एकीकृत समाजवादी स्थापित गर्न माधव नेपालले सामना गर्नुपर्छ यी चार चुनौती

A+ A A-

एमालेबाट विद्रोह गरेर नयाँ पार्टी बनाउने अभियानमा जुटेका नेता माधव नेपालसामु शुभेच्छुकलाई आफूसँगै टिकाइ राख्नेदेखि पार्टीलाई स्थापित गर्नेसम्मका चुनाैती खडा भएका छन् ।

चुनाैतीका ती पहाड छिचोलेर राजनीतिक जीवनको उत्तरार्धमा उनले पार्टीमात्रै स्थापित गर्नुपर्ने छैन, आफ्नो साथमा रहेका नेता कार्यकर्ताको भविष्य पनि सुरक्षित गरिदिनु पर्नेछ । नयाँ पार्टीको स्टेरिङ समातेका नेपालसँग चार चुनौती छन्, जसलाई चिरेर एमाले अध्यक्ष केपी ओलीसामु केही गरेर देखाउनुपर्नेछ ।

विभाजनको औचित्य पुष्टि गर्न

एमाले विभाजन गर्नुको औचित्य पुष्टि गर्न गाह्रो देखिन्छ । एमालेको वैचारिक धार निर्माण गर्ने मुख्य नेता हुन् माधव नेपाल । बरु झलनाथ खनाल एमालेभित्र नौलो जनवादको विचार बोक्ने नेताहरूभित्र पर्छन् । तर, माधव नेपाल र केपी ओली वैचारिक र सांगठिनक रूपमा एउटै मोर्चामा उभिएका नेता हुन् ।

०५४ सालमा एमाले विभाजनको चरणमा होस् या त्यसअघि जनताको बहुदलीय जनवादको विचारमाथि बहसका क्रममा । विचार र संगठनको एउटै मोर्चामा उभिएका नेताहरू विभाजित हुँदा त्यसकाे औचित्य पुष्टि गर्न मुस्किल पर्छ । अहिले त्यही सकसमा छन्, माधव नेपाल । सम्भवतः त्यसैलाई टार्न जनताको बहुदलीय जनवादको सट्टा जनताको बहुदलीय समाजवादको वैचारिक लाइनमा लिने प्रयासमा छन् ।

अहिले माधव नेपाल पक्षले एमालेमाथि लगाउन सक्ने आरोप संविधान मास्न खोजेको भन्ने मात्रै हो । संसद विघटन गरेर प्रतिगमन निम्त्याउन खोजेको आरोप नेपाल पक्षले लगाउनेछ । त्यसबाहेक वैचारिक धार दुवै पक्षसँग छैन । राजनीतिशास्त्री कृष्ण पोखरेल पनि एमाले र एमालेसँग जोडिएका नेताहरूसँग वैचारिक स्खलन भइसकेको दाबी गर्छन् । पोखरेल भन्छन्, ‘उनीहरूमा वैचारिक धार यति धेरै स्खलित भइसक्यो कि अब उनीहरू सूर्य चुनाव चिह्न र एमाले ब्राण्डको वरिपरी घुमेर भविष्य खोज्न थालेका छन् ।’

यद्यपि, पोखरेल अहिले नेता नेपालसँग वैचारिक कारण यथेष्ट रहेको ठान्छन् । पोखरेल भन्छन्, ‘लोकतन्त्र र संविधान बचाउने मुद्दामा नेपालहरू नै लागेका हुन्, संसद विघटन गरेर प्रतिगामी कदम चाल्ने ओलीविरुद्ध लाग्ने नेपालसँग राजनीतिक मुद्दा छन् ।’ त्यसमाथि सातौँ महाधिवेशनमै पार्टीभित्र आन्तरिक लोकतन्त्रको वकालत गरेका ओली आफू नेतृत्वमा आएपछि विधान संशोधन गरेर निरंकुश बन्न खोज्नु पनि नेता नेपालका लागि राजनीतिक एजेण्डा रहेको उनको बुझाइ छ ।

तर, जसरी हिजो ०५४ सालमा एमाले विभाजन हुँदा महाकाली सन्धिले निर्माण गरेको राष्ट्रवादको उभारसहित बामदेव गौतमले एमालेको ४० प्रतिशत हिस्सा बोकेर हिँडेका थिए, त्यो सुविधा नेता नेपालका लागि छैन । न राष्ट्रियता वा अन्य दरिलो राजनीतिक एजेण्डा छन्, न एमालेको बलियो संगठनको साथ ।

आफ्ना कार्यकर्ता टिकाउने

एमाले अध्यक्ष केपी ओलीसँग रुष्ट पंक्ति ठूलो छ । असन्तुष्टिको प्रस्फुटन दोस्रो पुस्ताका केही नेताहरूमार्फत भइरहेकाे छ, अर्को पंक्ति असन्तुष्टिलाई दबाइरहेको छ । जसले ओलीको कार्यशैलीमा प्रश्न उठाउँछ त्यो पंक्ति एमाले विभाजन गरेर नै जाने हैसियत राख्दैन ।

त्यसले गर्दा नयाँ पार्टी बनाउने हिम्मत गरेका माधव नेपाललाई साथ दिन हिच्किचाइरहेको छ । अध्यक्ष ओलीका कार्यशैली चित्त नबुझाउनेहरू जो सिंगो एमालेको बेला माधव नेपालको टिममा थिए, त्यो पंक्ति अहिले मौन देखिएको छ । उनीहरूमा ओलीभन्दा एमाले र सूर्य चिह्नप्रतिको रुझानले मात्रै काम गरेको छ । हिजो समानान्तर कमिटी निर्माण गर्दा साथ दिएका तर विभाजनपछि मौन बसेकाहरूलाई साथ लिनु नै माधव नेपालका लागि अर्को चुनौती छ ।

एमाले रहँदा झण्डै ४० प्रतिशत हिस्सा बोक्ने माधव नेपाललाई विभाजनमा ठूलो पंक्तिले साथ दिएको छैन । हिजोका सारथीलाई आफ्नो टिममा पुनः समाहित गराउनु नेपालका लागि सानो कसरतले पुग्ने अवस्था छैन । राजनीतिशास्त्री पोखरेल भन्छन्, ‘आफ्ना कार्यकर्ताहरू टिकाउनु नै नेता नेपालका लागि गम्भीर चुनौती छ ।’

देशव्यापी संगठन विस्तार

४ र ५ चैतमा माधव नेपाल र झलनाथ खनाल पक्षले राष्ट्रिय कार्यकर्ता भेला गरेर सुरु गरेको थियो- समानान्तर कमिटी बनाउन । त्यही कारण सबै जनवर्गीय संगठन र ७३ वटा जिल्लामा कमिटी बनाइसकेका छन् । ती सबै कमिटीलाई नयाँ पार्टीमा समाहित गराउनु नेपालका लागि चुनौती छ । एमालेका दोस्रो तहका नेताहरूले नेपालको साथ छोडेपछि हरेक जिल्लामा केही नेता कार्यकर्ताहरू मौन बसेका छन्,जसले गर्दा संगठन विस्तारमा नेपाललाई अप्ठ्यारो परेको छ ।

त्यसैले देशव्यापी संगठन विस्तार नेपालका लागि अर्को चुनौती देखिएको छ । राजनीतिक शास्त्री गंगाबहादुर थापा देशभर संगठन विस्तार र स्थापित गर्न निकै समस्या रहेको ठान्छन् । उनी भन्छन्, ‘नेता नेपालको पुरानो लिगेसीका कारण देशभर संगठन विस्तार गर्न त सजिलो होला तर स्थापित गर्न गाह्रो छ ।’

राजनीतिक भविष्य सुरक्षा

राजनीतिक जीवनको उत्तरार्धमा एमाले विभाजन गरेर नयाँ दल खोल्न पुगेका माधव नेपालका लागि आफ्नो राजनीतिक जीवनको सुरक्षा अर्को चुनौती छ । एमालेको ठूलो पंक्ति लैजान नसकेका नेता नेपाललाई आफ्नै टिमका नेता र कार्यकर्ताले साथ दिएका छैनन् ।

एमालेको स्थापनाकालदेखि संस्थापनमा रहेका नेता नेपालका लागि नयाँ पार्टीबाट सुरक्षित एक्जिट हुन निकै समस्या रहेको राजनीतिशास्त्री थापाको विश्लेषण छ । यद्यपि, थापाका नेता नेपाल संगठक र १५ भन्दा लामो समय एमालेको नेतृत्व गरेका कारण उनीसँग तल्लो तहसम्म सम्पर्क रहेकाले पार्टी बनाउन तुलनात्मक रूपमा सहज रहेको ठान्छन् ।

अहिले जसरी चुनौती मोलेर नेपालले गरेको विद्रोहलाई नाफा नोक्सानभन्दा पनि स्वाभिमान र इमानको राजनीतिक कोणबाट विश्लेषण गर्नुपर्ने पोखरेलको बुझाइ छ । उनी भन्छन्, ‘कि त दासझैँ ओलीको टाङमुनि छिर्नुपर्ने थियो होइन भने स्वाभिमानसहित विद्रोह गर्नुपर्ने थियो । नाफा नोक्सान नहेरी स्वाभिमानका लागि नेपालले विद्रोह गरे ।’

अहिले नेपालसँग आफ्नाे मात्र हाेइन, उनका पछि लागेका नेता-कार्यकर्ताकाे राजनीतिक भविष्य पनि सुरक्षित गर्नुपर्ने चुनाैती छ ।

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, भदौ ४, २०७८ १८:००