कोरोनाका कारण रोजगारी गुमाएर ६ लाख नेपाली स्वदेश फर्किए, फर्किने क्रम अझै जारी

कोरोनाका कारण रोजगारी गुमाएर ६ लाख नेपाली स्वदेश फर्किए, फर्किने क्रम अझै जारी

A+ A A-

वैदेशिक रोजगारीमा कार्यरत झण्डै ६ लाख नेपाली कोरोनाका कारण रोजगारी गुमाएर स्वदेश फर्किएका छन् । कोभिड- १९ संकट व्यवस्थापन केन्द्र (सीसीएमसी) का अनुसार कोरोनाका कारण रोजगारी गुमाएर ६१ देशबाट ५ लाख ९० हजार ३ सय ४५ जना नेपाली स्वदेश फर्किएका छन् ।

तीमध्ये खाडीका देश र मलेसियाबाट फर्कनेको सङ्ख्या ठूलो छ । उनीहरू कोरोनाका कारण समस्यामा परेर तथा रोजगारी गुमाएर फर्किएको सीसीएमसीको तथ्यांकमा उल्लेख छ ।

कोरोना महामारी फैलिएसँगै २०७७ जेठयता यूएईबाट मात्रै १ लाख ६३ हजार नेपाली स्वदेश फर्किएको तथ्यांकमा उल्लेख छ । यूएईपछि कतारबाट धेरै नेपाली स्वदेश फर्किएका छन् । दुई वर्षको अवधिमा कतारबाट १ लाख ४९ हजार ५४ जना स्वदेश फर्किएका छन् ।

त्यस्तै, मलेसियाबाट ६२ हजार १ सय ५४ जना स्वदेश फर्किएको सीसीएमसीले जनाएको छ । साउदीबाट ५७ हजार २ सय, भारतबाट ४६ हजार ७ सय ५४, टर्कीबाट २२ हजार १ सय १२ र कुवेतबाट ३१ हजार २३ जना कोरोनाको कारण फर्किएको सीसीएमसीको तथ्यांक छ ।

त्यस्तै, जापानबाट १४ हजार २ सय १२, ओमानबाट ७ हजार ७ सय ४३, सिंगापुरबाट ७ हजार १ सय ९८, चीनबाट ३ हजार ९ सय ३३, दक्षिण कोरियाबाट ३ हजार ९ सय २३, हङकङ तथा मकाउबाट ३ हजार ६ सय ११, बहराइनबाट १ हजार ८ सय ५, बंगलादेशबाट २ हजार ३ सय १२ र मल्दिभबाट १ हजार २ सय ५२ जना कोरोनाको महामारीमा स्वदेश फर्किएको सीसीएमसीको तथ्यांक छ ।

सीसीएमसीका अनुसार एसिया, युरोप, अफ्रिकाका विभिन्न देश तथा क्यानडा र अमेरिकाबाट पनि धेरै नेपालीहरू कोरोनाका कारण स्वदेश फर्किएको सीसीएमसीले जनाएको छ ।

रोजगारीमा धक्का

कोरोनाका कारण रोजगारी गुमाएर करिब ६ लाख नेपाली स्वदेश फर्किएको श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षा मन्त्रालयको अनुमान छ । तीमध्ये ५ लाख सीसीएमसी र १ लाखभन्दा धेरै कम्पनी तथा आफ्नै खर्चमा फर्किएको श्रम मन्त्रालयले जनाएको छ । यो सङ्ख्या वैदेशिक रोजगारीका क्रममा नियमित बिदा र छुट्टीमा फर्किनेबाहेकको हो ।

कोरोनाका कारण रोजगारी गुमाएका कामदार फर्किने क्रम अझै जारी रहेको श्रम मन्त्रालयले जानकारी दिएको छ । कोरोनाका कारण वैदेशिक र आन्तरिक श्रम बजारमा समेत समस्या सिर्जना भएको मन्त्रालयले जानकारी दिएको छ ।

श्रम मन्त्रालयका सचिव सूर्यप्रसाद गौतम बेरोजगारी समस्या समाधानका लागि सरकारले संघ, प्रदेश र स्थानीय सरकारबीचको समन्वयमा रोजगारी सिर्जना गर्ने बताउँछन् । समस्या समाधानका लागि रोजगारदाता, विज्ञ तथा सम्बन्धित व्यक्तिसँग छलफल भइरहेको गौतमले बताए ।

‘सरकारले प्रधानमन्त्री रोजगार कार्यक्रम, निर्माणधीन पूर्वाधार, पर्यटन, स्थानीय श्रम बजार र कृषिमा रोजगारीको सम्भावना देखेको छ । यी क्षेत्रमा केही रोजगारी तत्काल सिर्जना हुन्छन्,’ गौतमले भने, ‘सरकारले कृषिमा रोजगारीसँगै युवालाई उद्यमी बनाउन योजना ल्याइरहेको छ । रोजगारी सिर्जना हुने सम्बन्धित मन्त्रालयबीच रोजगारीका सम्भावित क्षेत्रका बारेमा छलफल भइरहेको छ ।’ बेरोजगारी समस्या समाधान गर्न नयाँ रोजगार गन्तव्य देशको खोजीसमेत गरिरहेको उनको भनाइ छ ।

आर्थिक वर्ष २०७७/७८ मा अन्तिम श्रम स्वीकृति (संस्थागत तथा व्यक्तिगत, नयाँ र वैधानीकरण) ६२.८ प्रतिशतले घटेको नेपाल राष्ट्र बैंकको अध्ययनमा उल्लेख छ । कोरोनाका कारण वैदेशिक रोजगारीमा जाने कामदारको संख्यामा ठूलो गिरावट आएको बैंकको अध्ययनले औँल्याएको छ । कोरोना महामारीका कारण वैदेशिक रोजगारीका लागि पुनः श्रम स्वीकृति लिने श्रमिकको संख्या ४६.८ प्रतिशतले घटेको अध्ययनमा उल्लेख छ ।

आर्थिक वर्ष २०७६/०७७ मा विदेशीनेको संख्या २०.८ प्रतिशतले घटेको थियो । यो वर्ष पनि ३४.७ प्रतिशतले गिरावट आएको बैंकको अध्ययनमा उल्लेख छ ।

जटिल बन्दै बेरोजगारी समस्या

कोरोनाका कारण देशभित्र रोजगारी गुमाउने कामदारको संख्या ठूलो रहेको नेपाल ट्रेड युनियन महासंघको एक अध्ययनमा उल्लेख छ । जिफन्टका अनुसार देशभित्र तत्काल रोजगारी आवश्यक परेका १० लाख बेरोजगार नागरिक छन् । कोरोनाका कारण देशभित्र करिब ४२ लाख श्रमिकले रोजगारी गुमाएको जिफन्टले जनाएको छ ।

यद्यपि सरकारले कोरोनाका कारण रोजगारी गुमाएकाहरूको व्यवस्थापनका लागि ठोस योजना बनाउन सकेको छैन । चालू आर्थिक वर्षमा ८ लाख रोजगारी सिर्जना गर्ने सरकारको योजना छ । तर, श्रम मन्त्रालय र राष्ट्रिय योजना आयोगले रोजगारी सिर्जना हुने सम्भावित क्षेत्रका बारेमा अहिलेसम्म अध्ययन गरेको पाइँदैन भने गत वर्ष रोजगारी गुमाएर फर्किएका कामदारहरू सरकारको प्राथमिकतामा परेका छैनन् ।

पूर्वसचिव पूर्णचन्द्र भट्टराई कोरोनाका कारण रोजगारी गुमाएर फर्किएका श्रमिक र देशभित्र रोजगारीको खोजीमा श्रम बजारमा भित्रिएको जनशक्तिलाई लक्षित गरी रोजगारीका कार्यक्रम ल्याउनुपर्ने बताउँछन् । बेरोजगारी समस्या समाधान गर्ने कार्यक्रम नल्याए यो समस्या झन् जटिल बन्ने भट्टराईको विश्लेषण छ ।

राष्ट्रिय योजना आयोगका अनुसार प्रत्येक वर्ष रोजगारीको खोजीमा साढे ५ लाख जनशक्ति श्रमबजारमा भित्रिने गरेका छन् । आयोगका अनुसार त्यसमध्ये मुस्किलले १ लाखले देशभित्र रोजगारी पाउने गरेका छन् ।

गत वर्ष ९ खर्ब ६१ अर्ब रेमिट्यान्स नेपाल भित्रिएको छ । कुल गार्हस्थ्य उत्पादनमा रेमिट्यान्सको २६ प्रतिशत योगदान रहेको राष्ट्र बैंकको तथ्यांक छ । हाल भारतबाहेकका देशमा करिब ४५ लाख नेपाली कार्यरत रहेको श्रम मन्त्रालयको अनुमान छ ।

प्रकाशित मिति: बिहीबार, असोज ७, २०७८ २०:०१