स्वामी महाराज र भक्तगणको 'टक प्रोग्राम’

A+ A A-

निरङ्कुश शाहतन्त्रमा हाम्रो नेपालमा छयहत्तर थान राजा थिए । एक थान बडे राजा थिए माथि सिंहासनमा, पचहत्तर थान छोटे राजा थिए तल जिल्ला–जिल्लामा । जिल्लाका छोटे राजा सीडीओ कहिन्थे । यी छोटे राजा बडे राजाको सदिच्छाबमोजिम ‘व्यवस्था विरोधी’लाई कहिले जिल्ला निष्कासन गर्थे, कहिले जिल्लाबन्दी गर्थे । अनेक गाउँमा एकसाथ मास्टरी र ‘व्यवस्था विरोधी’ कर्म गर्दा म कहिले जिल्ला निष्कासनमा परेँ, कहिले जिल्लाबन्दीमा परेँ । कोरोना महाव्याधिले मलाई निर्मम शाहतन्त्रको हैरानीको झल्को दियो । लकडाउनकालमा कोरोनाले मलाई गृह नजरबन्दमा पार्‍योे । लकडाउन किञ्चित् खुकुलिँदा म काठमाडौँ खाल्डोको बन्दी भएँ ।

कोभिड कोराना स्वरुपमा अदृश्य छ, असरमा आततायी छ । यो नाथे आततायी कोरोनाले बाटो छेकेर झण्डै दुई वर्षदेखि म काठमाडौँबाहिर जान पाएको थिइनँ । अघिल्लो साता गएँ । थानकोट काटेर बाहिर निस्कँदा लाग्यो– अहो ! भूगोलको विस्तारमा मानव संसार क्या विशाल छ ! पिन्जरामुक्त भएको पन्छीझैँ बडो उल्लासित र मुक्त मुद्रामा च जिल्लामा पुगेँ म । एक प्रिय आफन्तको अघौँ थियो । अघौँ माने तमुजनको पितृ बिदाइको तीनदिने कर्मकाण्ड ।

तमु कर्मकाण्डमा संलग्न सबै नै थेप्चे तमु थिए । म एक चुच्चे ज्वाइँ तमु कर्मकाण्डको फड्के किनारको एकल साक्षी बनेँ । नबुझिने तोत्र वाचन, धुमधाम नाचगान र टन्न भोजनपछि घाम बास बस्न डाँडापारि ओरालो झर्‍यो । र, एउटा सानो कोठामा भेला भयौँ हामी केही जना । हामी थियौँ कोही लेखक, कोही पत्रकार, कोही सामाजिक अभियन्ता, कोही पार्टीका कमरेड र कोही विकासे कार्यकर्ता । हल्का दारुदबा र मस्ती गफ चल्दै थियो, रमरम मात लागेका एक मनुवाले एउटा प्रस्ताव अघि सारे । प्रस्तावक थिए च जिल्लाका एक माओवादी । भन्नलाई उनी आफूलाई च जिल्लाका माओवादी अध्यक्ष भन्दारहेछन् । खासमा उनी हुनचाहिँ के, गुह्य कुरो पछि खुल्ला ।

माओवादी जिल्ला अध्यक्षको प्रस्ताव मतर्फ लक्षित थियो । उनले सविनय भने, ‘मौकाको कुरा हो दाइ, एउटा टक प्रोग्राम किन नराखूँ ?’ भोलिपल्ट घरको बाटो लाग्न हतार थियो, प्रस्ताव मैले ठाडै नकारेँ । यति छोटो सूचनाको भरमा को आउँछ कुद्दै कसैको तथाकथित् टक सुन्न ? विचार र राजनीतिको मूल प्रवाह दक्षिणपन्थमा ओरालो लागेको झुर याम छ । विचार र राजनीतिको फाँटमा जिज्ञासा उपेक्षित छ । प्रश्न तिरस्कृत छ । आलोचना निन्दित छ । विवाद वर्जित छ । प्रतिवाद दमित छ । जीवन्त विचार र राजनीतिको रिक्ततामा जेलाई स्थान र सम्मान छ, त्यो हो– नेताको अन्धभक्ति, नेताको अखण्ड स्वस्ति, नेताको अटुट महिमामण्डन र नेताको नित्य जयगान । यस्तो पश्चगामी याममा केको अन्वेषणात्मक, आलोचनात्मक एवं विवेचनात्मक टक प्रोग्राम ?

ओलीको दक्षिणपन्थको अघोषित नारा हो– मार्क्सवाद–लेनिनवाद मुर्दावाद ! रामभक्ति मार्ग जिन्दावाद ! ओलीको झैँ दाहालको दक्षिणपन्थको अघोषित नारा हो– माओवाद मुर्दावाद ! महिष पूजन जिन्दावाद ! च जिल्लाका दासवत् अध्यक्षको हरिबिजोकले आखिर यसै त भन्छ ।

प्रस्तावक कमरेडले गर्नुविधि कर गरे । र, करकापलाई टार्न नसकी मैले भनेँ, ‘त्यसो भए जति मान्छे जुट्लान्, ‘नेपालमा वामपन्थ’ उपर सानो छलफल गरुँ न त ।’ यहाँनेर बिजुलीको झट्का लागेझैँ गरी प्रस्तावकको मुद्रा हठात् परिवर्तन भयो । यसो हेर्छु, निजको अनुहारमा तुवाँलो लागेको छ । आँखामा डरको छायाँजस्तो केही छ । अलिबेरअघिसम्मको बाचाल जिब्रोमा अलमल छ । कुरैकुरामा कुराको पोल खुल्यो, जिल्लाका अध्यक्ष कमरेडलाई झ्याट्ट ‘माथि’का अध्यक्षको याद आएछ । माथि अर्थात् केन्द्रका अध्यक्षको ! माथिका मालिकको ! माथिका सर्वाधिकारी विवेक नियन्त्रकको !

अब जिल्ला अध्यक्ष कमरेड लुरुक्क लत्रिँदै सभक्ति माथिको अनुमति माग्नतिर लागे । अनुमतिका लागि कुनै सूत्रलाई उनले फोन गरे । सूत्रले के भन्यो कुन्नि, उनी झनै अनकनाए । के थाहा, टक प्रोग्राममा एमाओवादी पार्टी वाणी–क्षेप्यास्त्रको प्रहारको निशाना बन्ला कि ? शब्दका निर्मम तीरले ‘महान् नेता’को चर्म छेदन होला कि ? दुष्परिणामको पर्वाह नगरी चिनिएका उपद्र्याहा पात्रलाई टक प्रोग्राममा निम्त्याएर पार्टी र नेताको बद्नाम गर्ने ? माथिका प्रभुको सदिच्छाविपरीत स्वेच्छाचारी कर्म गरेर अनिष्टलाई निम्त्याउने ? यस्तो फत्तुर लगाएर भोलि कारबाहीमा पो परिएला कि ? पद घटुवाको कारबाही ! पद खोसुवाको कारबाही ! पार्टीबाट निष्कासनको कारबाही ! गाँट्ठे, सम्झिँदैमा कहालीलाग्दा कारबाहीहरू ! यसो हेर्दा लाग्यो– निधार चाउरी परेका जिल्ला अध्यक्षका कन्चट तीव्र मानसिक खिचातानीले टनक–टनक टन्किरहेछन् । बराबिचरा जिल्ला अध्यक्ष !

आखिरमा टक प्रोग्रामको आयोजनाबारे भोलिपल्ट बिहान निधो गर्ने निधो भयो । धनुषटङ्कार मुद्रामा माथि सोधेर, माथिको राजषि अनुमति लिएर । बिहान सबेरैदेखि म कान थापेर बसेँ । अहँ, प्रस्तावकको फोन आएन । कान थाक्न लाग्दा ८ बजेतिर बल्ल फोन आयो । प्रस्तावकले भने, ‘माथि कुरा हुँदैछ । अलिक बेरमा म कुरा गर्छु ।’

भक्तका जुँगा चले, कुराको गुह्य खुल्योे ! र, सकसग्रस्त भक्तलाई कारबाहीबाट जोगाउन मैले भनेँ, 'भैगो अध्यक्ष कमरेड, अहिलेलाई टक प्रोग्राम थाँती राखौँ । जीवन बाँकी छ, पछि फुर्सदिलो र अनुकूल याममा गर्दै गरूँला ।' मेरो प्रस्ताव सुनेर मानौँ मिस्टर प्रस्तावक मखलेल भए । उनले खुरुक्क माने । र, बेमौसमको टक प्रोग्राम त्यत्तिकै फासफुस भयो ।

टक प्रोग्रामको उल्लासमय उठान र फासफुसे बैठान हेर्दा मेरो मनमा केही गम्भीर प्रश्न उठे । एमाओवादी भनिने यो पार्टी गतिशील एवं जीवन्त राजनीतिक पार्टी हो कि एक रुढिगस्त धार्मिक सम्प्रदाय हो ? यो प्रश्नशील, आलोचनाशील, घर्षणशील र जिउँदा कार्यकर्ताहरुको पार्टी हो कि मौन, आज्ञापालक, भक्त र दासहरूको पार्टी हो ? भन्नलाई छोटे कमरेड भन्दाछन्, 'म जिल्लाको अध्यक्ष हुँ । छनलाई उनलाई स्वविवेकले एक सामान्य नागरिकको टक प्रोग्राम गराउने हकधरी छैन । पलपल, पाइलापाइलामा, हरेक कुरामा माथिको स्वीकृति र आदेश अनिवार्य छ । मानौँ, तलका शक्तिशून्य कार्यकर्ताले चैनले सास फेर्न पनि माथिका सर्वशक्तिमान प्रभुको आदेश चाहिन्छ ।

बलिदानी आन्दोलनको बलशाली आँधीबेरीद्वारा स्थापित व्यवस्थाको नाम छ लोकतन्त्र । लोकतन्त्रको कलेवरमा गणतन्त्रको जलप लगाइएको छ । शब्दार्थका हिसाबले लोकतन्त्र माने लोक अर्थात् जनजनको तन्त्र हो । जनजनको विवेक, तिनको रोजाइ, तिनको निर्णय र तिनको नियन्त्रणमा चल्ने तन्त्र । जनगणका इच्छा र आकांक्षा मुखरित र प्रतिविम्बत हुने तन्त्र । त्यस्तो तन्त्र सञ्चालन गर्ने पार्टी छ यस्तो ! माथि उच्चासनमा सर्वाधिकारी ख्वामित् छ, तल धूलीकणमा छ अधिकारविहीन भिखारी । माथि नित्य स्वस्ति, भक्ति र जयगानको अपेक्षा गर्ने प्रभु छ, तल नित्य स्वस्ति, भक्ति र जयगान टक्र्याउन अभिशप्त दास छ । यो व्यक्तिको अस्मिता, स्वतन्त्रता र स्वायत्तताको रक्षा गर्ने मुक्तिकामी राजनीतिक पार्टी हो कि एक रुढ एवं अन्धमति धार्मिक सम्प्रदाय हो ? माओवाद के हो ? मुक्तिकामी विचारधारा कि रुढिग्रस्त धर्म ? माओवाद घर्षणशील विचारधाराको गतिमान प्रवाह हो कि लेउ लागेको अचल आहाल हो ?

स्वयम्‌द्वारा आविष्कृत ठोरीका श्री रामका परम् भक्त श्री खड्गप्रसाह शर्मा ओली र एमाओवादीका उपरवाले मिस्टर पुष्पकमल दाहालको आस्था, चिन्तन, जीवनशैली र सामाजिक सम्बन्धमा केही फरक छ ? ओली हिन्दु भक्तिमार्गमा खुलेआम प्रवृत्त र कटिबद्ध छन् । दाहाल सभक्ति र हाकाहाकी महिष पूजनमा समिर्पित छन् ।

कम्युनिस्टहरू आफूलाई मुक्तिदाता भन्न रुचाउँछन् । जो आफैँ मुक्त छैन, त्यसले निमुखा, हेपिएका, दलिएका, लुटिएका, किनारा लगाइएका दुनियाँको मुक्तिको नेतृत्व गर्छ चैँ कसरी ? स्वयम्‌द्वारा आविष्कृत ठोरीका श्री रामका परम् भक्त श्री खड्गप्रसाह शर्मा ओली र एमाओवादीका उपरवाले मिस्टर पुष्पकमल दाहालको आस्था, चिन्तन, जीवनशैली र सामाजिक सम्बन्धमा केही फरक छ ? ओली हिन्दु भक्तिमार्गमा खुलेआम प्रवृत्त र कटिबद्ध छन् । दाहाल सभक्ति र हाकाहाकी महिष पूजनमा समिर्पित छन् ।

नारायणी किनारको कुम्भ मेलाबाट स्वेच्छाचारी एवं अहंकारी ओली सर्वेसर्वाको औतारमा प्रकट भए भन्ने दाहाल सम्प्रदायको आरोप छ । यो खासमा दक्षिणपन्थीले दक्षिणपन्थीलाई लगाएको आरोप हो । आखिर दाहाल पनि त आफ्नो सम्प्रदायका ओलीसरहकै सर्वेसर्वा हुन् । एमालेमा ओली बोल्छन्, अरु मुन्टो हल्लाउँछन् । एमाओवादीमा दाहाल बोल्छन्, अरु मुन्टो हल्लाउँछन् । एमालेमा ओली हैकम चलाउँछन्, अरु नतमस्तक भई हैकम मान्छन् । एमाओवादीमा दाहाल हैकम चलाउँछन्, अरु नतमस्तक भई हैकम मान्छन् । एमालेमा एकल प्रभु र बाँकी अरु जीहजुर जन छन् । एमाओवादीमा एकल प्रभु र बाँकी अरु जीहजुर जन छन् । ओलीको दक्षिणपन्थको अघोषित नारा हो– मार्क्सवाद–लेनिनवाद मुर्दावाद ! रामभक्ति मार्ग जिन्दावाद ! ओलीको झैँ दाहालको दक्षिणपन्थको अघोषित नारा हो– माओवाद मुर्दावाद ! महिष पूजन जिन्दावाद ! च जिल्लाका दासवत् अध्यक्षको हरिबिजोकले आखिर यसै त भन्छ ।

निर्णयकारी अधिकारजति आफ्नो भागमा, केवल मौन आज्ञा पालन कार्यकर्ताका भागमा, ओली महलमा पनि, दाहाल महलमा पनि । माथिको कृपा, आदेश र हैकमबिना तलकाले चुइँक्क बोल्न नपाउने, फिटिक्क चल्न नपाउने ! ओली महलमा पनि, दाहाल महलमा पनि । इतिहासको कुरुप दृष्टान्त भन्छ– पुष्पकमल दाहालले खड्गप्रसाद ओलीसँग चिन्तन, प्रवृत्ति र संस्कारको चुरो कुरो मिलेरै त आत्मसमर्पणकारी एकता गरेका हुन् ।

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, मंसिर २४, २०७८ ०६:०६