गण्डकीमा एकीकृत समाजवादीः कतै काँध थापेकाले छोडे, कतै नेता पाउनै धौधौ

A+ A A-

माधव नेपालले एमाले छोडेर नेकपा (एकीकृत समाजवादी) दर्ता गरेसँगै तल्लो तहका नेताहरू द्विविधामा छन् । एमालेमै रहने वा नेपालले दर्ता गरेको पार्टीमा जाने भन्नेमा नेपाल पक्षमा रहेका तल्लो तहका प्रायः नेताहरू निर्णयमा पुग्न सकेका छैनन् ।

एमाले अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीको दबदबा रहेको गण्डकी प्रदेशमा माधव नेपालको एकीकृत समाजवादी निकै कमजोर छ । एकीकृत समाजवादीमा एक गाउँपालिका उपाध्यक्षमात्रै खुलेकी छिन् । ८५ पालिका रहेको गण्डकीमा एमालेका १२ जना मेयर, १२ उपमेयर, २२ गाउँपालिका उपाध्यक्ष र २४ उपाध्यक्षमा जितेको थियो । त्यसमध्ये स्याङ्जाको आँधीखोला गाउँपालिकाकी उपाध्यक्ष शर्मिलादेवी पौडेल क्षेत्री मात्रै एकीकृत समाजवादीमा खुलेकी छिन् । उनी पार्टीको केन्द्रीय सदस्य हुन् । वडा तहमा भने माधव पक्षका जनप्रतिनिधि छन् ।

माधव नेपालले एमालेको समानान्तर गतिविधि गर्दा साथ दिएकाले नै नयाँ पार्टी दर्ता भएपछि एमाले रोजेका छन् । माधव नेपाललाई तत्कालीन धौलागिरी अञ्चलका चार जिल्लामा धक्का लागेको छ । एमालेभित्र विवाद चलिरहँदा समानान्तर गतिविधिमा संलग्न भएर पर्वत, म्याग्दी र बागलुङ जिल्ला अध्यक्ष बनेकाले नै नयाँ पार्टीमा नजाने निर्णय गरेका छन् ।

समानान्तर कमिटी बनाइँदा पर्वतमा भक्त कुँवर, म्याग्दीमा बालकृष्ण सुवेदी र बागलुङमा इन्द्रलाल सापकोटालाई अध्यक्ष तोकिएको थियो । माधव नेपालले नेकपा (एकीकृत समाजवादी) दर्ता गरेपछि भने यी तीनै जनाले उनको साथ छोडेका छन् । इन्द्रलाल एमाले हुँदा पनि जिल्ला अध्यक्ष थिए । समानान्तर कमिटीमा पर्वतमा सचिवको जिम्मा पाएका पदमपाणि शर्मा पनि एमालेमै लागेका छन् ।

जिल्ला कमाण्डर तोकिएकाहरूले नै साथ नदिएपछि नेकपा (एकीकृत समाजवदी)लाई गण्डकीमा संगठन चलाएर राजनीति गर्न सकसपूर्ण हुने देखिन्छ । मुस्ताङकी नेतृ श्रीमाया थकालीले पनि माधव नेपाललाई साथ नदिने बताएकी थिइन् । तर, उनलाई आफूतिरै राख्न नेता नेपालले प्रयत्न गरिरहेका छन् । प्रभावशाली नेतृ थकाली एमालेमै रहेमा मुस्ताङमा पनि यसको प्रभाव छ । त्यहाँ यसअघि समानान्तर कमिटी बनेको थिएन ।

‘त्यता हामीलाई केही धक्का लागेको छ । स्थायी कमिटीका १० जना अवसरवादीको रूपमा परिचित भएर जानुभयो । त्यही बाटोमा जाने धौलागिरीका बढी भए,’ प्रदेशका एक माधव पक्षीय नेताले शिलापत्रसँग भने, ‘पहिलाको गण्डकी अञ्चलका जिल्लामा माधव नेपाललाई छोड्नेहरू कम छन् ।’ गण्डकी अञ्चलमा गोरखा, लमजुङ, तनहुँ, कास्की, मनाङ र स्याङ्जा पर्छन् ।

प्रायः द्विविधामा, केहीले छोडे

गत १९ चैतमा कास्कीमा माधवकुमार नेपाल, सुरेन्द्र पाण्डेलगायत नेताको उपस्थितिमा धनराज आचार्यको संयोजकत्वमा एमालेको ७५ सदस्यीय समानान्तर कमिटी घोषणा भएको थियो । पछि त्यसलाई विस्तार गरेर १ सय ४७ सदस्यीय बनाइयो । त्यही समानान्तर कमिटीलाई मंगलबार एकीकृत समाजवादीको जिल्ला कमिटी बनाइएको छ ।

त्यसका केही नेताले एमालेमै फर्किने निधो गरेका छन् भने कोही खुलिसकेका छैनन् । समानान्तर कमिटीको जिल्ला सचिवालय सदस्य बनेका कमलबहादुर श्रेष्ठले माधव नेपालले खोलेको नयाँ पार्टीमा नजाने निधो गरेका छन् । कास्कीकी प्रभावशाली नेतृ एवं पूर्व सांसद सीता गिरी ओली एमालेमै बस्ने बताइसकेकी छन् ।

कास्कीका तुलबहादुर गुरूङ, चुणामणी विक जंगली, श्रीनाथ बराल एमालेका सिनियर नेता थिए । माधव पक्षीय यी तीनै जना अहिले नेकपा (एकीकृत समाजवादी)को केन्द्रीय सदस्य छन् । कास्कीकै दिलकुमारी पन्त पनि नयाँ पार्टीको केन्द्रीय सदस्य हुन् ।

गोरखामा गत वर्ष १८ चैतमा यादव बस्नेतको अध्यक्षतामा समानान्तर कमिटी बनेको थियो । यादव बस्नेतको अध्यक्षतामा १२१ सदस्यीय जिल्ला कमिटी रहेकोमा अहिलेसम्म एमालेमा कोही गएका छैनन् । समानान्तर कमिटी विघटन गरेर नेकपा एकीकृत समाजवादीको जिल्ला कमिटी बनाउने तयारी छ ।

‘पार्टीको बैठक राख्न सकेको छैन । अहिलेसम्म कोही एमालेमा गएको सुनेको छैन । दुई-तीनमा बैठक राखेपछि क्लियर हुन्छ,’ अध्यक्ष बस्नेत भन्छन्, ‘हाम्रो कोही साथी जान सक्नुहुन्छ । एमालेको साथी पनि आउने कुरा छ ।’ आगामी चुनावमा एकीकृत समाजवादीले गठबन्धन गरेर चुनाव लड्ने भएकाले एमालेमा रहेकाहरू पनि बार्गेनिङमा छन् । चुनावमा गठबन्धन हुँदा भाग पाउनुपर्ने एमालेका केही नेताको भनाइ छ । ‘हामी अहिले बार्गेनिङ गर्ने पक्षमा छैनौँ,’ बस्नेतले भने ।

नेकपा हुँदा ८१ सदस्यीय कमिटी रहेको गोरखामा विभाजनपछि ६५ सदस्य थिए । त्यसमा पचास प्रतिशत हाराहारी आफूहरूको सदस्य रहेको बस्नेतको दाबी छ । नवलपुरमा शालिग्राम भट्टराईको अध्यक्षतामा १३ भदौमा ६३ सदस्यीय समिति घोषणा भएको छ । यसअघि समानान्तर कमिटी बनाइँदा धनञ्जय शर्मालाई अध्यक्षको जिम्मा दिइएको थियो । उनलाई केन्द्रीय कमिटीमा लगिने भएपछि जिल्ला हाँक्ने जिम्मा यसअघि एमालेको जिल्ला सचिवालय सदस्य रहेका भट्टराईले पाएका हुन् ।

त्यस्तै, लमजुङमा समानान्तर कमिटीलाई नै नेकपा (एकीकृत समाजवादी)को जिल्ला कमिटी बनाइएको छ । समानान्तर गतिविधि हुँदा नै जिल्ला अध्यक्ष तोकिएका रामबाबु अधिकारीको अध्यक्षतामा ३९ सदस्यीय जिल्ला कार्यसमिति छ । सचिवको जिम्मा पाएका हीरा विश्वकर्मा भने एमालेमै फर्किएका छन् ।

लमजुङका एक माधव पक्षीय नेताका अनुसार समानान्तर कमिटी बनाउँदा ४० जना रहेकोमा नयाँ पार्टी बनेपछि दुई जना एमालेमै फर्किएका छन् । पछि एक जना थपेर हाल ३९ सदस्यीय कमिटी बनाइएको हो । यसअघि एमालेको जिल्ला कमिटीको पदाधिकारीमा पनि नेपाल समूह निकै कमजोर थियो । ७२ सदस्यीय जिल्ला कमिटी रहेकोमा तीन जना माधव समूहमा लागेका थिए ।

लमजुङमा एकीकृत समाजवादीको कार्यालय स्थापना गरिँदै ।

हीरा विश्वकर्मा, दूतप्रसाद घले र ऋषिकेश घिमिरे नेपालतिर लागेकोमा पछि विश्वकर्मा र घले एमालेमै फर्किएका छन् । समानान्तर कमिटीमा विक सचिव थिए । लमजुङ एमालेका प्रभावशाली नेता एवं गण्डकीका निवर्तमान मुख्यमन्त्री पृथ्वीसुब्बा गुरुङको गृहजिल्ला हो । गण्डकी प्रदेश सांसद रहेका धनञ्जय दवाडी नेतृत्वको एमाले जिल्ला कमिटीका नेता एकीकृत समाजवादीमा गएका छैनन् ।

स्याङ्जामा रामचन्द्र भट्टराईको अध्यक्षतामा नेकपा (एकीकृत समाजवादी)को जिल्ला कमिटी बनाइएको छ । त्यहाँको १५१ सदस्यीय जिल्ला कमिटी बनाइएकोमा जनप्रतिनिधि रहेका सदस्यहरू द्विविधामा छन् । समानान्तर कमिटी बनाइँदा सचिवको जिम्मा पाएका भूपराज अधिकारी एमालेमा लागेको चर्चा छ ।

अधिकारी गल्याङ नगरपालिकाका मेयर पनि हुन् । नेकपा एमालेबाट चुनाव जितेका उनले पालिकाका अरू जनप्रतिनिधिसँग छलफल गर्ने र निर्णय गर्ने बताएको स्याङ्जाका एक माधव पक्षीय नेताले शिलापत्रलाई बताए । स्याङ्जामा एमालेमा ६३ सदस्यीय जिल्ला कमिटी थियो । त्यसमा सुरुमा २६ जना माधव समूहमा लागेकोमा अहिले त्यो संख्या पनि घटेको छ ।

तनहुँमा एकीकृत समाजवादीको १४५ सदस्यीय जिल्ला कमिटी छ । अहिलेसम्म एमालेमा कोही नगएको त्यहाँका नेताको दाबी छ । पार्टीका केन्द्रीय सदस्य प्रतापलाल श्रेष्ठले भने, ‘एमालेको साथीहरू पनि सोरिएर हाम्रोमा आउनुहुन्छ । जिल्ला बैठकपछि थाहा हुन्छ को कता भन्ने ।’

तनहुँमा एमालेको ७८ सदस्यीय जिल्ला कमिटी रहेकोमा ३० जना माधव समूहमा खुलेका थिए । तनहुँबाट निर्वाचित प्रतिनिधिसभा सदस्य कृष्णकुमार श्रेष्ठ (किसान) माधव नेपालसँग लागेकाले जिल्लामा आफूहरू बलियो रहने एकीकृत समाजवादीका नेताको आन्तरिक विश्लेषण छ । माधव पक्षधर तनहुँकै कलिला खान प्रतिनिधिसभाकी समानुपातिक सांसद छिन् ।

बागलुङमा जिल्ला अध्यक्षले माधवलाई छोडे

एमालेमा गण्डकी प्रदेशका ११ मध्ये एउटा जिल्लामा मात्रै बागलुङमा माधव नेपाल पक्षको नेतृत्व थियो । इन्द्रलाल सापकोटाले माधवको साथ छोडेर एमाले मै रहने निर्णय गरेका छन् । सापकोटा गण्डकी प्रदेशसभा सदस्य पनि हुन् । उनी एमालेमा रहने भएपछि ६० सदस्यीय प्रदेशसभामा नेकपा (एकीकृत समाजवादी)को प्रतिनिधित्व शून्य भएको छ ।

बागलुङमा गत हप्ता नेकपा (एकीकृत समाजवादी)को जिल्ला कमिटी बनाइएको छ । लालबहादुर थापाको नेतृत्वमा ५१ सदस्यीय जिल्ला कमिटी बनाइएको हो । यसअघि एमालेको जिल्ला समितिको सहसचिव रहेका विष्णु भुसाल पनि इन्द्रलाल सँगै गएका छन् । ‘विष्णुजी कहिले ओली, कहिले माधवतिर हुनुहुन्थ्यो । उहाँ इन्द्रलाल माननीयकै पछि भएकाले उहाँसँगै जानुभयो,’ बागलुङका एक माधव पक्षीय नेताले भने, ‘पहिला एमालेमा हामीबराबर नै थियौँ । एक-दुई जनाबाहेक एमालेमा माधव नेपालको पक्षमा रहनुभएकाहरू नयाँ पार्टीमा सँगै छौँ ।’

पर्वतमा विश्वास गरेकैबाट धोका

माधव नेपाललाई गण्डकीमा सबैभन्दा बढी समस्या पर्वतमा हुने देखिएको छ । यसअघि समानान्तर कमिटीमा अध्यक्ष र सचिव तोकिएका दुवै नेताले माधव नेपालको साथ छोडेर एमालेमै रहने निधो गरेका छन् । अध्यक्ष भक्त कुँवर र सचिवको जिम्मा पाएका पदमपाणि शर्मा दुवै नयाँ पार्टीमा नलाग्ने भएका हुन् । शर्मा पर्वतको फलेवास नगरपालिकाका मेयर हुन् ।

जिल्लाका दुवै हेभिवेट नेताले साथ नदिने भएपछि पर्वतमा नेकपा (एकीकृत समाजवादी) अरू जिल्लाको तुलनामा कमजोर बनेको छ । एमाले हुँदा पर्वतमा जिल्ला अध्यक्षपछिका तीन पदाधिकारी माधव पक्षकै थिए । जिल्ला कमिटीमा उपसचिव रहेका गोविन्द पहाडी पहिल्यै ओली पक्षमा खुले । उपाध्यक्ष भक्त कुँवर र सचिव शर्मा नयाँ पार्टी दर्ता भएपछि एमालेमै रहने जानकारी जिल्लाका नेतालाई गराइसकेका छन् । बाहिर भने आफूहरू छलफलमै रहेको तर्क नेताद्वयको छ ।

पर्वतका एक माधव पक्षीय नेता भन्छन्, ‘अध्यक्ष र सचिव तोकिए पनि समानान्तर कमिटी बनिसकेको थिएन । उहाँहरूले छोडे पनि पुराना र अनुभवी कम्युनिस्ट साथी मिलेर अघि बढ्छौँ ।’ एमाले पर्वतमा ७१ सदस्यीय जिल्ला कमिटी थियो । त्यसमा आधाभन्दा बढी सदस्य माधव नेपालका थिए । तर, अहिले एकाधबाहेक सबै दोधारमा छन् । पर्वतमा बिहीबार मोती पौडेलको अध्यक्षतामा ७५ सदस्यीय कमिटी घोषणा भएको छ ।

म्याग्दीमा पनि पर्वतकै चाल

एमालेको समानान्तर कमिटीमा म्याग्दी जिल्ला अध्यक्ष बनाइएका बालकृष्ण सुवेदीले पनि माधव नेपालको साथ छोडेका छन् । उनी मंगलबार एमालेको जिल्ला कमिटी बैठकमा सहभागी भएको म्याग्दीका एक माधव पक्षीय नेताले जानकारी दिए ।

उनलाई समानान्तर कमिटीको जिम्मेवारी दिए पनि खासै सक्रिय थिएनन् । म्याग्दीमा समानान्तर कमिटी नबनेकाले नेकपा (एकीकृत समाजवादी) गठनले पूर्णता तत्काल नपाउने देखिएको छ । नेता कृष्ण विक नेकपा (एकीकृत समाजवादी) को जिल्ला अध्यक्ष बन्ने चर्चा छ ।

‘उहाँले नै बैठक बोलाउने काम गर्नुभएको छ । सायद उहाँ नै अध्यक्ष बन्नुहुन्छ,’ त्यहाँका एक नेताले शिलापत्रसँग भने, ‘तर, माधव पक्ष भनिएका हामी धेरै जना निर्णयमा पुगिसकेका छैनौँ । फुटले टाउको दुखाएको छ ।’ बालकृष्णसँगै माधव पक्षका जिल्ला सचिवालय सदस्य राजकुमार थापा पनि एमालेमै रहने भएका छन् । ५५ जनाको एमाले जिल्ला कमिटी रहेको म्याग्दीमा १० जना दोधारमै रहेको ती नेताले बताए । २६ भदौमा जिल्ला भेला राखेर कमिटी गठन र कार्यालय स्थापना गर्ने तयारी छ ।

हिमालपारि कसरी जुटाउने नेता ?

न्यून जनसंख्या रहेको मनाङ र मुस्ताङमा भने यो पार्टीको यसअघि समानान्तर कमिटी बनेको थिएन । यी दुई जिल्लामा तत्काल संगठन विस्तार हुने सम्भावना पनि देखिँदैन । अन्य पार्टीमा लाग्नेको संख्या पनि न्यून रहेका यी दुई जिल्लामा नेकपा (एकीकृत समाजवादी) कसरी अघि बढ्छ त्यो अनिश्चित छ ।

‘त्यहाँ हाम्रा साथीहरू कम हुनुहुन्छ । मुस्ताङमा श्रीमायाजी हुनुहुन्थ्यो, अहिले उहाँले छोड्नुभयो,’ प्रदेशका एक माधव पक्षीय नेता भन्छन्, ‘मनाङका १०-१२ जना साथीले सम्पर्क गर्नुभएको छ । माधव नेपाललाई भेटेपछि कमिटी बनाउँछौँ भन्ने उहाँहरूको कुरा छ ।’

प्रकाशित मिति: बिहीबार, भदौ १७, २०७८ २०:१८