खगेन्द्रका फिल्म नछुटाई हेर्ने उनका आमाबुबाले हेर्न नचाहेको 'पशुपति प्रसाद'को एउटा दृश्य

खगेन्द्रका फिल्म नछुटाई हेर्ने उनका आमाबुबाले हेर्न नचाहेको 'पशुपति प्रसाद'को एउटा दृश्य

A+ A A-

खगेन्द्रलाई लेखनतिर चासो थियो, नाटक अनि फिल्मतिर केही वास्ता थिएन । चिनजानका साथीभाइ नाटक खेल्थे । पोखराको पृथ्वीनारायण क्याम्पसमा पढिरहँदा एक दिन साथीले प्रस्ताव राखे, ‘खगेन्द्र नाटक खेलौँ ।’

उनले जवाफ फर्काए, ‘मलाई आउँदैन । कसरी खेल्ने ?’

ती साथीले भने, ‘हामी सिकाउँछौँ, खेलौँ ।’

राष्ट्रिय नाचघरले २०५६ साल वैशाखमा पोखरामा पश्चिमाञ्चल क्षेत्रीय नाटक प्रतियोगिता आयोजना गरेको थियो । २१ वर्षीय खगेन्द्र साथीभाइको लहैलहैमा लागेर पोखराको दीपेन्द्र सभागृहमा नाटकको मञ्चमा पुगे । २०५४ सालमा स्याङ्जा पुतलीबजारबाट पोखरा आएका उनलाई त्यही मञ्चले कलाकार बन्न हौस्यायो । नाटकप्रतिको हुटहुटी र निरन्तरताले उनी अहिले धेरैका प्रिय कलाकार बनेका छन् । उनलाई लेखकभन्दा पनि कलाकार भनेर चिन्नेको जमात ठूलो छ ।

पोखरा थिएटरको गन्धर्व नाटक घरमा शनिबार भएको ‘गफ कन्सर्ट’मा खगेन्द्रले आफ्नो नाटक, फिल्म यात्रा, बुबाको सपना, लेखनका गफ सुनाए । स्याङ्जालीहरूमा लोकसेवामा नाम निकालेर सरकारी जागिरे बन्नुपर्छ भन्ने सोच थियो, त्यो सोच अहिले पनि छ । खगेन्द्रले नाटकमै आनन्द पाए, लोकसेवातिर उनको मन लागेन । ‘त्यो दिन नाटक खेलेपछिको जस्तो असीमित आनन्द पहिला कहिल्यै मिलेको थिएन ।

आनन्दले पनि कहिलेकाहीँ निद्रा लाग्दो रहेनछ, मलाई त्यो नाटक गरेपछि निद्रा लागेन,’ खगेन्द्र पहिलो अभिनय अनुभव सम्झँदै भन्छन्, ‘स्याङ्जामा लोकसेवाको दृष्टिकोण कस्तो छ भन्ने थाहा नै छ । त्यो छोडेर यही आनन्द आउने नाटकतिरै लाग्छु भन्ने भयो ।’

नाटकहुँदै उनी चलचित्रतिर छिरे । चलचित्रले खगेन्द्रलाई नसोचेको उचाइ दियो । २०५६ सालमा श्याम अर्याल निर्देशित नाटक खेलेपछि उनले अभ्यास गर्ने सोच बनाए । अनुप बरालसँग नाटक सिक्न प्रतिबिम्ब नाटक घर गए । नाटकको ६ महिने कोर्सको शुल्क १५ हजार रुपैयाँ थियो । दुई/तीन दिन नाटक सिके । सिकेको पैसा जुटाउन घर गए । गाउँमा बुबा किराना पसल चलाउँथे । पढ्न पोखरा झरेको छोरा नाटक सिक्छु भन्दै १५ हजार रुपैयाँ माग्न आएपछि बुबा झस्किए । छोराको इच्छालाई नकार्न सकेनन् । खगेन्द्र पसलमा भएका नोट निकाल्न थाले । पाँच, दश, बीस, पचासका नोट गरेर २ हजार रुपैयाँ पुर्‍याए ।

‘आत्मविश्वास बढ्छ, राम्रो हुन्छ भनेर अनुप दाइले भनेको कुरा सुनाएर बालाई फकाएँ । २ हजार रुपैयाँको मुठो ल्याएर दाइलाई दिएँ,’ गफ सुन्न गन्धर्व नाटकघर पुगेका निर्देशक अनुपतिर हेर्दै खगेन्द्र मुस्कुराए, ‘पछि दाइले स्कलरसिप दिनुभयो । कक्षामा लगनशील थिएँ । त्यसले हो कि खुद्रा पैसा ल्याएपछि समस्या रहेछ भन्ने भयो ।’

बुबा प्रोफेसर बनाउन चाहन्थे । खगेन्द्रले बुबाले चाहेको बाटो रोजेनन् । कुनै कक्षामा किताबका पाना पल्टाउँदै उनी बोल्दैनन् । तर, अभिनयका प्रोफेसर भने बनेका छन् । उनी नयाँ कलाकारलाई आफ्ना अनुभव सुनाउँदै नाटक सिकाउँछन् । आफूले भनेको पेसामा नलागे पनि बुबा खगेन्द्रलाई सधैँ साथ दिइरहेका छन् । खगेन्द्रले बधशाला, टलकजंग भर्सेस टुल्के, पशुपति प्रसाद, डमरुको डण्डिबियो, धनपति, जय भोलेमा अभिनित छन् । टेलिभिजनमा उनका फिल्म जतिपटक आए पनि आमाबुबाले हेर्छन् । पशुपति प्रसादको अन्तिममा उनी मरेको दृश्य भने दुवैले हेर्दैनन् । ‘तँ यहीँ छस्, मरेको कसरी हेर्न सकिन्छ ?,’ आमाबुबा खगेन्द्रलाई भन्छन् ।

लेखक बन्ने रहर बोकेर २०५७ सालमा काठमाडौँ पसेका खगेन्द्र आजकल चलचित्रतर बढी केन्द्रित छन् । उनको ‘फुलानी’ कथासंग्रह प्रकाशित छ । पोखरा छँदै उनले एउटा उपन्यास प्रकाशन गरेका थिए । २०/२१ वर्षकै उमेरमा उनले उपन्यास लेखेका थिए । त्यो उपन्यास अहिले खगेन्द्रसँगै छैन । उपन्यासको ड्राफ्ट बोकेर खगेन्द्र साहित्यकार सरुभक्तलाई भेट्न पुगेका थिए । त्यो हेरेपछि सरुभक्तले उनलाई तत्काल प्रकाशन नगर्न सुझाए ।

खगेन्द्रलाई त्यतिबेला लाग्यो, ‘बजारमा नयाँ उपन्यासकार आउँदै छ भनेर सरुभक्तले रोक्न खोजे ।’ जिद्दी स्वभावका उनले प्राज्ञले रातो सिग्नल दिँदादिँदै उपन्यास छपाए । चिनजानका साथीभाइले दुई/चार वटा किनिदिए । त्यो पुस्तक छाप्न उनले बुबाले दिएको सुनको सिक्री बेचेका थिए । बुबाले बनाइदिएको सुनको सिक्री ४ सय रुपैयाँ नाफा लिएर ७४ सयमा बेचेका थिए । आफ्नै पुस्तक उनलाई चित्त बुझेन । सुन बेचेर छपाएको उपन्यास जलाएर खरानी बन्यो । ०५० को दशकमा लेखेको ‘परदेशीएका नेपाली’ खगेन्द्रको संग्रहमा पनि छैन ।

खगेन्द्र २०५७ सालमा लेखक बन्न काठमाडौँ पसे । उनलाई नाटकले पनि छोडेको थिएन । पछि त उनका लेखन नै नाटकतिर ढल्किन थाले । अनि एउटा कोठामा देखाइने नाटकलाई उनले पर्दामा देखाउने प्रयास थाले । उनको चलचित्र यात्रा पनि रोचक छ । मनोज पण्डितले चलचित्र ‘बधशाला’ बनाउन लागेका थिए । त्यसको कास्टिङ डाइरेक्टर खगेन्द्रकै गुरु अनुप बराल थिए । बरालले चलचित्रमा खगेन्द्रलाई ल्याउन भरसक गरे पनि मनोजले मानेनन् । अनुपले खगेन्द्रलाई दिन खोजेको भूमिकाका लागि मनोजले अर्कै कलाकार खोजिसकेका थिए । खगेन्द्रलाई लिएर अनुप मनोजसँग भेट्न गए ।

खगेन्द्रलाई फिल्ममा लिन अनुपले गरेको आग्रह मनोजले स्वीकारेनन् । त्यो भेट त्यत्तिकै सकियो । खगेन्द्र भाग्यमानी सावित भए, अन्तिममा फिल्ममा उनलाई नै लिइयो । ‘फिल्ममा जानु मेरो लागि एउटा संयोग मात्रै हो । मनोज सरले भनेको कलाकारलाई के कुरामा पुलिस केस परेछ । त्यसपछि मैले अवसर पाएँ,’ खगेन्द्रले डेब्यु फिल्मको यात्रा सुनाए । युद्धकालमा नेपाली सेनाले ब्यारेकमा गरेको ज्यादतीमा केन्द्रित रहेर बनाइएको यो चलचित्रमा उनीसँगै दयाहाङ राई, सौगात मल्ल, अर्पण थापा पनि थिए ।

खगेन्द्र आफू निर्देशित तथा अभिनित चलचित्र ‘पानीफोटो’ प्रदर्शनको पर्खाइमा छन् । बेपत्ता छोराको पर्खाइमा बसेका बाआमाको कथा बोल्ने यो चलचित्र दर्शक हल पस्ने वातावरण बनेपछि प्रदर्शन गर्ने खगेन्द्रको मनस्थिति छ । दुई दशकमा उनले दर्जन नाटक, आधा दर्जन फिल्म खेले । उनलाई फिल्मभन्दा नाटक नै प्रिय लाग्छ । ‘चलचित्रमा नाटकको जस्तो अर्ग्यानिक स्वाद हँदैन । नाटक गर्दा जीवन बाँचेजस्तो लाग्छ,’ खगेन्द्र भन्छन्, ‘सिनेमामा धेरै ब्रेक डाउन गर्नुपर्छ ।’

खगेन्द्र गाउँ पुगेपछि कलाकार भएको बिर्सिन्छन्, किसान बन्छन् । गोठमा काम गर्छन्, खेततिर जान्छन् । गाउँमा टन्नै सुन्तलाका बोट छन् । सक्रिय जीवनपछि उनी पनि तिनै सुन्तलाका बोट स्याहार्ने योजना सुनाउँछन् । खगेन्द्रको संगत गर्नेहरू उनलाई सायदै दुःखी देख्छन् । उनी सेलिब्रेटीभन्दा पनि सामान्य जीवन बिताउन रुचाउँछन् । त्यसैले भिडभाडमा जाँदा सकेसम्म आफूलाई लुकाएर हिँड्छन् ।

गाउँगाउँ र नयाँ ठाउँ घुम्ने सोख भएका यी कलाकार योजना नबनाई जिन्दगीलाई आफ्नै लयमा बग्न दिनुपर्ने मत राख्छन् । जीवनको योजना के छ ? ‘योजना बनाउँदा जीवन सन्तुलित बन्दैन । यस्तो गर्छु, यति कमाउँछु भनेर लागियो र भोलि भएन भने सन्तुलन बिग्रिन्छ,’ सरलता देखाउँदै खगेन्द्रले जवाफ दिए, ‘जे चिजमा लागिएको छ त्यसलाई अनवरत गर्नुपर्छ । काम गर्नुस्, खानाबिना मरिँदैन । जीवन आफैँ बगिरहन्छ ।’

प्रकाशित मिति: आइतबार, पुस ११, २०७८ १८:०५