बनारसको पान र रारा यात्रा

A+ A A-

एउटा प्रसिद्ध हिन्दी उखान नै यो लेखको शीर्षक छानेँ मैले । भन्ने गरिन्छ– 'बनारसका पान खाया तो पछताया, नहि खाए तो भि पछ्ताए ।' कताकता यसपटक को रारा साइकलयात्राले यस्तैयस्तै अनुभूति दिलायो । रारा नपुग्नेलाई पुग्न मरिहत्ते, पुगिसकेकालाई ह्या केके न होला भनेर आको टाइपको ।

यसरी यो लेख सुरु गर्दा मैले राराका सन्दर्भमा नकारात्मक व्याख्या गर्न खोजेको होइन, रारा सकुशल पुग्नु र फर्किनु आफैँमा सानोतिनो कीर्तिमान नै हो । अलिक पर देखिने कान्जिरवा हिमाल, वरिपरि पहाडी चुचुराका मुन्तिर निश्चल हरियो/नीलो ताल बडो मनमोहक छ रारा । राराको सुन्दरता अलौकिक छ तर रारा सुरक्षितसँऊ पुग्न मुस्किल छ । गाडीमा रारा जानेहरू ५०औं ठाउँ लौ गइयो भन्दै पुग्ने अवस्था रारा पुग्ने बाटोको छ ।

कर्णाली प्रदेशमा पर्यटन कर्णालीवासीको जीवन कायापलट गर्न सक्ने माध्यम बन्न सक्छ तर त्यसका लागि राज्यले भौतिक पूर्वाधारमा राम्रो लगानी र कर्णालीवासीले पर्यटनलाई राम्रोसँऊ बुझेर आफूलाई अलि फराकिलो बनाउनुपर्छ । रारा पुग्नुअघि जुन कल्पना लिएर पुगिन्छ तर रारा पुगिसकेपछि केही फरक अनुभूति हुँदोरहेछ । मलाई मात्रै होइन, हाम्रो ७० जनाको समूहमा पुगेकाहरू सबैले त्यस्तो प्रतिक्रिया दिए । राराताल पुगेपछि रारा मात्रै भेटिन्छ, अनि अलिक पर देखिने हिमाल र पहाड मात्रै, न त वरिपरि बस्ती, न बजार । एउटा होटल, आर्मी ब्यारेक, निकुञ्ज अफिस, बस् यत्ति ।

रारा पुगेको चिनो यस्सो केही किनौँ, त्यो पनि छैन, रारामा अरु रमाइलो भेटिँदैन नाच्ने रारासँगै, हाँस्ने रारासँगै, खेल्ने रारासँगै, सबै थोक रारा मात्रै हो रारामा, त्यसैले त रारा बेग्लै छ स्निग्ध, शान्त र मनोहर ।

बैंकिङ समस्या

रारा जाँदा अति नै ध्यान दिनुपर्ने कुरा रहेछ नगदनारायणको । थोरै पैसा गोजीमा लिएर कार्ड बोकेर तपाईं रारा पुग्नुभो भने बिचल्ली पर्ने सम्भावना निकै नै छ । रारा तालमै मात्र होइन, मुगुको ताल्चा विमानस्थलवरपर समेत नगद तिर्नुबाहेक अर्को विकल्प छैन । त्यहाँ न एटीएम छ, न ई–सेवा, न त फोन पे वा अन्य कुनै डिजिटल पेमेन्ट सिस्टम । म पनि यस पटक थोरै अप्ठ्यारोमा नै परेँ नगदनारायणका कारण ।

रारामा साइकल लैजान प्रतिबन्ध रहेछ । इलामदेखि रारा पर्यटन प्रवर्द्धनकै लागि १८ सय किलोमिटर साइकल गुडाएर पुगेकालाई रारा तालमै आफ्नो साइकल लिएर पुग्ने अनि जिन्दगीभरको सम्झना बटुल्ने इच्छा कहाँ रोकिन्थ्यो र ? विशेष समन्वय गरेर भए पनि हाम्रा साइकलहरू रारा पुगिछाडे ।

राराबाट फर्किंदा जहाजबाट फर्किने तयारी गरेँ । पैसा थिएन, नेपालगञ्ज विमानस्थल उत्रेर पैसा दिनेगरी टिकट त मिलाइयो पकेटमा नगद पैसा थोरै थियो । विडम्बना, बिहान १० बजेदेखि कुराएको सीता एयरले त्यस दिन ताल्चामा एक फ्लाइट पनि नगरी साँझ ६ बजे मात्र प्लेन नआउने सूचना दियो । एक दिनको ताल्चा बसाइ थपियो । पर्समा एटीएम त थियो तर नगद नहुँदा डराइडराइ खाइयो । मैले पैसा अभावलाई कम गर्न २ छाक खानाको साटो चाउचाउ खाएँ । होटलको केही अपुग रकम र प्लेन टिकट नेपालगञ्ज पुगेर भुक्तानी गरियो । त्यस्तो नेपालकै उत्कृष्ट पर्यटकीय गन्तव्यमा समेत यस्तो प्रकारको बैंकिङ समस्या अहिलेको परिवेशमा दुर्भाग्य नै हो ।

बाटो र अन्य पूर्वाधार

राराले नेपाली पर्यटक मात्रै होइन, छिमेकी मुलुक भारतका पर्यटकलाई समेत लोभ्याउने गरेको छ तर सडकमार्गबाट रारा सोचेभन्दा कैयौँ गुणा बढी कठिन छ । नाग्मादेखि रारासम्म सडकमार्गबाट पुग्दा देखिने अप्ठ्यारो त कति छ कति, लाग्छ मृत्युमार्गमा यात्रा गरिरहेका छौँ । रारा प्रवेश द्वारबाट भित्र निस्कन लाग्दा प्रतिव्यक्ति १०० प्रवेश शुल्क लिने गरिएको छ तर त्यहाँबाट रारासम्म पुग्ने पैदल मार्गको सुधार र निर्माणका लागि कसैले चासो दिएको छैन ।

आजभन्दा १० वर्षअघि नै बाटोघाटोको राम्रो प्रबन्ध र खान बस्नको स्तरीय व्यवस्थापनमा ध्यान दिएको भए रारा कर्णालीका लागि सुनको अण्डा पार्ने कुखुरा हुन्थ्यो तर त्यहाँ पुग्ने पर्यटक घोडा चढिदिएर रारासम्म पुगिदिँदा नै रमाएका देखिए मुगालीहरू । त्यहाँ पुगेका पर्यटकले इस्टिमेट गरेर गएको बजेटसमेत खर्च गर्ने ठाउँ छैन, न त बास बस्नका लागि स्तरीय होटल र रिसोर्ट नै । राराको चिनो किनेर लैजाऊँ भन्दा पनि त्यहाँ कुनै सोभेनियर पसल नै छैनन् । भोग्यो, रमायो रारामै, अनि मनमुटुमा यादहरू समेटेर केही थान फोटाहरू र केही क्लिप भिडियो लिएर फर्किइयो ।

ताल घुमफिरमै समस्या

राराताल राष्ट्रिय निकुञ्जअन्तर्गत पर्छ, त्यसैले तालवरिपरि घुम्दा पालन गर्नुपर्ने नियम र प्रोटोकलले नै पर्यटकलाई हैरानी बनाउँछ । ठूलो लगानी गरेर तालसम्मको साइकल ट्रेल बन्दै छ तर रारामा साइकल लैजान प्रतिबन्ध रहेछ । इलामदेखि रारा पर्यटन प्रवर्द्धनकै लागि १८ सय किलोमिटर साइकल गुडाएर पुगेकालाई रारा तालमै आफ्नो साइकल लिएर पुग्ने अनि जिन्दगीभरको सम्झना बटुल्ने इच्छा कहाँ रोकिन्थ्यो र ? विशेष समन्वय गरेर भए पनि हाम्रा साइकलहरू रारा पुगिछाडे ।

रारामा रक्तदान

रारा पुगिसकेपछि केही अविस्मरणीय गरौँ भन्ने कुरा भए, अनि रारामै रक्तदानको योजना बन्यो । नेपाल साइकल उत्सव २०२१ को नेतृत्व गर्दै रारा पुगेका विश्वसाइकलयात्री तथा सगरमाथा आरोही पुष्कर शाह र कार्यक्रम कोअर्डिनेटर निरा बरालले रक्तदानको चाँजोपाँजो मिलाउनुभयो । सम्भवत: रारातालमा साइकलेहरूले पहिलोपटक रक्तदान गरे ।

प्रकाशित मिति: सोमबार, असोज २५, २०७८ ०८:१४