ओलीविराेधी मोर्चाका फ्रन्टलाइनर युवराज ज्ञवाली उपाध्यक्षमा दाेहाेरिन ओलीकै आसमा

ओलीविराेधी मोर्चाका फ्रन्टलाइनर युवराज ज्ञवाली उपाध्यक्षमा दाेहाेरिन ओलीकै आसमा

A+ A A-

नेकपाकालीन अन्तरसंघर्ष मात्र होइन, एमालेभित्रको घरझगडामा समेत केहीअघिसम्म उपाध्यक्ष युवराज ज्ञवाली ‘फ्रन्टलाइनर नेता’ थिए । एमालेभित्र माधव नेपाल समूहको नेताका रूपमा उभिएका ज्ञवाली कतिसम्म चर्को थिए भने असार २०७८ सम्म ओलीबिनाको एमालेको परिकल्पना गरिरहेका थिए ।

विगतको यो पृष्ठभूमिकै कारण २ भदौ २०७८ मा एमाले विभाजन गर्ने माधव नेपालको निर्णयमा ज्ञवालीको साथ हुने विश्वास थियो । अघिल्ला केही सातासम्म ज्ञवालीले व्यक्त गर्ने विचार र लामो समय नेपाल–ज्ञवाली सम्बन्धका कारण एमाले विभाजनमा ज्ञवालीको साथ नेपाललाई हुने अनुमान अस्वाभाविक पनि थिएन ।

तर, २ भदौमा ज्ञवालीले माधव नेपालसँगको साथ छोड्ने निर्णय गरे अनि एमालेमै बसे । अर्थात्, अघिल्लो दिनसम्म एमालेबाट हटाउनुपर्छ भनिएका अध्यक्ष केपी ओलीको नेतृत्वलाई स्वीकारेर ज्ञवालीले एमाले बस्ने निर्णय गरे ।

निर्णयपछि ज्ञवाली सामान्यतः मौन छन् । एमालेको स्थायी कमिटी, केन्द्रीय कमिटी मात्र होइन, विधान महाधिवेशनमा पनि मौनप्रायः रहे । ओलीको आलोचनामा देखिने १० बुँदे सहमति पक्षधर नेताहरू भीम रावल र घनश्याम भुसालसँग ज्ञवालीको सामिप्यता पनि देखिँदैन । र, १० बुँदेप्रति रटान राखिराख्नुपर्छ भन्ने पनि छैन भन्ने बुझाइमा ज्ञवाली छन् ।

यसो भन्नुको खास अर्थचाहिँ दशौँ महाधिवेशनमा ज्ञवालीकाे उपाध्यक्षमा दोहोरिने चाहना हो । अध्यक्ष ओलीसँग पौँठेजोरी खोजेर उपाध्यक्षमा दोहोरिने सम्भावना नभएका कारण ज्ञवाली अहिले मौन छन् । र, संगठनमा विगतमा गरेको योगदानका आधारमा मूल्यांकन हुनुपर्ने तर्क गरिरहेका छन् ।

ज्ञवालीले शिलापत्रसँगको कुराकानीमा अब एक कार्यकाल सक्रिय राजनीति गर्ने मनसाय रहेको बताए । ज्ञवालीले भने, ‘उमेरले ६८ वर्ष भइसकियो । अब एक कार्यकालका लागि समय छ । त्यसैले अब एक कार्यकाल सक्रिय राजनीतिमा लाग्ने सोचेको छु, अहिले उपाध्यक्ष भएकाले त्योभन्दा तल हुने कुरा भएन ।’

ज्ञवालीले उपाध्यक्षमा निरन्तरताका लागि अध्यक्ष ओलीसँग संवाद गर्न खोजिरहेका छन् । अहिलेसम्म औपचारिक रूपमा छलफल भने भइसकेको छैन ।

ज्ञवालीसहितका नेताहरू सहमतिको महाधिवेशनको पक्षमा छन् । ज्ञवालीकै भनाइमा केन्द्रीय कमिटीका सदस्यहरूकै हकमा सहमति जुटाउन नसक्दा कम्तीमा पदाधिकारीमा भने सहमति जुटाउनुपर्ने हुन्छ । सहमति गर्दा आन्तरिक एकता बलियो हुन्छ ।

आन्तरिक एकता बलियो बनाउन सक्दा दुईवटा फाइदा हुने ज्ञवालीको विश्लेषण छ । एक, एमाले विभाजनको चोट कम गर्न सकिन्छ । दुई, एमालेविरुद्धको पाँचदलीय गठबन्धनको मोर्चाविरुद्ध लड्न सकिन्छ ।

एमालेको उपाध्यक्षमा चाहना राख्नेको सूची लामो छ । त्यसबाहेक महासचिव, सचिवका आकांक्षीहरूको व्यवस्थापनका लागि पनि उपाध्यक्षमा चाप परेको छ । पदाधिकारीका आकांक्षीहरूको संख्या बढ्न थालेपछि ज्ञवाली उपाध्यक्षमा कायम रहन सक्छन् वा सक्दैनन् भन्ने प्रस्ट छैन । समावेशी बनाउने नाममा पनि ज्ञवाली उपाध्यक्षमा नअटाउन सक्छन् ।

माधव नेपाल र झलनाथ खनालमाथि ज्ञवालीसहितका अहिले एमालेमै बसेका १० जना नेताहरू केपी ओलीलाई तह लगाउन दबाब बढाइरहेका हुन्थे । एमाले अध्यक्ष ओलीमाथि दबाब बढाउन नसके नयाँ पार्टी बनाउने हिम्मत जुटाउन पनि ज्ञवालीहरूको दबाब थियो, नेपाल र खनालमाथि ।

२३ पुस २०७६ यता ज्ञवाली निरन्तर नेपाल-खनाल समूहका थिए र एमालेमा ओलीको विकल्प खोज्नुपर्ने मत राखिरहेका थिए । शिलापत्रसँग विभिन्न चरणमा भएका संवादमा पनि ज्ञवालीले ओलीमाथि कम्युनिस्ट आचरणविरोधी मात्र होइन, भ्रष्टाचारलाई मलजल गरेको आरोप लगाइरहेका हुन्थे । त्यस अर्थमा पनि नयाँ पार्टी बनाउनुपर्ने ज्ञवालीको तर्क थियो ।

एमालेभित्रको पछिल्लो अन्तरसंघर्षमा माधव नेपालको साथमा रहेर जसरी ज्ञवाली अध्यक्ष ओलीको विरुद्धमा विषवमन गरिरहेका थिए, त्यसले गर्दा ज्ञवालीले माधव नेपालको साथ छोड्न सक्दैनन् भन्ने विश्वास गरिन्थ्यो । माधव नेपालको भित्रियाकै रूपमा लामो समय काम गरेको अनुभव छ ज्ञवालीसँग ।

२०४६ सालपछि निरन्तर केन्द्रीय कमिटीमा रहेका ज्ञवाली २०५६ पछि स्थायी कमिटीमा उक्लिए । यी खुट्किला उक्लिनका लागि नेता नेपालको साथ पनि थियो । विगतमा ज्ञवालीलाई विश्वास गरेर नै प्रशस्त अवसर दिइएका उदाहरण पनि छन् । त्यसैले, ज्ञवालीले नेता नेपालको साथ छोड्न सक्दैनन् भनिन्थ्यो ।

माधव नेपाल एमालेको महासचिव भएको बेलामा संगठन परिचालन मात्र होइन, वैचारिक रूपमा पनि ज्ञवाली अगाडि सारिन्थे । माओवादीसँग वार्ता गर्न नेता नेपाल लखनउ जाँदा ज्ञवालीलाई साथमै लगेका थिए । लगत्तै, बामदेव गौतमको नेतृत्वमा प्रचण्डसँग भएको रोल्पा वार्तामा महासचिव नेपालले ज्ञवालीलाई नै पठाएका थिए ।

हुन त, आठौँ महाधिवेशनमा माधव नेपाल मौन बस्दा अध्यक्षका उम्मेदवार झलनाथ खनालनिकट भएर ज्ञवाली सचिवमा निर्वाचित भए । अर्का प्रत्यासी केपी ओलीप्रति ज्ञवालीको सपाट बुझाइ थियो कि उनी वैचारिक नेता त होइनन् नै, बढ्ता गैरकम्युनिस्ट चरित्रका नेता हुन् ।

त्यसैले ज्ञवाली अध्यक्षका उम्मेदवार खनालको टिममा संलग्न भए । खनाल अध्यक्ष रहुञ्जेल ज्ञवालीले कार्यालयमा बसेर नै संगठन चलाए । पञ्चायतकालदेखि नै सांगठनिक नेताको छवि बनाएका ज्ञवालीले खनाल अध्यक्ष हुँदा कार्यालयमा बसेर थप प्रभाव विस्तार गर्न सफल भए । खनालको विश्वासपात्रका रूपमा देखिएका ज्ञवाली नवौँ महाधिवेशनमा पुनः माधव नेपालको प्यानलमा फर्किए । र, उपाध्यक्ष जिते ।

त्यस्तो अवस्थामा अध्यक्ष ओलीले ज्ञवालीलाई अनुशासन आयोगको अध्यक्षमा धकेल्न पनि सक्छन् । आयोगका अध्यक्ष अमृत बोहोरा उमेरका कारण दशौँ महाधिवेशनबाट सक्रिय राजनीतिबाट बिदा हुँदैछन् । त्यसैले ६८ वर्षका ज्ञवालीलाई आयोगमा लैजान सक्ने विश्लेषण एमालेभित्र भइरहेको छ ।

प्रकाशित मिति: बिहीबार, मंसिर २, २०७८ २०:०९