नेपालमा कोरोनाविरुद्धको खोप परीक्षण हुँदै (अन्तर्वार्ता )

A+ A A-

नेपालमा चिनियाँ कम्पनी वालभ्याक्सको एमआरएनए भ्याक्सिनको परीक्षण हुने भएको छ । बिहीबार बसेको मन्त्रिपरिषद्को बैठकले यसबारे निर्णय गरेसँगै भ्याक्सिनबारे आम चासो बढेको छ ।

यो खोपको परीक्षण देउराली जनता फर्मास्युटिकल्सले गर्ने भएको छ । बीपी कोइराला इस्टलभेन्स साइन्सेज धरानमा हुने परीक्षण र खोपको बारेमा नेपाल स्वास्थ्य अनुसन्धान परिषद्का कार्यकारी प्रमुख डा. प्रदिप ज्ञवालीसँगको कुराकानीको सम्पादित अंश यहाँ प्रस्तुत गरिएको छ ।

मन्त्रिपरिषद्‌ले एमआरएनए खोपको परीक्षण गर्न दिने निर्णय गरेको छ, यो कस्तो खोप हो ?

सरकारले दुईवटा भ्याक्सिन, एउटा कोरोनासँग सम्बन्धित र अर्को हैजासँग सम्बन्धित भ्याक्सिनको परीक्षण गर्ने निर्णय गरेको छ । चीनको वालभ्याक्स कम्पनी अमेरिकाको फाइजर जस्तै कम्पनी हो । यसले बनाएको भ्याक्सिन भाइरस स्पेसिफक भ्याक्सिन हो । एमआरएनए भ्याक्सिन फ्रिज टेम्प्रेचरमा स्टोरेज गर्न मिल्छ । फाइजर माइनस २० डिग्रीमा राख्नु पर्छ । तर यो फ्रिज टेम्प्रेचरमा राख्न मिल्ने भ्याक्सिन हो । हाम्रो जस्तो मुलुकमा एमआरएनए जस्तो भ्याक्सिन भएपछि भण्डारण र ढुवानी गर्न सजिलो हुन्छ ।

वालभ्याक्स कम्पनीले प्रायोजन गरेको भ्याक्सिनलाई देउराली जनता फर्मास्युटिकल्स कम्पनीले लोकल पार्टनरको हिसाबले काम गर्न खोजेको हो । बीपी कोइराला इस्टलभेन्स साइन्सेज धरानमा यसको ट्रायल गरिने र यसमातीन हजार स्वयंसेवक सहभागी हुनेछन् । अहिले सरकारबाट स्वीकृत पाएपनि औषधि व्यवस्था विभागले अन्तिम स्वीकृत दिएपछि परीक्षणको काम अघि बढ्छ । हैजाको खोप त नियमित रुपमा चलेकै खोप हो ।

परीक्षण (ट्रायल) मा व्यक्तिको छनोट कसरी हुन्छ, ती व्यक्तिहरुले कसरी सहभागिता जनाउने ?

अहिले परीक्षण हुन लागेका खोप तेस्रो चरणको ट्रायल पार गरेका हुन् । अझै पनि यसको बारे अध्ययन आवश्यक छ । यसले कहिलेसम्म काम गर्छ, कुन उमेर समूहमा काम गर्छ, बच्चा, बुढाबुढी, प्रेग्नेन्सीको बारेमा हेर्नै बाँकी छ । अहिलेको परीक्षणमा सहभागी हुने व्यक्ति स्वेच्छिक रुपमा आउने हो । कसैलाई जबरजस्ती गरिँदैन । कानुन सम्मत रुपमा यसको नियम पालना हुन्छ ।

यदि ट्रायल सफल भए त विश्व नै लाभान्वित भयो, तर भवितव्य केही भयो भने के छ नेपालको कानुनमा ?

हामीले जहिले पनि अन्तर्राष्ट्रिय खालको ट्रायल गर्दा कुन अस्पतालमा उपचार गर्ने, समस्या भए कसरी लैजाने, के गर्ने, केयर गर्नेदेखि लिएर इन्स्योरेन्सका कुरा पनि हुन्छन् । इन्स्योरेन्स बिना हामी गर्दैनौ । त्यसबाट सामान्य बिरामी, गम्भीर बिरामी हुँदा के गर्ने, कहाँ उपचार गर्ने, उपचार गरेबापतको खर्च कसले व्यहोर्ने भन्ने अन्तर्राष्ट्रिय नियमानुसार नै हुन्छ ।

प्रायोजकको नियममा प्रायः कम्पनी नै प्रायोजन हुन्छ, छैन भने कुनै संस्था र वा अन्य केही हुन्छ । त्यो कम्पनीको कुराभित्र पर्छ, दायित्व भित्र पर्छ, त्यतिखेर खर्च नै त्यसरी छुट्याएको हुन्छ । प्रायोजकले हामीलाई बजेट दिँदा नै शीर्षकसहितको खर्च गर्ने कुराहरु आउँछ । यसमा सहभागिले खर्च गर्नु पर्दैन । प्रोटोकलले डिजाइन गरेअनुसार नै खर्च गर्नुपर्छ र इन्स्योरेन्स बिना सहभागी हुन दिँदैनौ ।

ट्रायलमा व्यक्तिले पाउने लाभ र सरकारले पाउने लाभ कसरी पहिचान हुन्छ ?

परीक्षण सफल भएमा कस्तो लाभ हुने भन्ने कुरा पहिल्यै कुरा भएको हुन्छ । कसैले खोपहरू नि: शुल्क दिन्छु भन्छ । यस्तै सुविधा छिटो र सस्तोमा पाउने सम्भावना पनि हुन्छ । तर यो एउटा वैज्ञानिक अध्ययन समेत भएकाले लाभ मात्र खोजेर हुँदैन । हामीले खोपको परीक्षण गर्दा यसले अध्ययनहरूलाई सहयोग पुग्छ ।

ट्रायल गरिसकेपछि अहिले नेपालमै खोप उत्पादन गर्ने कुरा समेत भएको छ । सरकारले पनि नेपालमा भ्याक्सिन उत्पादन गर्ने भनेर घोषणा गरेको छ ।

यो कम्पनीको कमिटमेन्ट के छ ?

यो कम्पनीले अहिले केही डोज खो नि: शुल्क दिन्छु भनेको छ, अर्को खोप उत्पादन गर्ने प्रविधि पनि दिन्छु भनेको छ । यो धेरै महत्वपूर्ण छ । कम्पनीले भोलि नेपालमा टेक्नोलोजी ट्रान्सफर गर्दा देउराली जनता फर्मास्युटिकल्सलाई सक्षम बनाउने भनेको छ । त्यो अनुसार राज्यले पनि एउटा नीति बनाएर पास गरिसकेको अवस्था भएको हुनाले भोलि त्यो प्रविधि नेपाल आउँदा सजिलो पर्छ ।

नेपालमै भ्याक्सिन उत्पादन गर्ने गरेर कार्यदलले काम गरिरहेको भन्ने कुरा छ यो कहाँ पुग्यो ?

हालसालै मन्त्रिपरिषद्ले यो विषयलाई पारित गरिसकेको छ । राजपत्रमा आएको त्यो निर्णयमा यसबारे विस्तृत रुपमा उल्लेख छ । यसलाई कार्यान्वयनको लागि स्वास्थ्य मन्त्रालयले निर्देशन दिएको छ । अब यो वर्षको नीति तथा कार्यक्रममा लिएर जानुपर्छ ।

यो बाहेक अन्य कुनै खोपले नेपालमा ट्रायल गर्न आउने कुरा छ कि ?

अहिलेको निर्णयले यसका लागि बाटो खोलेको छ । यहाँ अहिले परीक्षणको मात्र होइन, कोरोना महामारी कहिलेसम्म रहने, कति खोप चाहिने अहिले यकीन छैन । यस्ता परीक्षण भएमा भोलिका दिनमा राम्रो खोप छनोट गर्ने अवसर पनि पाइन्छ । सानोफीकपास्चर भन्ने अमेरिकाको औषधि कम्पनी छ । यसले विश्वव्यापी रुपमा खोपको अध्ययन गर्छ । सानोफीपास्चरले नेपालमा रिसर्च गर्न लागेको छ । त्यो प्रस्ताव पनि हामीले मन्त्रिपरिषद्‍मा क्याबिनेटमा पठाएका छौँ । सम्भवतः अर्को हप्ता त्यो स्वीकृत भएर आउँछ, हामीले अब दुई वटा कम्पनीहरूसँग मिलेर खोप परीक्षण गर्न सक्ने अवस्थामा छौँ ।

अहिले हामीले कोरोनाविरुद्धका कति वटा भ्याक्सिन लगाइरहेका छौँ ?

मलाई जानकारी भएसम्म चारवटा भ्याक्सिन लगाइरहेका छौँ । एउटा कोभिशील्ड, भारतको अक्सफोर्डसँगको एस्ट्राजेनिका कम्पनीको, एउटा भेरोसेल, चाइनाको सानोफार्म कम्पनीको, स्पुतनिक भी पनि आउने भनेको आइसकेको छैन, अर्को जोनसन र मोडर्नाको पनि अमेरिकी कम्पनीको छ ।

पाइपलाइनमा फाइजर आउने भनेको छ, भ्याक्सिन कहिलेसम्म, कतिसम्म चाहिन्छ भन्ने हामीलाई थाहा छैन, त्यसकारण अध्ययनलाई प्राथमिकता दिएको हो ।

प्रकाशित मिति: शनिबार, भदौ १२, २०७८ २०:१७