतिका चर्चित नेता बागलुङका आचार्य कांग्रेसमै भए पनि आजकल गुमनाम छन् ।

त्रिचन्द्र क्याम्पसको स्वतन्त्र विद्यार्थी युनियन (स्ववियु) का सभापति बनिसकेका उनी नेपाली कांग्रेसमै छन् । २०५३ सालमा त्रिचन्द्रको स्ववियु सभापति बन्दा गगन थापा आचार्यकै टिमबाट सचिवमा विजयी भएका थिए । त्यतिबेला उनलाई हराउन हालका पार्टी सहमहामन्त्री किशोरसिंह राठोर जोडतोडले लागेका थिए । कोइराला परिवारसँग नजिक हरि त्रिचन्द्रका तत्कालीन सभापति राठौरले साथ नदिए पनि सभापतिमा उठ्ने तयारी गरिरहेका थिए । पछि किशोरको समर्थनमा राजेश शाहीको प्यानल बन्यो । हरिले आफ्नै टिम बनाए । हरिले चुनाव पनि जिते । विद्यार्थी राजनीतिबाटै माथि उठेर गगन, बद्री, प्रदीपहरू पार्टी र संसदीय राजनीतिमा आउँदा हरि लापता छन् ।

कुनै बेलाका चर्चित विद्यार्थी नेता हरि किन हराए ?

‘क्याम्पसको सभापति हुनु भनेको पछि सांसद निश्चित हुने मान्छे हो । गगन थापा, प्रदीप पौडेललाई मिडियाले पनि पछ्याए । उनीहरूले पछ्याउने वातावरण पनि बनाए,’ हरिसँगै नेविसंघको राजनीति गरेका एक नेता भन्छन्, ‘हरिसँग त्यो कला भएन । हरि सोझो मान्छे हुन् । भाषण गर्ने कला पनि राम्रो छैन । बसोबासले गर्दा पनि राजनीतिमा माथि जान सकेनन् ।’

कहिले गुल्मी, कहिले बागलुङ बसेर बाल्यकाल बिताएका उनी आजकल काठमाडौंको टोखा बस्छन् । आचार्यको घर बागलुङको जैमिनी नगरपालिका १ कुस्मीसेरा हो । बागलुङमा उनलाई गुल्मेली भनेर साथ नदिने नेता पनि छन् । जनतासँग नभिज्नु, जिल्लाको राजनीति नगर्नुले पनि आचार्य पछि परेका उनका समकालीन एक बागलुङे नेताले बताए ।

बागलुङमा आयोजित कार्यक्रमलाई सम्बोधन गर्दै नेता हरि आचार्य ।

काठमाडौँमा स्ववियु सभापति बनेपछि त्यतिबेला उनलाई जिल्ला हाँक्ने उत्तराधिकारीको रूपमा हेरिएको थियो । ‘२०५३ सालमा उता सभापति भएपछि युवानेतालाई अघि सार्नुपर्छ, उत्तराधिकारी चाहिन्छ भनेर महाधिवेशन प्रतिनिधि बनाइयो । महासमिति सदस्य पनि भए,’ ती नेताले थपे, ‘यहीँ बसेर यहाँका जनतासँग भिजेर, सुःख–दुःखमा साथ दिएर जनतालाई प्रभाव पार्न सकेनन् । महाधिवेशन प्रतिनिधि र महासमिति सदस्य भएपछि बिलाए ।’ हरि नवौँ, एघारौँ र बाह्रौ महाधिवेशनमा प्रतिनिधि बनेका थिए । १२औँ महाधिवेशनपछि उनलाई सुशील कोइरालाले महासमिति सदस्य बनाएका थिए ।

हरिको सम्झनामा २०५३ साल

काठमाडौँको त्रिचन्द्र क्याम्पस, अस्कल क्याम्पस, वाल्मीकि क्याम्पसबाट राजनीति गरेकाहरू निरन्तर रहे स्थापित हुन्छन् । हालै सहमहामन्त्री निर्वाचित किशोरसिंह राठौर, महामन्त्री गगन थापा, विश्वप्रकाश शर्मा, प्रदीप पौडेल यसका उदाहरण हुन् । उनीहरू क्याम्पस तहमा नेतृत्व गरेर नेविसंघहुँदै पार्टी राजनीतिमा लागे । तर, गगनलाई आफूसँग डोर्‍याएर हिँडेका हरिप्रसाद स्थापित हुन सकेनन् । २०५१ सालमा हरिप्रसाद त्रिचन्द्रको स्ववियु सचिव हुँदा गगनलाई सदस्यमा ल्याएका थिए ।

हरि र गगनले २०५३ सालमा स्ववियुमा सभापति र सचिव भएर काम गरे । बद्री पाण्डे, प्रदीप पौडेल पनि आचार्यसँगै त्यतिबेला विद्यार्थी राजनीतिमार्फत उकालो लाग्दै थिए । हरि नेविसंघको इकाइ सभापति थिए । नेविसंघको इकाइ सभापति र स्ववियु सचिवको हैसियतले त्रिचन्द्रको स्ववियु सभापति चुनाव लड्न उनले आफू नेतृत्वमा टिम बनाएका थिए । तत्कालीन स्ववियु सभापति किशोरसिंह राठौर उनीभन्दा फरक लाइनमा थिए । आचार्यबाहेक उनको प्यानलका सबैलाई टिकट दिइयो ।

राठौर आचार्यलाई स्ववियु सभापति बनाउने पक्षमा थिएनन् । राठौर दैलेखका राजेश शाहीलाई सभापति बनाउन लागिपरे । आचार्यले टिकट पाएनन् । राठौर त्यतिबेला नेविसंघको केन्द्रीय सहमहामन्त्री भएकाले उनले नेविसंघमा आचार्यलाई सभापति बनाउन नहुने मत संगठनमा बलियो बनाएका थिए । आचार्यकै प्यानलमा भएकालाई राठौरले आफ्नो पक्षमा ल्याउन प्रयास गरे । आचार्यले टिकट नपाएपछि राठौरको प्रस्ताव कसैले मानेनन् ।

तत्कालीन सभापति गिरिजाप्रसाद कोइरालाको निर्देशनमा हरि आचार्यको नेतृत्वको प्यानलले आधिकारिकता पायो । र, चुनाव जित्यो पनि । ‘मेरै सभापतित्वमा गगनजी, ताप्लेजुङका छिरिङ तेन्जिङलगायत साथीहरू आउनुभयो । मैले टिम बलियो बनाएँ,’ हरि साढे दुई दशक पुरानो घटना सम्झन्छन्, ‘गिरिजाले बालकृष्ण खाँणलाई प्रतिनिधि खटाउनुभयो । बालकृष्ण खाँणले हरि आचार्यकै प्यानल आधिकारिक हुनुपर्छ भनेर घोषणा गरेपछि चुनाव लड्यौँ ।’

२०५३ साल फागुन १४ गते चुनाव थियो । अघिल्लो रात तत्कालीन पार्टी सभापति गिरिजाले राजेश, हरिप्रसाद, किशोरलाई डाके । गिरिजाले निर्देशन दिएपछि हरिलाई नै सभापति मान्न विपक्षी घटक तयार भए । छलफलमा सहमति जनाए पनि राजेश र किशोरले हरिलाई साथ दिएनन् । राजेश र किशोर कृष्णप्रसाद भट्टराईको लाइनमा थिए । स्ववियु चुनावमा नेविसंघबाट किशोरहरूको टिमले समर्थन पायो । हरि र गगनको टिम स्वतन्त्र बनेर लड्यो । अनेरास्ववियुबाट कुमार गुरुङ उम्मेद्वार थिए । ‘मत कति ल्याइयो बिर्सिएँ । हामीले दुईतिहाइले जितेको हो । राजेशहरू अनेरास्ववियुभन्दा पछि परेका थिए,’ हरिले सुनाए ।

२०५३ सालमा हरिप्रसाद त्रिचन्द्र क्याम्पसमा सभापति हुँदा बाल्मिकी क्याम्पस स्ववियु सभापति बद्री पाण्डे थिए । प्रदीप पौडेल अमृत साइन्स क्याम्पस (अस्कल)का सभापति थिए । ‘मलाई माथिबाट तान्ने मान्छे पनि कोही भएनन् । म जे हो त्यही खह्रो बोल्ने मान्छे हो । नेताहरूले च्यापेनन्, कसैको गुलामी गर्दिनँ,’ उनले आफू राजनीतिमा माथि उठ्न नसक्नुको सम्भावित कारण सुनाउँदै थपे, ‘जिल्लामा पनि गुटउपगुटले बिगार्‍यो ।’ स्रोतका अनुसार २०५३ सालदेखि नै उनी कोइराला परिवारसँग नजिक थिए । सुशील कोइरालाको निधनपछि आचार्य सभापति शेरबहादुर देउवाको पक्षमा छन् ।

त्यतिबेला सँगै पढेका, विद्यार्थी राजनीतिमा रहेकाहरू बेलाबेला उनलाई खोजिरहन्छन् । उनी थप्छन्, ‘आजकल गगनको जति चर्चा छ २०५३ सालतिर काठमाडौँमा म उत्तिकै पपुलर थिएँ । हरि आचार्य भनेपछि त्योबेला धेरैले चिन्थे ।’ नेविसंघमा उनी २०३६ सालदेखि नजिक थिए । गुल्मीबाट राजनीति गर्ने वातावरण बनेन । उनी बागलुङ फर्किए । उनको परिवार बागलुङबाटै गुल्मी गएको थियो । २०५३ सालमा स्ववियु सभापति बनेपछि आचार्यले गुल्मीबाट महाधिवेशन प्रतिनिधि बन्ने प्रयास गरेका थिए । त्यो सफल भएन ।

आचार्यनिकट स्रोतका अनुसार बागलुङका तत्कालीन सभापति गोपाल सापकोटालाई हरिकै नजिकका साथीहरूले मनाएर उनलाई नवौँ महाधिवेशनमा प्रतिनिधि बनाइएको थियो । त्यतिबेला प्रतिनिधि बनेका उनी न नेविसंघबाट कांग्रेसको राजनीतिमा छिरे, न जिल्लाको राजनीतिमा फर्किए । २०४९ सालमा उनी ब्याच्लर पढ्न बागलुङबाट काठमाडौँ गएका थिए । त्रिचन्द्रबाटै ब्याच्लर सकेका उनले आईएस्सी भने चितवनको वीरेन्द्र बहुमुखी क्याम्पसबाट २०४३ सालमा गरेका हुन् । आईएस्सी सकेपछि उनी अध्यापनमा लागे । बागलुङको जनकल्याण माविमा तीन वर्ष र जनता माविमा एक गरेर चार वर्ष गणित र विज्ञान पढाए । चार वर्ष पढाएपछि उनी ब्याचलर पढ्न काठमाडौँ गएका हुन् ।

हरिप्रसाद दुई कार्यकाला गरेर १० वर्ष तरुण दलमा सदस्य त रहे तर, त्यहाँबाट निस्किएपछि उनी राजनीतिमा त्यति सक्रिय रहेनन् । बागलुङे उनी काठमाडौंतिरै बसे । पछिल्लो दुई महाधिवेशनमा उनी प्रतिनिधि चयन हुन सकेनन् । कुनै संसदीय निर्वाचनमा उनले टिकट पनि पाएका छैनन् । हरिले केही गरी टिकट पाए पनि उनले जित्न असम्भव नै रहेको जिल्लाका नेताहरूको विश्लेषण छ ।

बागलुङका एक कांग्रेस नेता धरातल नै कमजोर भएकाले आचार्यले महाधिवेशन प्रतिनिधि निर्वाचनमा हार व्यहोर्नुपरेको बताउँछन् । ‘विद्यार्थी राजनीतिको एउटा लेभलमा पुगेको मान्छे हो उहाँ । उहाँले कहिल्यै प्रत्यक्ष निर्वाचन लड्ने मनोविज्ञान राख्नुभएन,’ ती नेता भन्छन्, ‘जनताको बीचबाट आउँछु भनेर चुनाव लडेको भए जनतासँग जोडिनुहुन्थ्यो । अहिले महाधिवेशन हार्ने अवस्था पनि रहन्थेन । तर, उहाँमा प्रत्यक्ष चुनाव लड्ने स्वभाव नभएको देखिन्छ ।’

स्थानीय नेताका अनुसार आचार्य कोही केन्द्रीय नेता आउँदा र केही विशेष काम परे मात्रै बागलुङ पुग्छन् । हालको महाधिवेशनमा उनी बागलुङ निर्वाचन क्षेत्र नम्बर १ बाट केन्द्रीय महाधिवेशन प्रतिनिधि उम्मेदवार थिए । आफू जिल्लाका नेताहरूले साथ नदिँदा पराजित भएको आचार्यको दाबी छ । राजनीतिलाई निरन्तरता नदिएकोमा उनमा त्यस्तो ठूलो पश्चताप देखिँदैन । आचार्य भन्छन्, ‘म इमान्दारिता र निष्ठाको राजनीति गर्ने मान्छे अहिलेको राजनीतिमा सफल नभएकोमा दुःखी छैन । गगन, विश्वप्रकाश, धनराजजस्ता मेरा समकालीन साथी आउँदा म खुसी छु ।’

प्रकाशित मिति: बुधबार, पुस १४, २०७८ ११:५८