केशव दाहालको मोक्षभूमिलाई यस वर्षको पद्‌मश्री साहित्य पुरस्कार, साधना सम्मान भक्तराज आचार्यलाई

केशव दाहालको मोक्षभूमिलाई यस वर्षको पद्‌मश्री साहित्य पुरस्कार, साधना सम्मान भक्तराज आचार्यलाई

A+ A A-

खेमलाल-हरिकला लामिछाने समाज कल्याण प्रतिष्ठानले २०७७ सालको पद्मश्री साहित्य पुरस्कार केशव दाहालको उपन्यास ‘मोक्षभूमि’लाई दिने भएकाे छ । यसैगरी, पद्मश्री साधना सम्मान गायक तथा संगीतकार भक्तराज आचार्यलाई अर्पण गर्ने निर्णय भएकाे प्रतिष्ठानका अध्यक्ष जीवा लामिछानेले जानकारी दिए । पद्मश्री साहित्य पुरस्कार र पद्मश्री साधना सम्मानको राशि तीन-तीन लाख रुपैयाँ छ ।

लेखक दाहालकाे माेक्षभूमि करिब ८ सय वर्षअगाडिको सिञ्जाली समयको सपना, कल्पना र सत्ता मिसिएको इतिहासमा केन्द्रित रहेर लेखिएको ऐतिहासिक उपन्यास हो । याे उपन्यास 'शिलापत्र वर्षपुस्तक २०७७' मा पनि छानिएकाे थियाे ।

किताब पब्लिसर्सले बजारमा ल्याएको 'मोक्षभूमि'को कथा संवत् १२८० बाट सुरु हुन्छ । यो कथा मुख्यतः मानव सभ्यताले कोर्रा हानेर थिलथिलो बनाएका हजारौँ दासहरूको मुक्तिको कथा हो ।

खस साम्राज्यका चक्रवर्ती सम्राट क्राचल्लदेवले आफूले गरेको युद्ध अपराध र पापको प्रायश्चित्तका लागि जब दस हजार दासलाई मुक्त गरिदिन्छन्, त्यसपछि सिन्जामा उथलपुथल आउँछ । त्यससँगै आर्य-खस जातीय श्रेष्ठता र मानव श्रेष्ठताको महाबहस सुरु हुन्छ ।

बहससँगै सुरु हुन्छ- मुक्त दासहरूको प्रेम, यौन, संघर्ष र मोक्षको लामो, आँधीमय यात्रा । 'मोक्षभूमि' त्यही यात्रा, अनुभूति र जीवन भोगाइको रोमाञ्चक वर्णन हो ।

'मोक्षभूमि' ती मान्छेहरूको सपनाको कथा हो, जसको रगत र पसिनामाथि हाम्रो इतिहास उभिएको छ । तर, स्वयं ती मान्छेहरूको इतिहास भने गुमनाम छ । लेखक दाहाल भन्छन्, ‘त्यही गुमनाम कुनामा अलपत्र परेकाआदि मान्छेहरूको कथा, गाथा र गरिमालाई मोक्षभूमिमा उनिएको छ । तर यो ऐतिहासिक उपन्यास होइन । यो एउटा खास समय, सत्ता र सपनाको कथा हो ।’

उपन्यासमा मुक्त दासहरू कता जान्छन् ? उनीहरूको देश खोज्ने यात्रा कसरी टुङ्गिन्छ ? एक निरंकुश र चक्रवर्ती खस सम्राट क्राचल्लदेवले कसरी बौद्ध धर्म लिन्छन् ? सनातन वैदिक धर्मलाई कसरी हिन्दुकृत गरिन्छ ? प्रेम, धर्म, मोक्ष र साधनाको मार्ग के हो ? यस्ता अनेक प्रश्नमाथि ३७६ पृष्ठको उपन्यासमा विमर्श गरिएको छ ।

लेखक दाहालले यसअघि नेपाली राजनीतिकाे पुनर्गठन नामक पुस्तक लेखेका थिए ।

प्रतिष्ठानले २०६३ सालदेखि हरेक वर्ष यसैगरी कला, साहित्य र प्राज्ञिक क्षेत्रका एक-एक जना व्यक्तित्वलाई पुरस्कृत र सम्मानित गर्दै आएको छ ।

यसपालि गायक तथा संगीतकार भक्तराज आचार्यलाई उक्त सम्मान अर्पण गरिने प्रतिष्ठान जनाएकाे छ । उनी भजनशिराेमणिका रूपमा पनि चिनिन्छन् । उनले ४ सयजति गीत, गजल, भजन, राष्ट्रिय गीत र बालगीत गाएका छन् । क्यान्सरले जिब्रो काटिएपछि उनले गीत गाउन छाडेका थिए । उनलाई धेरैले नेपाली सांगीतिक क्षेत्रका अनन्त तारा पनि भन्छन् । उनका छाेराहरू सत्यराज र स्वरूपराज गायनमै चर्चित छन् ।

प्रकाशित मिति: मंगलबार, असोज १२, २०७८ ०८:३८