यी असावधानीले एटीएमबाट चोरिन सक्छ तपाईंको पैसा, अपनाउनोस् ६ उपाय

A+ A A-

प्रविधिको विकासले हामीलाई धेरै कुरामा सजिलो बनाएकाे छ । सँगै विभिन्न खाले जाेखिम पनि निम्त्याएकाे छ । किनकि, प्रविधिको दुरुपयोग गरी अपराध गर्नेहरूको संख्या पनि कम छैन । जस्ताे कि, एटीएमबाट पैसा चाेरी गर्ने गिराेहबारे हामीले समाचारहरूमा सुन्दै, हेर्दै, पढ्दै आएकै छाैँ । नेपालका एटीएमहरूबाट पैसा चोरी हुने क्रम राेकिएकाे छैन । यस्ताे अपराधमा विदेशी नागरिकहरूकाे बढ्दा संलग्नता हुने गरेकाे प्रहरी अनुसन्धानले देखाउँछ ।

उनीहरूले एटीएम मेसिनभित्र कार्ड छिराउने ठाउँमा एक्स्टर्नल डिभाइस सेट गरी प्रयोगकर्ताको सम्पूर्ण विवरण कपी गर्छन्, यसपछि एटीएम बुथभित्रै अंक थिच्ने ठाउँ माथि गोप्य क्यामेरा सेट गरेर पिन कोड लिने काम गर्दै आएको प्रहरी अनुसन्धानबाट खुलेकाे छ । त्यस्तै, गिफ्ट कार्ड तथा स्वापिङ डिभाइसबाट कार्ड प्रयोगकर्ताको सूचना राखी एटीएम कार्ड बनाउँदै आएको पाइएको छ । नेपालजस्तै अल्पविकसित देशमा चोरीका एटीएम र ह्याक गरेका कार्डका आधारमा चोरी गर्ने गिरोह बेलाबेला सक्रिय हुने गरेको छ । तर, एटीएमबाट चोरी हुने घटना सम्पन्न समृद्ध मुलुकमा पनि नहुनेचाहिँ हाेइन । त्यसैले यसबारे प्रयाेगकर्ताले स्वयंले बेलैमा सजग रहनु र सुरक्षाका उपाय अपनाउनु राम्रो हुन्छ ।

कसरी बच्ने ?

नेपालका अक्सर एटीएमहरू अझै पनि पुरानाे प्रविधिका छन् । यस्तो प्रविधि रहेसम्म चोरी गर्ने गिरोहलाई निकै सजिलो हुन्छ । विश्वका धेरै देशले चिप प्रविधिको एटीएम कार्ड प्रयोग गर्दै आएका छन् । तर, नेपालका कतिपय बैङ्कले अझै पनि म्याग्नेटिक स्ट्रीप प्रविधिका कार्ड प्रयोग गर्दै आएका छन् । म्याग्नेटिक स्ट्रिप कार्ड सजिलै नक्कल गर्न र आपराधिक कार्यमा बढी प्रयोग हुने गरेको पाइएकाले नेपाल राष्ट्र बैंकले आव ०७२/७३ को मौद्रिक नीतिमार्फत बैंक तथा वित्तीय संस्थालाई डेबिट, क्रेडिटलगायत प्रिपेड कार्डहरूमा आधुनिक चिप्स प्रयोग गर्न निर्देशन दिएको थियो । तर, अझै केही बैंकले यसको पालना गरेका छैनन् । यस्ता कुरामा बैंकहरूले ध्यान दिनुपर्छ । आफ्ना प्रयोगकर्तालाई एटीएमको सुरक्षा र प्रयोग गर्ने तरीकाबारे जानकारी गराइराख्नु बैंकहरूकाे जिम्मेवारी पनि हाे । यसबाहेक आफ्नो एटीएम कार्डको पिन कोड चाेरी हुन नदिन प्रयाेगकर्ता स्वयं विशेष सजग हुनुपर्छ ।

१. एटीएम प्रयोगकर्ताको लापरवाहीले ठगी गर्नेलाई सहयोग गर्न सक्छ । पैसा निकालेको रसिद या स्लिप एटीएम बुथमा नै छोड्दा उनीहरूले व्यक्तिको विवरण लिन्छन् । त्यसैले आफ्नो पैसा निकालेको कुनै पनि स्लिप एटीएम बुथमा छोड्नु हुँदैन । बेलाबेलामा आफ्नो पिन कोड परिवर्तन गरिरहनु राम्रो हुन्छ ।

२. तपाईंले एटीएममा जहाँ आफ्नो कार्ड घोट्नुहुन्छ, त्यहाँ ह्याकरले कार्ड रिडर लगाएका हुन सक्छन् । यस्तो अवस्थामा तपाईं जब कार्डलाई घोट्नुहुन्छ, तब कार्डको डिटेल ह्याकरसम्म पुग्न सक्छ । यो प्रोसेसलाई कार्ड स्किमिङ भनिन्छ । यस्तो अवस्थामा जब तपाईं एटीएम कार्ड एटीएम मेसिनमा छिराएर निकाल्नुहुन्छ, यस्ताे बेला निकै ध्यान दिनुपर्ने हुन्छ ।

३. एटीएममा आफ्नो पिन नम्बर थिच्ने बेलामा केही वस्तु (मोबाइल, पर्स, एउटा हात आदि)ले छोपेर मात्र थिच्ने गर्नुपर्छ । यसो गर्दा, कसैले क्यामेरा राखेको भए पनि तपाईंले थिचेको पिन नम्बर क्यामेरामा कैद हुन पाउँदैन ।

४. एटीएम मेसिनकाे नम्बर थिच्ने ठाउँको रङ अस्वाभाविक फरक देखिएमा त्यस्तो ठाउँबाट पैसा निकाल्नु हुँदैन । ह्याकरहरूले एटीएममा नक्कली किबोर्डको समेत प्रयोग गरिरहेका छन् । यस्तो किबोर्डबाट उनीहरूले तपाईंको पिन नम्बर पत्ता लगाउन सक्छन् । यस्तो किबोर्ड उनीहरूले एटीएममा पहिलादेखि लगाइएको सक्कली किबोर्डमाथि लगाउँछन् । यस्तो किबोर्ड प्रयोग गर्ने क्रममा निकै नरम हुन्छ । जबकि, एटीएमको सक्कली किबोर्ड धेरै नरम हुँदैन ।

५. ठगलाई एटीएममा क्यामेरा तथा डिभाइस राख्न केही समय लाग्ने र पछि निकाल्नुपर्ने भएकाले उनीहरूले सकभर एकान्तमा रहेको एटीएम प्रयोग गर्छन् । त्यसैले गार्ड रहेको तथा भीडभाड भइरहने ठाउँको एटीएम मेसिनबाट पैसा निकाल्ने गर्नुपर्छ ।

६. कतिपय अवस्थामा ह्याकरहरूले एटीएम सफ्टवेयरलाई ह्याक गरी स्क्रीनमा भ्रामक म्यासेज पठाउन थाल्छन् । यस्तो अवस्थामा प्रयोगकर्ताले स्क्रीनमा आएको म्यासेजअनुसार कमाण्ड दिन थाल्छन् । यो प्रक्रियामा स्क्रीनमा दुई पटकसम्म पिन कोड टाइप गर्ने अप्सन आउँछ । एटीएम प्रयोग गर्ने समयमा यस्तो अप्सन आयो भने तपाईं सचेत हुनुपर्छ । साथै यस्तो एटीएम प्रयोग गर्नबाट पनि सक्दो बच्नुपर्छ ।

प्रकाशित मिति: बुधबार, भदौ १६, २०७८ ०९:५४