प्रिन्टिङ व्यवसाय: दलका झण्डामा पनि फस्छ पैसा, जिते आयो हारे गयो

A+ A A-

सत्तारुढ नेपाली कांग्रेस र प्रमुख प्रतिपक्षी एमाले अहिले महाधिवेशनको तयारीमा छन् । मंसिरको अन्तिम साता कांग्रेसले महाधिवेशन गर्दैछ भने एमालेले चितवनमा १०–१२ मंसिरमा महाधिवेशन गर्दैछ । नेकपा (माले)ले महाधिवेशन गरिसकेको छ भने राप्रपा पनि महाधिवेशनको संघारमा छ । राजनीतिक दलहरूमा महाधिवेशन सरगर्मी बढ्दा स्क्रिन एण्ड प्रिन्ट व्यवसायको व्यस्तता पनि ह्वात्तै बढेको छ ।

वडा, पालिका, जिल्ला अधिवेशनले जसरी राजनीतिक कार्यकर्ताको दौडधुप बढेको छ उसैगरी झण्डा, तुल तथा ब्यानर बनाउने व्यवसायीलाई पनि भ्याइ–नभ्याइ छ । आफूले जुनसुकै आस्था राखे पनि उनीहरू ग्राहकको मागअनुसारको झण्डा र चुनावचिह्न बनाइदिन्छन् । तर, राजनीतिक पार्टीको काम गर्दा पैसा उठाउन भने निकै कठिन हुने गरेको उनीहरूको गुनासो छ ।

बागबजारमा एभरेस्ट स्क्रिन एण्ड प्रिन्ट व्यवसाय चलाइरहेका विजयकुमार कार्कीलाई व्यापारलाई पनि राजनीतिकरण गर्नेहरूप्रति साह्रै रिस उठ्छ । व्यवसायले नै गुजारा गरिरहेका उनी जब कुनै राजनीतिक दलका मानिस ग्राहक बनेर आउँछन्, तब हरेक पटक झस्कन्छन्, कतै काम गराएर पैसा नदिने पो हो कि भनेर । भन्छन्, ‘नेताहरूका बारेमा लेखिएको पर्चा वा झण्डाको पैसा पाउनै मुस्किल हुन्छ । व्यवसायमा पनि राजनीति गर्न खोज्छन् ।’ कार्की राजनीतिक दलका अधिकांश कार्यकर्ताले भनेबमोजिमको पैसा नदिँदा पैसा उठाउनै मुस्किल भएको गुनासो गर्छन् ।

अर्का व्यवसायी सीताराम पौडेल पनि वर्षौंदेखि पैसा उठाउन नसक्दा लाखौँ रुपैयाँ त्यत्तिकै छोड्नुपरेको बताउँछन् । 'माओवादी, कांग्रेस वा एमाले, सबैका व्यवहार उस्तै छ,’ पैसा नदिने व्यवहारले हत्तु बनेका पौडेल विगतका वर्षहरूमा लाखौँको पैसा डुबेको सुनाउँदै भन्छन्, ‘डिमाण्ड त धेरै हुन्छ, पैसा पनि कमाइन्छ तर ४० प्रतिशत ग्राहकले सामान लगे पनि वर्षौंसम्म दिँदैनन् । पैसा उठाउन क–कसको घर पुग्नु ?’

नेपाल व्यावसायिक कलाकार संघ उपत्यकाका अध्यक्षसमेत रहेका कार्की चुनाव वा आन्दोलनका लागि बनाइएका सामान सो व्यक्ति वा पार्टीले जितेमा मात्रै पाउने स्थिति रहेकाे बताउँछन् । उनी भन्छन्, ‘माग आएसँगै सामान समयमै बनाएर दिन्छौँ, पैसा एक/दुई दिनमा हुन्छ भन्छन्, तर त्यो एक/दुई दिन कहिल्यै नआउने भयो ।’ उनी थप्छन्, ‘यदि चुनावमा उक्त उमेदवारले जितिहाले भने मात्र खुसी हुँदै पैसा दिन्छन्, नत्र उल्टै उनीहरूको गुनासोमै चित्त बुझाउनुपर्छ हामीले ।’

यसरी राजनीतिक दलका कार्यकर्ताबाट ठगिएको गुनासो विजय वा सीतारामसँग मात्र नभएर हरेक व्यवसायीसँग छ । संघका अनुसार, बर्सेनि ३० जनाभन्दा बढी व्यवसायीहरू आफू ठगिएको वा पैसा नपाएको गुनासो लिएर संघमा आइपुग्छन् । अध्यक्ष कार्की संघमा त्यसरी आउने व्यापारी बर्सेनि बढ्दो रहेको बताउँछन् । उनी भन्छन् ‘जब निर्वाचन, महाधिवेशन र आन्दोलनका कार्यक्रम सकिन्छन्, तब व्यापारीको गुनासो पनि संघमा बढ्न थाल्छ ।’ पैसा उठाइदिनका लागि निवेदन परेसँगै संघले भनसुनका आधारमा कतिपय डुबेको पैसा उठाइदिन्छ भने कति त्यत्तिकै अलपत्र बन्छन् ।

यसरी ठगीमा पर्ने व्यवसायी थोरै मात्र प्रहरी कार्यालयसम्म पुग्छन् । प्रहरीमा नपुग्नुको कारण भने सामान अर्डर दिने र लिने व्यक्ति फरकफरक हुने र सम्बन्धित व्यक्ति नै सम्पर्कमा नहुने भएका कारण पनि उजुरी दिन नसकेको संघको भनाइ छ ।

हाल उपत्यकामा मात्रै २ सय स्क्रिन प्रिटिङ व्यवसायी छन् । देशभर त्याे संख्या झण्डै ५ हजारको हाराहारीमा छ । पछिल्लो समय राजनीतिक दलको झण्डामा पैसा फस्नु मुलुकभर रहेका करिब ५२ सय व्यवसायीको साझा समस्या बन्दै आएको छ । विशेषगरी कुनै पनि कार्यक्रम वा निर्वाचन नजिकिएमा हरक व्यापारीले दैनिक ३ हजार थानसम्म झण्डा, ब्यानरजस्ता वस्तु उत्पादन गर्छन् । हाल एउटा १२/१८ साइजको एउटा झण्डालाई मात्रै ३० रुपैयाँसम्म पर्छ । संघका अनुसार, सडक राजनीतिले तातिएको बेला भने एउटै व्यापारीले एकै दिन ३ हजार पिससम्मको सामान बिक्री गरेका छन् ।

स्थानीय र संघीय निर्वाचन नजिकिँदैछ । योसँगै यतिबेला धमाधम राजनीतिक दलमा महाधिवेशन पनि भइरहेका छन् । जसका लागि माग बढ्ने प्रक्षेपणसहित व्यापारीहरू धमाधम काम बढाइरहेका छन् । माग पनि बढ्ने आकलनसहित कामदार पनि बढाउँदै लगेका व्यापारी यो पटक भने पैसा उठाउनका लागि कडा रूपमा प्रस्तुत हुने तयारीमा समेत जुटेका छन् ।

प्रकाशित मिति: बुधबार, मंसिर १, २०७८ १६:३१