विप्लव–प्रकाण्ड विवाद उत्कर्षमा

A+ A A-

‘विप्लव’ नेतृत्वको नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (नेकपा)भित्रको विवाद उत्कर्षमा पुगेको छ । पार्टी महासचिव नेत्रविक्रम चन्द (विप्लव) र प्रवक्ता खड्गबहादुर विश्वकर्मा (प्रकाण्ड)बीच बढेको विवाद उत्कर्षमा पुगेको हो ।

दुई प्रमुख नेताबीच बढेको विवादको प्रभाव पार्टीको तल्लो तहसम्म पुगेको बताइएको छ । विप्लव र प्रकाण्डबीचको विवाद नयाँ भने होइन । गत वर्ष प्रकाण्ड पक्राउ परेदेखि नै दुई नेताबीच दूरी बढेको हो ।

त्यतिबेला विप्लवले दिएको निर्देशन अवज्ञा गर्दै प्रकाण्ड काठमाडौं आएदेखि दूरी बढेको नेकपाका एक नेताले बताए । निर्देशन अवज्ञा गर्दै काठमाडौं आएकै कारण प्रकाण्ड काठमाडौंको चाल्नाखेलबाट पक्राउ परेको बताइन्छ । त्यसपछि विप्लव र प्रकाण्डबीच ‘शीतयुद्ध’ चलेको बताइएको छ ।

विवादको चुरो

गत वर्ष २३ साउनमा प्रकाण्ड पक्राउ पर्नुको मूल कारण ‘निर्देशन अवज्ञा’ भनिएको छ । त्यतिबेला प्रकाण्ड पार्टीको प्रवक्तासँगै आर्थिक विभाग प्रमुख थिए ।

प्रकाण्डको साथबाट प्रहरीले एउटा डायरी भेट्टायो । जहाँ चन्दा उठेका र उठाउनेको सूची थियो । र, पार्टीका विभिन्न आन्तरिक योजनासमेत लेखिएको थियो । प्रकाण्डकै कारण पार्टीको योजना प्रहरीले थाहा पाएको विप्लवको बुझाइ छ । पक्राउसँगै डायरी बरामद प्रकरणले प्रकाण्डलाई नैतिक रुपमा पछाडि पार्यो ।

त्यसअघि पनि विप्लव र प्रकाण्डबीच विवाद नभएको भने होइन । प्रकाण्डले एकलौटी रुपमा विद्यार्थी, पत्रकार र स्वास्थ्यकर्मीको जनवर्गीय संगठन पुनर्गठन गरेका थिए । यस क्रममा उनीमाथि आफूनिकटलाई काखी च्यापेर पुराना र प्रभावशाली नेता कार्यकर्तालाई पाखा लगाएको आरोप छ । उनले विद्यार्थी संगठनमा आफूनिकट चिरञ्जीवी ढकाललाई अध्यक्ष बनाएका छन् ।

जेलमा हुँदा ढकाललाई प्रयोग गरेर बाबुराम भट्टराईलगायतका नेतासँग आफूलाई छुटाउन प्रकाण्डले गुहार मागेको आरोप छ । उनी साउनदेखि असोजसम्म प्रहरी हिरासतमा थिए । संसदवादी दलकै सहयोगमा प्रकाण्ड जेलमुक्त भएको विप्लवको बुझाइ छ ।

केही समयदेखि नै बिग्रन थालेको उनीहरूको सम्बन्ध झन् चिसिँदै गएको छ ।

जेलमुक्त भएपछि पनि प्रकाण्ड पार्टी हेडक्वार्टरको सम्पर्कमा गएनन् । दुई महिना सम्पर्कविहीन भए । पछि फेरि काठमाडौंमा भेटिए । ८ मंसिरमा पार्टी कार्यक्रममा प्रकाण्डको सहभागिता थियो । यसले विप्लव र प्रकाण्डबीचको दूरी झन् बढायो ।

एनसेल प्रकण

प्रकाण्डको रिहाइपछि १० फागुनमा नेकपाले ललितपुरलगायत धेरै स्थानमा एनसेल टावरमाथि आक्रमण गर्यो । जुन प्रकरणले विप्लव र प्रकाण्डबीचको सम्बन्ध झन् टाढियो ।

आक्रमणमा सर्वसाधारणको मृत्यु भएको भन्दै प्रकाण्ड विप्लवसँग रिसाए । विप्लवले विज्ञप्ति निकाल्न लगाउँदा पनि प्रकाण्डले मानेनन् । आक्रमणको धेरै समयपछि मध्यकमान्ड इन्चार्ज हेमन्तप्रकाश वली (सुदर्शन)ले घटनाको जिम्मेवारी लिँदै विज्ञप्ति निकालेका थिए ।

आफूसँग सल्लाह नगरी आक्रमण गरिएको भन्दै प्रकाण्ड चिढिएका थिए । प्रकाण्डको बुझाइमा विप्लव र वली मिलेर बम विस्फोटको योजना बनाएका हुन् ।

प्रकाण्ड भर्सेज सुदर्शन

एनसेल टावर आक्रमणको जिम्मा प्रकाण्ड र सुदर्शनबीच द्वन्द्व सुरु भयो । अध्ययन अनुसन्धान रुचाउने सुदर्शनलाई विप्लवले काखी च्यापेका थिए । पहिला प्रकाण्डनिकट सुदर्शनलाई विप्लवले च्यापेपछि थप द्वन्द्व चर्कियो ।

प्रवक्ता प्रकाण्डले पार्टीको विज्ञप्ति निकाल्न छोडेपछि सुदर्शनले नै विज्ञप्ति लेख्न थालेका थिए । एनसेल टावर आक्रमणको जिम्मा लिँदै विज्ञप्ति निकालेपछि सुदर्शन प्रहरीको निगरानीमा परे । र, ९ चैतमा उनी पक्राउ परे । सुदर्शन अहिले पनि जेलमै छन् ।

कार्यदिशाबारे बहस

नयाँ पार्टी बनाएपछि विप्लवले एकीकृत क्रान्तिको कार्यदिशा ल्याएका छन् । यसमा उनको भनाइ छ, ‘सहर र गाउँबाट एकैपटक विद्रोह गर्नुपर्छ ।’ उनको यो कार्यदिशा महाधिवेशनबाट पास भए पनि अहिले सुषुप्त रुपमा त्यसमाथि बहस हुन थालेको बुझिएको छ ।
पार्टीका केही युवा नेता ‘तत्काल छापामार युद्धको अभ्यास गर्नुपर्ने’ लाइनमा छन् । तर, विप्लव महाधिवेशनबाट पारित नीतिअनुसार नै अघि बढ्न चाहन्छन् । यसले पनि नेकपामा विवाद बढाएको छ ।

क्षति बढी

नेकपा विप्लवले गरेका सबै फौजी कारबाहीमा पार्टीले क्षति बेहोरेको छ । र, निर्वाचनताका गरेका प्रायः आक्रमण प्रयास असफल भए । त्यस्तै, आक्रमणमा पनि सर्वसाधारणको मृत्यु भयो । घाइते भए । अनि, आफ्नै कार्यकर्ताको मृत्यु भयो । यसले पार्टी नेतृत्वमाथि प्रश्न उठाएको छ ।

सुदर्शन मध्य कमान्ड इन्चार्ज हुँदा एनसेलमा भएको विस्फोटमा सर्वसाधारणले ज्यान गुमाए । प्रकाण्ड मध्य कमान्डको इन्चार्ज हुँदा बम विस्फोटमा परी आफ्नै कार्यकर्ताको मृत्यु भयो ।

सुदर्शनलाई असफल भएको देख्न प्रकाण्डले आफ्नै नेतृत्वमा भएको असफल विस्फोटको जिम्मा लिएका छैनन् । असफलताको त के, प्रकाण्डले विस्फोटको जिम्मासमेत लिएनन् । विप्लव आफैंले लिए ।

यसपछि विप्लव र प्रकाण्डबीचको द्वन्द्व उत्कर्षमा पुगेको छ । अहिले दुवै नेता कार्यकर्तालाई आफ्नो पक्षमा पार्न प्रतिस्पर्धा गरिरहेका छन् ।

प्रकाशित मिति: बुधबार, जेठ २९, २०७६ ०१:०७