श्याम कक्षपती जसले नेपालीलाई रेस्टुरेन्टमा खाना खान सिकाए

A+ A A-

श्याम कक्षपतीका बारेमा एउटा भनाइ छ– उनले नेपालीलाई रेस्टुरेन्टमा खाना खान सिकाए ।

अहिले काठमाडौंका गल्लीगल्लीमा रेस्टुरेन्ट छन् । तर, उनले रेस्टुरेन्ट सुरु गर्दा नेपालमा रेस्टुरेन्ट कल्चर नै थिएन भन्दा पनि फरक पर्दैन । रेस्टुरेन्ट व्यवसाय प्रवर्द्धन गर्न आफ्नो सारा जीवन खर्चेका कक्षपतीले यो व्यवसाय विरासतमा पाएका भने होइनन् ।

विसं २००८ सालमा पाल्पाको तानसेनमा जन्मिएका उनको परिवारको कपडाको होलसेल र रिटेल व्यवसाय थियो । पिताको निधनपछि उनको परिवारै काठमाडौं बसाइँ सर्‍यो । कलिलै उमेरमा जिम्मेवारी सम्हाल्नुपरेका उनलाई पुर्ख्यौली पेसा गर्न मन थिएन ।

१६ वर्षको उमेरमा रत्नपार्कमा कोल्ड स्टोर सञ्चालन गरे । रत्नपार्कमा राम्रै जमघट हुने त्यो समयमा उनको व्यवसाय फस्टाउन समय लागेन । उनी त्यही व्यवसायमा रोकिएनन् । सन् १९७३ मा उनले रत्नपार्कमै क्याफे डि पार्क रेस्टुरेन्ट खोले ।

‘उहाँले नेपालीहरूमा रेस्टुरेन्ट कल्चर नभएको महसुस गर्नुभएको थियो । त्यो बेलामा दाइ एकदमै इनर्जेटिक हुनुहुन्थ्यो । केही नयाँ गर्नुपर्छ भन्नुहुन्थ्यो र गरिहाल्नुहुन्थ्यो,’ उनका भाइ गोपाल कक्षपतीले भने ।

त्यसको तीन वर्षपछि सन् १९७६ मा त्यो रेस्टुरेन्ट बन्द गरेर कक्षपतीले दरबारमार्गमा नाङ्लो बेकरी क्याफे खोले । क्याफे डि पार्कबाट रेस्टुरेन्ट व्यवसायमा होमिएका उनलाई नाङ्लोले नयाँ उचाइमा पुर्‍याइदियो ।

एकताका नाङ्लो काठमाडौंवासीका लागि रेस्टुरेन्टको पर्यायवाची शब्द नै बन्यो । पारिवारिक जमघटदेखि बिजनेस डिलसम्मका लागि उपयुक्त स्थान बन्यो नाङ्लो । रेस्टुरेन्ट खोल्नु मात्र उनको सफलताको राज थिएन । उनले आफ्नो रेस्टुरेन्टको मेनुमा नेपाली खानाको परिकारसमेत समावेश गरिदिए ।

त्यस कारण उनी म:म: ब्राण्डिङ गर्ने पायोनियर व्यक्तिको रूपमा पनि चिनिन्छन् । त्यसपछि सन् १९७८ मा उनले नाङ्लो चाइनिज रुम सञ्चालन गरे । रेस्टुरेन्ट व्यवसायमा फस्टाएका कक्षपतीले सन् १९८१ मा दरबारमार्गमा बेकरी फ्याक्ट्री सुरु गरे । यो अहिले ललितपुरको ठैवमा छ ।

पछिल्लो समय काठमाडौँबाट चितवन र पोखरालगायत ठाउँ घुम्न जाने पर्यटकलाई केन्द्रित गरेर चितवनको कुरिनटारमा स्तरीय रिभरसाइड स्प्रिङ रिसोर्ट सञ्चालन गरेका कक्षपती होटल संघ नेपालका पूर्वअध्यक्षसमेत थिए ।

यति मात्र नभई उनी शुभतारा स्कुलका संस्थापकसमेत थिए । विगत चार वर्षदेखि मुखको क्यान्सरबाट पीडित उनी केही समयदेखि निष्क्रिय जीवन बिताइरहेका थिए । एक छोरा र एक छोरीका पिता कक्षपती विगत पाँच महिनादेखि बैंककमा उपचार गराइरहेका थिए ।

नेपाली खानालाई विश्वमा चिनाउन ठूलो भूमिका खेलेका कक्षपतीले अन्तिम सास भने नेपालमा फेर्न पाएनन् । उनको सोमबार दिउँसो उपचारकै क्रममा बैंककमा निधन भयो ।

कक्षपतीको शव नेपाल ल्याउने तयारी भइरहेको उनका भाइले शिलापत्रलाई जानकारी दिए । ‘नेपालमै अन्त्येष्टि गर्ने सबैको इच्छा छ । ल्याउन मिल्यो भने ल्याउँछौँ । नसकिए उतै अन्त्येष्टि गर्छौं,’ उनले भने ।

प्रकाशित मिति: मंगलबार, साउन २६, २०७८ १४:३६