तस्करीको सुनले ज्यान लियो, त्यही सुन नभेटिँदा अभियुक्तलाई एकमुस्ट सफाइ

A+ A A-

चर्चित साढे ३३ किलो सुन तस्करी प्रकरणमा मुछिएका सबै अभियुक्तले सफाइ पाएका छन् । तस्करीको सुनका लगानीकर्ता, उठेको रकम जम्मा गर्ने, सुन विभिन्न ठाउँमा पुर्‍याउने वाहक, त्यस्तो सुन किनेर भारत पुर्‍याउनेको जालो केलाएर गरिएको भनिएको अभियोजनलाई अदालतले अस्वीकार गरिदिएको हो ।

यससँगै गृह मन्त्रालयका सहसचिवको नेतृत्वमा गरिएको अनुसन्धान नि:स्फल बनेको छ । अपराध अनुसन्धानको विज्ञता र मूलभूत जिम्मा नेपाल प्रहरीको भए पनि निजामती कर्मचारीको खटनमा गरिएकाले सुरुदेखि नै यसको सफलतामाथि प्रश्न उठेको थियो ।

जिल्ला अदालत मोरङले ७७ प्रतिवादीमध्ये फरार २१ बाहेक सबैलाई सुन तस्करीको आरोपबाट सफाइ दिएको छ । सनम शाक्यको हत्या तथा अपहरण अभियोगमा भने आठ जनाले सजाय पाएका छन् । हत्या अभियोगमा चुडामणि उप्रेती ‘गोरे’ले जन्मकैदको सजाय पाएका छन् भने अपहरण तथा शरीर बन्धकमा कसुर कायम भए पनि अवधि निर्धारण हुन बाँकी छ ।

टेकराज मल्ल ठकुरी, लाक्पा शेर्पा, मोहन काफ्ले, नरेन्द्र कार्की र भोजराज भण्डारीलाई पनि जन्मकैदको फैसला सुनाइएको छ । राजन कुमारलाई ३ वर्ष कैद र माधव भन्ने मदनप्रसाद घिमिरेलाई छ महिना कैद सजाय तोकिएको छ ।

तर, सुन तस्करी तथा संगठित अपराधमा भने फरारबाहेक सबैले सफाइ पाएका छन् । शिलापत्रले हात पारेको फैसलाको राय किताबमा लेखिएअनुसार अवैध रूपमा भित्र्याइएको सुन बरामद नभएको, खारेज भइसकेको कानुनी दफाको आधार लिएको, वारदातमै स्थापित हुन नसकेको आधारमा सफाइ दिइएको हो ।

०६९ देखि गोरेले आपराधिक समूह स्थापना गरी अवैध सुन भित्र्याउने गरेको अभियोग थियो । भन्सार ऐन ०६४ ले चोरी निकासी, चोरी पैठारी हुँदा मालवस्तु बरामद भएकै हुनुपर्ने परिकल्पना गरेको भन्दै अदालतले सफाइ दिएको छ । साथै, दसीका रूपमा सुन पेस गर्न नसकेको समेत राय किताबमा उल्लेख छ ।

सफाइको अर्को कारणमा निजी रूपमा राखिएका खातापाता, विवरणलाई फौजदारी कसुरमा प्रमाणका रूपमा ग्रहण गर्न नमिल्ने भनी सर्वोच्च अदालतबाट सिद्धान्त प्रतिपादन भइरहेकाले समेत अभियोग प्रमाणित गर्न नमिल्ने बताइएको छ । प्रहरीले सुन, आर्थिक लेनदेनको विवरण लेखिएको डायरी बरामद गरको थियो । यसैबाट समितिले तस्करीको नेक्सस केलाएको थियो ।

घटना वारदातमै स्थापित नभएकाले समेत इजलास संगठित अपराधको कसुर स्थापित नहुने निर्णयमा पुगेको हो ।

तर, अदालतले अवैध रूपमा भित्र्याइएको भनिएको साढे ३३ किलो सुन हराएपछि खोजी गर्ने क्रममा कुटपिट हुँदा शाक्यको हत्या भएको भने स्वीकारेको छ । तर, हत्या संगठन बनाएर नगरिएको राय किताबमा उल्लेख छ । भनिएको छ, ‘कुनै संगठन स्थापना गरी हत्या गरिएको भन्ने देखिन नआएको अवस्था र आधारबाट अपहरण तथा शरीर बन्धक लिनेको महल र ज्यानसम्बन्धी महलको कसुरअन्तर्गतसमेत संगठित अपराधको कसुर दाबी स्थापित हुन सक्ने देखिन आएन ।’

तत्कालीन गृहमन्त्री रामबहादुर थापा बादलले सुन तस्करीमा ठूला माछा भएको भन्दै सबैलाई छानबिन गरिने बताएका थिए । सरकारले यो घटनालाई ठूलो उपलब्धिका रूपमा लिएको पनि थियो । तर, अदालतले सबैलाई उन्मुक्ति दिएको छ ।

दुबईबाट तस्करी गरेर ल्याइएको ३३ किलो सुन गायब बनाएको भन्दै तस्करको समूहले ०७५ मा आफ्नै गिरोहका सदस्य सनम शाक्यलाई नियन्त्रणमा लिएर यातना दिएको थियो । सुनसरीको धरानछेउको जंगल र मोरङको जंगलमा पुर्‍याएर उक्त समूहले शाक्यलाई करेन्ट लगाएर सुनबारे सोधपुछ गरेको थियो । त्यही क्रममा शाक्यको मृत्यु भएपछि यो हत्याको कारणमा सुन जोडिएको खुलासा भएको थियो ।

गोरेको समूहले लामो समयदेखि विमानस्थलमा कार्यरत प्रहरीको ‘चेन’ को सहयोगमै सुन नेपाल छिराउने गर्दै आएको प्रहरी र गृह मन्त्रालयको अनुसन्धान समितिले देखाएको थियो । तत्कालीन विमानस्थल प्रहरी प्रमुख डीआईजी गोविन्दप्रसाद निरौला, एसएसपी श्यामबहादुर खत्री, एसपी विकासराज खनाल, डीएसपी सञ्जयसिंह राउतको संलग्नता देखिएको थियो । निरौला र खनाल तारेखमा छुटे पनि खत्री र राउत भने पुर्पक्षका लागि थुनामा पुगेका थिए ।

३३ किलो सुन हराएपछि अपहृत शाक्यको मृत्यु भएपछि प्रहरीलाई केस मिलाउन भन्दै खबर आएको थियो । सुराकीमार्फत पछ्याउँदै गएको महानगरीय प्रहरी अपराध महाशाको टोलीले सुनसरी पुगेर शाक्यको लास मात्र भेट्टाएको थियो । मोरङमम्म पछ्याउँदा पनि गोरे भेटिएनन् । गोरेसहितको टिम भारत पुग्यो । महाशाखाको यही टोलीपछि अभियुक्तसमेत बनेको थियो । उनीहरूलाई अदालतले तारेखमा छोडिदिएपछि अहिले सेवामै छन् ।

सुन तस्करी र हत्याको घटना बाहिरिएपछि गृह मन्त्रालयले सहसचिव ईश्वरप्रसाद पौडेलको नेतृत्वमा छानबिन तथा अनुसन्धान समिति बनाएको थियो । प्रहरीसमेत रहेको उक्त अनुसन्धान समितिले यो समूहले ३८ क्विन्टल सुन तस्करी गरेको विवरण सार्वजनिक गरेको थियो ।

उक्त समितिले सुन तस्करीमा संलग्नहरूको विवरण तयार गरे पनि राज्यशक्तिमा पहुँच बनाएकाहरूको सूची परेपछि सरकारले प्रतिवेदन नै गुपचुप राख्यो । यो समितिले तस्करीमा संलग्नहरूको तहगत भूमिका नै खुलाएको थियो । नेपालका सुन व्यापारीदेखि भारतीय व्यापारीसम्मको संलग्नता खुलेको थियो ।

तस्करीका मुख्य योजनाकार मोहनकुमार अग्रवाललगायत भने फरार नै छन् । तस्करीको सुनमा लगानी गर्ने सुनील अग्रवाल, गुप्तलाल भुसाल, अर्जुन खरेल, मणिराज चौलागाईं पनि फरार छन् । तस्करीको सुनमा लगानी गरेको भनेर चर्चित चेन रेस्टुराँ बाजेको सेकुवाका सञ्चालक चेतन भण्डारी पनि अभियुक्त थिए । उनी यसअघि नै धरौटीमा छुटिसकेका छन् ।

अदालतले सुन तस्करीको अभियोगमा सबैलाई सफाइ दिएकाले तस्करीका लगानीकर्ता भनिएका फरार अभियुक्तलाई पनि उम्कने सहज बाटो मिलेको छ ।

प्रकाशित मिति: मंगलबार, असोज १९, २०७८ १९:०५