महाधिवेशन उद्‍घाटन सत्रमा प्रश्नै प्रश्नले घेरिए प्रचण्ड

A+ A A-

काठमाडौंको कमलादीस्थित प्रज्ञा भवनमा आठौँ महाधिवेशन उद्घाटन समारोहमा माओवादीमाथि असली मार्क्सवादी नभएको भन्दै प्रश्न उठ्यो । शान्ति प्रक्रिया तार्किक निष्कर्षमा नपुगेको विषयमा पनि प्रचण्डमाथि औँला उठे । संघीयता र समावेशीताका आफ्नै एजेण्डलाई सुदृढ बनाउन माओवादी गम्भीर नबनेको विषयमा दलका नेताहरूले आवाज उठाए । नेकपाको विघटनमा पनि प्रचण्डमाथि प्रश्न तेर्सियो ।

प्रश्नै प्रश्नले घेरिएपछि जबाफ दिँदै प्रचण्डले भने, 'राजनीतिक दलका नेताहरूले आज मनभित्रैबाट कुराहरू राख्नुभयो नेताहरूको बोलीमा कुनै कृतिमता छैन । सबै प्रस्तुतिहरूलाई डिबेटको रुपमा लिएको छु । उद्घाटन सत्रमा भएको ग्रेट डिबेटले महाधिवेशन आधा सफल भयो ।'

महाधिवेशनमा शुभकामना दिन आएका सीपी मैनालीले माओवादी असली मार्क्सवादी नभएको आरोप लगाए । जनयुद्धको कार्यभार पूरा गर्न नसकेकोप्रति जबाफ दिनुपर्ने भन्दै प्रचण्डमाथि मैनालीले प्रश्न उठाएका थिए । माओवादीले जनयुद्धका नीति छोडेकाले उसले सबैकुरा जनतामाझ खुलस्त बनाउनुपर्ने मैनालीको भनाइ थियो ।

'एउटा नीति लिएर अघि बढेको आन्दोलनमा जनताले अकुत बलिदान गरेका छन्,' मैनालीले भने, 'त्यो आन्दोलन अर्कै वस्तु लिएर दिशा मोडेको छ । किन तत्कालीन लक्ष्य प्राप्ती भएन कसले अपहरण गर्‍यो । ती एजेण्डा समय सापेक्ष थिएन भने पनि समयले जबाफ खोजिरहेको छ ।'

मैनालीले माओवादी जनयुद्धमा उत्पीडक राष्ट्रहरूले समेत सहयोग रहेको आरोप लगाउँदै माओवादी असली मार्क्सवादी हुन नसक्ने दाबी गरे । 'मार्क्सावद, उत्पीडित जनता र राष्ट्रहरूको पक्षधर हो । विज्ञानसम्मत सिद्धान्तका रूपमा विश्वभर ख्यातिप्राप्‍त छ । विश्वमा उत्पीडक शासकहरूद्वारा सञ्चालित राष्ट्रहरू पनि छन्,' मैनालीले भने, 'यस्ता शासकहरूबाट सञ्चालित राष्ट्रको परोक्ष संलग्नतामा सञ्चालित आन्दोलनले उत्पीडित जनतालाई मुक्ति दिन सक्दैन भन्ने मार्क्सवादी सिद्धान्तविपरीत आचरण गरेको राजनीतिक शक्तिले आफूलाई कसरी २४ क्यारेट मार्क्सवादी दाबी गर्न सक्छ ?'

आफूले नेतृत्व गरेको जनयुद्ध र आफ्नो पार्टीमाथि प्रश्न उठाएपछि प्रचण्डले मैनालीलाई जवाफ फर्काए । 'सधैँ तीता कुरा गर्ने सीपीजीले आज बडो गम्भीर कुरा गर्नुभयो । उहाँले उठाएका प्रश्नको जवाफ दिनका निम्ती मैले उहाँसँग टीपोट माग गरेको छु । उहाँले साफ गरेर दिन्छु भन्नुभएको छ,' प्रचण्डले भने ।

लोकतान्त्रिक समाजवादी पार्टीका नेता अनिलकुमार झाले संविधान र समावेशीतालाई सुदृढ बनाउने विषयमा माओवादी गम्भीर नबनेको भन्दै आफ्नै एजेण्डलाई सुदृढ बनाउनेतर्फ केन्द्रित बन्न सुझाएका थिए ।

यस्तै जनता समाजवादी पार्टीका अध्यक्ष उपेन्द्र यादवले पनि संविधानलाई सबैको साझा बनाउन र शान्ति प्रक्रियालाई पूरा गर्नेतर्फ माओवादीमा गम्भीरता जरुरी रहेको औँल्याएका थिए । यादवको चिन्‍ता बेपत्ता पारिएका नागरिकले न्याय नपाएको र संक्रणकालीन न्याय सम्पादनका लागि गठन भएका आयोग अलपत्र बनेको विषयमा केन्द्रित थियो । यादवले भनेका छन्, 'बेपत्ता पारिएका नागरिकले न्याय पाएका छैनन् । सत्य निरुपण तथा मेलमिलाप आयोग अलपत्र छ । द्वन्द्वपीडितलाई न्याय दिन माओवादी केन्द्रित होस् ।'

उनीहरूले उठाएका सवालमा जबाफ दिँदै प्रचण्डले उत्पीडित समुदायलाई अधिकार दिलाउन अझै क्रियाशील हुने बताए । 'संविधान संशोधन प्रस्ताव दुईपटक दर्ता गराएर मैले मधेसी जनतालाई अधिकार दिलाउन खोजेको थिएँ । आउने दिनमा पनि मधेसको र उत्पीडनमा परेका सबै समुदायको अधिकार संघीय लोकतन्त्रको मर्म र भावना अनुरुप अघि बढाउन म क्रियाशील हुनेछु ।'

उद्घाटन सत्रमा विशिष्ट अतिथी रहेका नेकपा एकीकृत समाजवादीका अध्यक्ष माधवकुमार नेपालले माओवादीले कार्यशैली सच्याउन जरुरी रहेको बताए । 'माओवादीले कार्यशैली सच्याउन जरुरी छ । माओवादी मात्रैले होइन समग्र कम्युनिस्ट पार्टीले गरिब उत्पीडित जनताको पक्षमा काम गर्नुपर्छ । अन्यथा कम्युनिस्ट पार्टीमा देखिएको आकर्षण घट्न बेर लाग्नेछैन । कार्यशैली सच्याउने विषयमा महाधिवेशन केन्द्रित बनोस्,' नेपालले भने ।

नेपालले कार्यशैलीमाथि उठाएको प्रश्नको जबाफमा प्रचण्डले भने, 'उत्पीडित जनताको अधिकार सुनिश्चित गर्न कार्यशैली सच्‍याउँदै हामी अघि बढ्नेछौँ । माधव कमरेडको सुझावलाई मैले गम्भीरतापूर्वक लिएको छु ।'

नेकपा एमालेका महासचिव शंकर पोखरेलले माओवादी र एमाले एउटै घोषणापत्रमा चुनाव लडेर जनताले दिएको मतअनुसार पार्टी एकतामा गएको प्रसँग उप्काए । प्रचण्डलाई इंगित गर्दै उनले नेताहरूको स्वार्थका कारण नेकपा विघटन भएकोमा पछुतो रहेको बताएका थिए । माओवादी र एमालेको लक्ष्य समाजवाद रहेकाले फरक ठाउँमा बस्न जरुरी नरहेको पोखरेलले बताए ।

'नेताहरूको स्वार्थको कारण जनभावनाअनुरुप बनेको नेकपा विघटन भयो, यसमा पछुतो छ । यसको समीक्षा होस् । माओवादी र एमालेको लक्ष्य समाजवाद रहेकाले फरक-फरक ठाउँमा बस्न जरुरी छैन,' पोखरेलले भने ।

नेकपा विघटनप्रति आफूमाथि प्रश्न उठेपछि प्रचण्डले यसबारे महाधिवेशनमा छलफल हुने भन्दै एमालेभित्र पनि समीक्षा जरुरी रहेको जबाफ फर्काए । 'शंकर कमरेडले भनेको कुरामा हामी समीक्षा गर्नेछौँ । एमालेभित्र पनि समीक्षा गर्नुहुनेछ र फेरि नयाँ किसिमको वातावरण निर्माण हुनेछ भन्ने आशा छ,' पोखरेललाई प्रचण्डको जबाफ थियो ।

उद्‍घाटन सत्रमा नेकपा क्रान्तिकारी माओवादीका नेता सीपी गजुरेलले प्रचण्डले माओवादी एकताको कुरा गरे पनि कार्यनीति सच्याउने प्रतिबद्धता व्यक्त नगरेको भन्दै प्रश्न उठाए । प्रचण्डले जनयुद्ध सुरु गर्नुअघिको केन्द्रीय कमिटीको प्रतिबद्धतालाई शिरोधार्य गर्नुपर्ने शर्त अघि सारे । माओवादी एकताको निम्ती उनले चारवटा शर्त पनि ल्याएका थिए ।

'माओवादीहरू एकजुट हुन् भन्ने लाग्छ भने पहिलो कुरा के गर्नुपर्छ यो महाधिवेशनले भने जनयुद्ध सुरु गर्नुभन्दा अगाडिको केन्द्रीय समितिमा हामीले जे प्रतिबद्धता जाहेर गरेका छौँ, त्यसलाई पुनर्स्थापित गर्नुपर्छ भन्ने सुझाव राख्न चाहन्छु,' गजुरेलले भनेका थिए ।

गजुरेलले एकताका आधार प्रस्तुत गरेपछि हल तालीले गुञ्जयमान भएको थियो । गजुरेलको प्रस्ताव सकारात्मक रहेको भन्दै प्रचण्डले आफ्ना गल्तीको आत्मसमीक्षा गर्ने प्रतिबद्धता व्यक्त गरे । 'सीपी गजुरेलको प्रस्तावमा हलले जुन प्रतिक्रिया जनायो यो निकै सकरात्मक छ र उहाँले राख्नुभएका शर्तलाई मैले सकरात्मक सन्देशका रुपमा लिएको छु,' उनले भने ।

मञ्चमा नेताहरूले उठाएका प्रश्न र अन्य गल्तीबारे आफूले राजनीतिक प्रतिवेदनमा गम्भीर आत्मसमीक्षा गरेको प्रचण्डले बताएका छन् । 'माओवादी आन्दोलन कमजोर हुनुमा मेरा आफ्नै कमजोरीको गम्भीर आत्मसमीक्षा गरिएको छ ।'

आफ्ना कमीकमजोरीको गम्भीर आत्मालोचना गरेर जनताको बीचमा क्रान्तिकारी विचार र सुदृढ संगठन लिएर जाने प्रचण्डको प्रतिबद्धता छ ।

प्रकाशित मिति: आइतबार, पुस ११, २०७८ २०:४४