जो वर्षौंदेखि मानवअधिकारका लागि लडिरहेका छन्

A+ A A-

सम्पादकीय नाेटः समाजमा कति धेरै नकारात्मक घटना भइरहन्छन्, जसलाइ पढ्दा सुन्दा हेर्दा हामी दिक्क भइरहेका हुन्छाैं । तर यही समाजमा सकारात्मक काम गर्नेहरू पनि छन् । उनीहरूकाे चर्चा खै त ?

तिनै सकारात्मक कामहरू बाहिर ल्याउने शिलापत्रकाे माैलिक प्रस्तुति हाे, आशाका आधारशिला । पाेहाेर २०७७ काे दसैंताका हामीले समाजमा उदाहरणीय प्रयास गर्ने पात्रहरूकाे छनाेट गरेर उनीहरूका याेगदानहरूलाइ सार्वजनिक चर्चामा ल्याएका थियाैं । अनि शिलापत्रकाे तेस्राे वार्षिकाेत्सव समाराेहमा आशाका आधारशिला अवार्ड समेत वितरण गरेका थियाैं ।

याे वर्ष पनि दसैंकाे छेकमा हामीले याे प्रस्तुतिलाइ निरन्तरता दिएका छाैं । कृपया हामीलाई सल्लाह सुझाव दिनुहाेला । दसैंकाे शुभकामना । प्रधान सम्पादक

०००

अब तुलसी थापाको कथा ।

तुलसी थापा बिहान घरबाट निस्केपछि बेलुकी अबेर मात्र फर्कन्छन् । उनको त्यो व्यस्तता कुनै जागिर वा व्यवसायका लागि होइन । उनलाई त अन्यायमा परेका भुुइँ मान्छेहरूलाई न्याय दिलाउनु छ ।

मानवअधिकार परिषद् नेपालका अध्यक्ष तुलसी बालअधिकार, महिलाअधिकार र मानवअधिकार क्षेत्रमा लागिपरेको २६ वर्षभन्दा धेरै भइसक्यो । हजारौँलाई न्याय दिलाउन पहल गरिसके । सामान्य नेपालीले आधारभूत मानवअधिकार पनि नपाएको उनको तर्क छ । भन्छन्, 'द्वन्द्वकालदेखि अहिलेसम्म हेर्ने हो भने अहिले पनि धेरैले मानवअधिकार हननका घटना खेप्नुपरेको छ ।’

भर्खरै मात्र चितवनका राजकुमार चेपाङको परिवारलाई क्षतिपूर्ति दिलाए । ‘पाँच महिनाअगाडि चितवन राष्ट्रिय निकुञ्जमा प्रवेश गरेका २४ वर्षे राजकुमार चेपाङको नेपाली सेनाको यातनाबाट मृत्यु भयो । उनको परिवारलाई हामीले क्षतिपूर्ति दिलायौँ,’ उनले भने ।

उनले नेपालबाहिर गएर पनि नेपालीको उद्धार गरेका छन् । आमाको उपचारका लागि भारतको सिलीगुढी गएका इलाम फिक्कलका उदय ह्याङ फागुलाई गोर्खाल्याण्ड आन्दोलनमा प्रहरीलाई हतियार प्रयोग गरेको आरोपमा पक्राउ गरिएको थाहा पाउनेबित्तिकै उनी सिलीगुढी नै पुगेर उदयलाई छुटाएर ल्याए ।

‘उदय ह्याङ फागुलाई आमाको अप्रेसन १५ मिनेटअगाडि औषधि किन्न जाँदा फार्मेसीबाट समातेर जेल चलान गरेछ र ११ वर्ष जेलका लागि मुद्दा चलाएछ । उनी पक्राउ परेको १७ दिनपछि मात्रै मैले थाहा पाएँ र तुरुन्तै भारत गएँ,’ उनले भने, ‘मैले त्यहाँ वकिल, सरकारी वकिल, पुलिस कमिस्नर, न्यायाधीशलाई भेटेर तीन दिनभित्र छुटाएर ल्याउन सफल भए ।’

उनी अहिले कारागारमा क्षमताभन्दा धेरै कैदी राखेर मानवअधिकार हनन भएको विषयमा पनि काम गरिरहेका छन् । अहिले सरकारी तवरबाट नै मानवअधिकार हनन भइरहेको तुलसीको तर्क छ ।

‘निर्मला पन्तको बलात्कारपछिको हत्यामा प्रहरीले लापर्बाही गर्‍यो । केही दिनअघि मात्र न्याय माग्न नेपालगञ्जबाट हिँडेर आएकाहरूलाई प्रहरीले पक्रनु घोर मानवअधिकार हनन हो,’ उनले भने ।

मानवअधिकारका लागि आन्दोलन गर्दा धम्की आउनेदेखि प्रहरीको पिटाइ खाएको सम्म उनीसँग अनुभव छ । मानवअधिकारका लागि काम गर्ने भनेर धेरै संस्थाले अरुसँग सहयोग लिए पनि आफूहरूले आफ्नै खर्चमा काम गरिरहेको उनको भनाइ छ । भन्छन्, 'हामी सभा सम्मेलनलगायतका काम गरेर फजुल खर्च गर्दैनौँ ।'

हाम्रो टिममा रहनुभएका डा. रिता थापा, प्रोफेसर डा. सुस्मा सिंह कार्की भण्डारी, किरण केसीलगायत साथीहरूले आफैँ खर्च जुटाउनुहुन्छ,’ उनले भने ।

अबका दिनमा पनि मानवअधिकारकै लागि काम गर्ने उनले बताए । ‘जागिर वा व्यवसाय गरेको भए पैसा कमाउन सक्थेँ होला तर मानवअधिकारको क्षेत्रमा मलाई आत्मसन्तुुष्टि मिलेको छ । म खुलेर बाटोमा छाती फुलाएर हिँड्न सक्छुु । त्यसकारण म बाँचुञ्जेल यही क्षेत्रमा काम गर्छु,’ उनले भने ।

प्रकाशित मिति: सोमबार, कात्तिक १, २०७८ ०६:३६