बाढीले बर्सेनि बगाउँछ बझाङका खेत, पीडितको गुनासो- लालपुर्जामा टन्नै जग्गा छ तर सुकुम्बासी भयौँ

बाढीले बर्सेनि बगाउँछ बझाङका खेत, पीडितको गुनासो- लालपुर्जामा टन्नै जग्गा छ तर सुकुम्बासी भयौँ

सेती नदीले खेत बगाएपछि बचेको खेत हेर्दै जयपृथ्वी नगरपालीका- ११ भोपुरकी कमला जोशी । तस्वीर : मकरराज धामी/शिलापत्र

A+ A A-

बझाङका हजारौँ रोपनी खेतीयोग्य जमिन बाढीले बर्सेनि बगाउँछ । सेती र कालंगा नदीमा आउने बाढीले जमिन बगाएपछि जिल्लाका बाढीपीडितसँग लालपुर्जा त छ जग्गा भने छैन । तर, कुनै संघ संस्था वा सरकारी कार्यालयमा यसको यकिन तथ्यांक छैन ।

बुङ्गल भएर बग्ने कालंगा नदीले दहबगरको लौनेदेखि केदारस्युँको देउरासम्म र सेती नदीले तलकोटको मेलबिसौनादेखि केदारस्युँको देउरासम्मको खेतीयोग्य जमिन बगाएर बगर बनाएको छ ।

२०५७ र २०७० मा आएको बाढीले ठूलो क्षति पुर्‍याएको थियो । त्यसयता पनि हरेक वर्ष सेती र कालंगाको बाढीले जमिन बगाउँदै आएको छ । जसका कारण सयौँ घरपरिवार विस्थापित भएका छन् । बाढी तथा पहिरोले बर्सेनि खेतीयोग्य जमिन बगाउँदा लालपुर्जामा प्रशस्त जग्गा भए पनि उनीहरू सुकुम्बासी बनेका छन् ।

जयपृथ्वी नगरपालिका- ३ डुङ्ग्रीका करन ओलीसँग झण्डै ९ रोपनी जग्गाको लालपुर्जा छ तर, जमिन छैन । लालपुर्जामा हेर्दा पर्याप्त जग्गा भए पनि खुर्सानी रोप्ने ठाउँसमेत नभएको उनी बताउँछन् । डुङग्रीको जग्गा बगाएपछि उनी विस्थापित भएर सोही वडाको पुगर गाँउमा बसेका छन् ।

बाढीले जग्गा बगाएपछि कति त बसाइँ सरे । केहीले लेकतिर जग्गा किने । सेती नदीले समय-समयमा धार बदलेर जग्गा बगाउन थालेपछि सयौँ परिवार विस्थापित भएका छन् ।

बर्सेनी बाढीले जग्गा बगाउँदा मेरो जग्गा यहाँ थियो भन्ने पनि यकिन गर्न नसकिने अवस्था आएको स्थानीय जनक ओली बताउँछन् । 'लालपुर्जा मात्र भएर के गर्नु ? जग्गा छैन । बर्सेनि जग्गाको पोता (कर) मात्र तिर्दै आएका छौँ । जग्गा बगाएपछि कति कैलाली कञ्चनपुरतिर बसाइँ सरे,' ओलीले भने, 'हामीसँग अलिअलि पाखो जमिन थियो । त्यही जमिन कमाएर खाने गरेका छौँ ।'

सदरमुकाम नजिकैका भोपुर, देवल जिउलो, रुइनाबगर, साइलाबगर र सुवेडाका जिउलो बझाङका धान उब्जनी हुनेमध्येका फाँट हुन् ।

सेती नदीले कटान गरेर बगरमा परिणत गरेको छबिसपाथीभेरा गाँउपालिका- १ को परिङ्गाल गाँउ । तस्वीर : मकरराज धामी/शिलापत्र

जयपृथ्वी नगरपालिका- ११ की कमला जोशी पहिले घरभन्दा पर ठूला-ठूला खेत भए पनि अहिले घर छेउमै खोलो आइपुगेको बताउँछिन् । 'नदी पहिला पारी पुरी गाउँको छेउबाट बगेको थियो । मेरो सम्झनामा भोपुरको जिउलो पारीसम्म नै थियो,' उनले भनिन्, 'बर्सेनि नदीले धार बदल्न थाल्यो । भएका सबै खेत बगायो । अहिले सेती नदी गाउँकै छेउमा पुगीसक्यो ।'

अघिल्लो वर्ष पनि हेर्दाहेदै खेत बगेको उनी बताउँछिन् । 'पोहोर पनि हेर्दाहेर्दै खेत लग्यो । कमाई खाने सबै खेत बगाइसक्यो सानो टालो मात्र बचेको छ,' उनले भनिन् ।

जिल्लाको बुङ्गल क्षेत्रको अवस्था पनि उस्तै छ । बर्सेनि आउने बाढीले आफूहरूको उठिवास लगाएको बताउँछन् बुङ्गल नगरपालिका- २ खानीबगरका देब्बो धामी । 'मसँग १२ रोपनी जमिन थियो । जेनतेन परिवार पालेको थिएँ । २०५७ साल जेठ २६ गते आएको बाढीले पूरै जमिन बगायो । बाढी आएपछि हामी खर्कतिर लाग्यौँ । हेर्दाहेदै जमिन बगायो । ती दिन सम्झेर रुन मन लाग्छ,' धामीले भने । त्यतिबेलै राहात सामग्री वितरणबाहेक आफूहरूले सरकारबाट केही नपाएको उनी बताउँछन् ।

सेती र कालंगाको बाढीले हरेक वर्ष थलारा, तलकोट, मष्टा, केदारस्युँ, छबिसपाथीभेरा, दुर्गाथली गाँउपालिका र बुङ्गल नगरपालिकाका नदी किनाराको जग्गा बगाउदै आएको छ ।

प्रकाशित मिति: शनिबार, भदौ १२, २०७८ १३:०७