नैतिक विचलनकाे दाग छोप्दै प्रचण्डको उत्तराधिकारी बन्ने दाउमा महरा

A+ A A-

संसद सचिवालयकी कर्मचारीसँगको यौनहिंसा प्रकरण नबाहिरिएको भए कृष्णबहादुर महरा अहिले प्रतिनिधिसभाका सभामुख रहिरहन्थे । अहिले माओवादी केन्द्रको राष्ट्रिय सम्मेलनमा अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल 'प्रचण्ड'को उत्तराधिकारी बन्ने दौडमा उनी होइन, अरु नै नेता कुदिरहेका हुन्थे होला । तर, सो प्रकरणबाट ढलेको राजनीतिक उचाइ सम्हाल्दै महरा अहिले अध्यक्ष प्रचण्डको उत्तराधिकारी बन्ने कसरत गर्दैछन् ।

महरा २०६९ मै हेटौँडा महाधिवेशनबाटै महासचिव बनेर प्रचण्डको उत्तराधिकारी बन्न चाहन्थे । प्रचण्डनिकट एउटा समूहले त्यसका लागि माहौल बनाएको पनि थियो । तर, बाबुराम भट्टराई, नारायणकाजी श्रेष्ठ र प्रचण्ड समूहभित्रकै केही नेताले अनिच्छा देखाएपछि पोष्टबहादुर बोगटी महासचिव बने ।

२०७१ को विराटनगर सम्मेलनबाट उनी महासचिव त भए, त्यो पदमा रहेर उनले लामो समय काम गर्न पाएनन् । २०७४ को निर्वाचनपछि उनी प्रतिनिधिसभाका सभामुख निर्वाचित भएपछि पार्टीमा निष्क्रिय भए । २०७६ कात्तिकमा यौन हिंसाको गम्भीर आरोप लागेपछि उनी सभामुखबाट पदच्यूत मात्र भएनन्, उनको नैतिक र राजनीतिक उचाइ पनि एकाएक ढल्यो । अदालतबाट सफाइ पाइसक्दासमेत राजनीतिमा निष्क्रियजस्तै बसेका महरा नेकपा विभाजन भई माओवादी केन्द्र ब्युँतिएपछि बल्ल पार्टी काममा फर्किएका हुन् ।

पुस (११–१३) मा हुने राष्ट्रिय सम्मेलनबाट महरा आफ्नो विवादास्पद विगतलाई किनारामा राख्दै माओवादीमा पुनः उदाउन चाहन्छन् । माओवादी केन्द्र ब्युँतिएपछिको उनको राजनीतिक सक्रियताले त्यसैको संकेत गर्दछ । तर, पार्टीमा अध्यक्षपछिको शक्तिशाली महासचिवमा फर्किएर प्रचण्डको उत्तराधिकारीको सन्देश दिन उनलाई प्रचण्डकै विश्वासपात्रहरू वर्षमान पुन र जनार्दन शर्मासँग पेचिलो प्रतिस्पर्धा गर्नुपर्नेछ ।

उक्त काण्डले पार्टीमा गुमेको साख फर्काएर नेतृत्वमा स्थापित हुन महराले दुई रणनीति अपनाएका छन् । पहिलो, पार्टी गतिविधिमा सक्रियता । माओवादी केन्द्रको प्रवक्ता भइसकेपछि महरा पार्टी काममा देश दौडाहा गरिरहेका छन् । बितेका केही महिना उनी गृह प्रदेश लुम्बिनीमा धेरै नै सक्रिय भए । सक्रियता बढाएर उनी अध्यक्ष प्रचण्डसँगै पार्टी कार्यकर्ताको मन जित्ने अभियानमा छन् । उनको यो सक्रियता त्यतिबेला देखिएको छ, जतिबेला उनका राजनीतिक प्रतिस्पर्धी ठानिएका नेता वर्षमान पुन बिरामी छन् भने अर्का जनार्दन शर्मा अर्थमन्त्रीका रूपमा सरकारमै व्यस्त छन् ।

दोस्रो, महरा पूर्वमाओवादी समूहलाई एकठाउँ गोलबद्ध गर्ने र सम्भव भएसम्म पार्टी एकताका लागि खटिएका छन् । उनकै पहलमा नेत्रविक्रम चन्द्र 'विप्लव' समूहसँग एकताको माहौल बन्दै गएको सन्देश पार्टीमा प्रवाह भएको छ । त्यसले महरालाई प्रचण्डसँग नजिक राख्न मद्दत गरिरहेको छ ।

अर्को, प्रचण्ड र महरा मुछिएको विवाद पनि बेलाबेला चर्चामा आउँछ । महरालाई भावी नेताका रूपमा अघि सार्नुपर्ने माग उठ्दा हेटौँडा महाधिवेशनमा माओवादी लडाकु शिविरको आर्थिक हिनामिनाको विषय पनि जोडतोडले उठाइएको थियो । यो नसुल्झिएको विवादले पनि प्रचण्ड र महरालाई नजिकै राख्न मद्दत पुगेको टिप्पणी गर्नेहरू पनि छन् ।

शान्ति प्रक्रियामा आएपछि माओवादी सहभागी कुनै पनि सरकारमा महरा छुटेका छैनन् । २०६३ यताका १० वर्षमा उनी सात पटक मन्त्री बने । सूचना तथा सञ्चार, गृह, अर्थ र परराष्ट्रमन्त्री बने । पार्टीमा यति तीव्र नेतृत्व उन्नति गरेका महरा विवादमा पनि उत्तिकै पर्दै आएका छन् । चिनियाँ अधिकारीसँग नयाँ सरकार बनाउन ५० करोड मागेको अडियो सार्वजनिक भएपछि उनको चर्को आलोचना भयो ।

माओवादीभित्र महरा छिटो नेतृत्वमा पुग्ने नेतामा पर्छन् । २०४८ सालमा तत्कालीन संयुक्त जनमाेर्चाबाट राेल्पाबाट चुनाव जित्दा उनी ३२ वर्षका थिए । २०५० मा पार्टीकाे संसदीय दलका नेता त भए, तर २०५२ फागुनमा माओवादी ‘जनयुद्ध’ सुरु हुँदासम्म उनी पार्टीको केन्द्रीय सदस्यसमेत थिएनन् । तर, माओवादी विद्रोह उत्कर्षमा पुग्दा उनी समकालीन नेताहरूलाई उछिन्दै पार्टी हेडक्वार्टरको विश्वास पात्र बन्न पुगे । आफूभन्दा सिनियर नेताहरू अग्निप्रसाद सापकोटा, टोपबहादुर रायमाझी सदस्य रहेको माओवादी वार्ता टोलीको संयोजक बने । सरकार–माओवादीबीच भएका तीनवटै वार्ता समितिमा महरा सहभागी थिए ।

पार्टी शान्तिपूर्ण सुधारिएकाे संसदीय व्यवस्थामा फर्केकाले संसदीय मूल्य-मान्यता र मर्यादा बुझेका, परिपक्व एवं समन्वयकारी नेताका रूपमा महरालाई प्रचण्डले अघि बढाउन चाहेकाेजस्ताे पनि देखिन्छ । विराटनगर सम्मेलनमा महरालाई महासचिवमा प्रस्ताव गरेका वर्षमान पुन अहिले महासचिव हुने याेजनामा थिए । तर, उनलाई स्वास्थ्यले साथ दिएन । जनार्दन वा अन्य नेताभन्दा आफ्नै राजनीतिक गुरु महरालाई महासचिव मान्न उनलाई अप्ठेराे पनि देखिँदैन । अर्का नेता जनार्दन शर्मालाई पनि पुनभन्दा महरालाई नेता मान्न सहज हुनेछ ।

प्रकाशित मिति: बिहीबार, पुस ८, २०७८ १९:५६